در قبال تحریم‌های آمریکا چه کنیم؟

دکتر افشار سلیمانی

سه تن از سناتورهای مجلس سنای آمریکا، رابرت منندز دموکرات، رئیس کمیته سیاست خارجی مجلس سنا از ایالت نیوجرسی، به همراه چاک شومر و مارک کرک، دو تن از مدافعان سر‌سخت افزایش تحریم ‌علیه ایران در سنای آمریکا طرح تحریمی را تحت عنوان ‌"قانون ایرانِ عاری ازسلاح هسته ای سال 2013" علیه ایران آغاز کرده‌اند.
این طرح که قرار است پس از تعطیلات سال نو و محتملاً در 6 ژاتویه 2014 در کنگره آمریکا مطرح شود، موارد زیر را به تحریم‌های کنونی ایران‌ خواهد افزود. اهم مفاد این طرح پیشنهادی عبارتند از:
‌ـ توسعه و افزایش گستره تحریم‌های کنونی علیه ایران‌ـ توسعه و گسترش تحریم‌ها ‌علیه بخش انرژی ایران و شامل کردن تجارت و صادرات پتروشیمی کشور.
ـ هدف قرار دادن بخش کشتیرانی و معادن.
- تحریم هر فردی که در پشت فعالیت های دولت ایران برای حمایت از فعالیت های مخرب آن قرار دارد یا منجر به انحراف مسیر کالاهای بشر دوستانه شامل محصولات کشاورزی، خوراکی، دارو و تجهیزات پزشکی که به قصد رسیدن به دست مردم عادی تدارک شده، می شود.
تحریم مقاماتی که:
-در نهاد مرتبط با اشاعه و گسترش استفاده از سلاح های کشتار جمعی از سوی ایران یا تسهیل دسترسی ایران به سلاح های کشتار جمعی مشغول، یا حمایت ایران از تروریسم بین الملل فعالیت دارد.
- مشغول به انجام فعالیتی است که پیش از این موضوع تحریم واقع شده است. (دور زدن تحریم‌ها)
- افزایش و گسترش تحریم ها بر علیه مقامات ارشد تشریح شده در قانون کاهش تهدیدهای ایران و حقوق بشر سوریه برای سال 2012 شامل مقام ارشد در:
- بیت رهبری ایران- سازمان انرژی اتمی ایران- مجلس شورای اسلامی ایران- هیئت وزیران ایران- وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ایران- وزیر دادگستری ایران- سازمان زندانهای ایران یا قوه قضائیه ایران.
- ‌تا هنگامی که ایران در حال مذاکره با گروه ۵ + ۱ است و با تصدیق ماهیانه اینکه ایران به تعهدات خود در قالب مفاد موافقت‌نامه ژنو پایبند است و در مسیر دستیابی به یک توافق نهایی گام بر‌می‌دارد‌ و همچنین رعایت شرایط دیگر از جمله عدم حمایت و اقدام در راستای تقویت تروریسم ‌علیه ایالات متحده، باراک اوباما می تواند اجرای این تحریم‌های جدید را معلق کند.
-دولت اوباما تنها در صورتی می‌تواند اقدام به تعلیق و توقف اجرای تحریم‌های جدید ‌علیه ایران کند که ایران هرگونه فعالیت غنی‌سازی اورانیوم را متوقف کرده باشد، حتی پس از رسیدن به یک توافق نهایی با ایران.
- دولت نمی‌تواند ‌تحریم‌ها را تعلیق کند، مگر آنکه ایالات متحده و متحدانش به توافق‌ نهایی معتبر با ایران دست یابند که منجر به برچیده شدن زیرساخت‌های غیرقانونی هسته‌ای ایران از جمله تأسیسات و امکانات غنی‌سازی و تولید دوباره شود.
- کنگره می‌تواند با تصویب طرح "اقدام مشترک رد لایحه" مانع از توقف تحریم‌ها ‌علیه ایران از سوی دولت اوباما شود.
-تا زمان تدوین این طرح، نوزده کشور دارای دسترسی به انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای هستند بدون اینکه در ‌درون کشور خود دارای توانایی غنی سازی اورانیوم باشند. دولت ایران نیز می‌تواند به همین شکل و بدون انجام هر گونه غنی‌سازی یا عملیات بازفرآوری، برای مقاصد صلح‌آمیز به انرژی هسته‌ای دسترسی داشته باشد.
-اگر اسرائیل اقدام به حمله نظامی‌ مشروع برای دفاع از خود در برابر برنامه هسته‌ای ایران کرد، ایالات متحده باید در کنار این رژیم قرار بگیرد و بر پایه قوانین رسمی این کشور و مسئولیت‌های تعیین شده برای کنگره در قانون اساسی، اقدام به، بکار گیری ابزار‌های نظامی، دیپلماتیک و اقتصادی به اسرائیل برای دفاع از قلمرو، مردم و موجودیتش کند.
همانگونه که مشهود است در مفاد برنامه اقدام ژنو تصریح شده ‌که‌ دولت ایالات متحده با ‌اختیارات رئیس جمهوری و کنگره، مانع از تصویب هرگونه تحریم جدید مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران خواهد بود. در همین راستا بود که دولت اوباما، تلاش بسیاری برای جلوگیری از طرح مصوبات جدید تحریمی ‌علیه ایران در کنگره آمریکا کرد.
در لایحه پیشنهادی سه تفنگدار که ازسوی تعداد دیگری از سناتورهای آمریکایی نیز به امضاء رسیده اتهاماتی نیز بشرح ذیل به ایران و حسن روحانی وارد شده است:
ـ دولت ایران با نقض قطعنامه‌های متعدد سازمان ملل، به پیشبرد برنامه هسته‌ای و برنامه موشکی خود ادامه می‌دهد.
ـ دولت ایران در نقض تعهدات خود درباره برنامه هسته‌ای یک دهه سابقه دارد و از مذاکرات دیپلماتیک در حکم ‌ابزار و پوششی برای پیشبرد برنامه سلاح هسته‌ای خود استفاده کرده است.
ـ ایران اصلی‌ترین دولت حامی تروریسم در جهان است و ضمن هدایت اقدامات تروریستی علیه ایالات متحده و متحدانش، این گونه اقدامات را حمایت و تأمین مالی نیز کرده است.
ـ دولت ایران و واسطه‌های تروریستی‌اش، به ویژه حزب الله لبنان، به حمایت مالی و نظامی از رژیم بشار اسد در سوریه ادامه داده و به این رژیم در کشتار مردم سوریه یاری می‌رسانند.
- دولت ایران به تشدید بی‌ثباتی در خاورمیانه ادامه می‌دهد و همسایگان خود، از جمله متحدان ایالات متحده همچون اسرائیل را ‌تهدید می‌کند.
ـ دولت ایران آزادی‌های اساسی مردم خود، از جمله آزادی مطبوعات، آزادی تجمعات، آزادی مذهب و آزادی اندیشه را نقض می‌کند.
ـ دلیل اصلی آمدن ایران پای میز مذاکره، تحریم‌هایی بوده که از سوی ایالات متحده و جامعه جهانی وضع شده است.
ـ حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، در گذشته از مذاکرات دیپلماتیک به منظور خرید زمان برای پیشبرد برنامه هسته‌ای استفاده کرده است.
ـ با توجه به ذخیره کنونی اورانیوم 3.5 درصدی و 20 درصدی ایران و ظرفیت کنونی سانتریفیوژهای این کشور، ایران می‌تواند تا یک تا دو ماه، میزان اورانیوم لازم برای یک بمب را تولید کند.
ـ در صورتی که دولت ایران رآکتور آب سنگین خود در اراک را به کار بیندازد، می‌تواند با تولید پلوتونیم، راه جایگزینی ‌برای ساخت سلاح هسته‌ای ایجاد کند.
این درحالیست که پیش از این اخباری مبنی بر اینکه هرگونه طرح جدید برای تحریم ایران تا پایان زمان موافقت‌نامه موقت بین ایران و ۵ + ۱ یعنی شش ماه دیگر به تأخیر افتاده است منتشر شده بود که در صورت تصویب لایحه مذکور در ژانویه 2004 اقدام نمایندگان مجلس امریکا ناقض برنامه اقدام ژنو خواهدبود.
این درحالیست که پیش از این اخباری مبنی بر اینکه هرگونه طرح جدید برای تحریم ایران تا پایان زمان موافقت‌نامه موقت بین ایران و ۵ + ۱ یعنی شش ماه دیگر به تأخیر افتاده است منتشر شده بود که درصورت تصویب لایحه مذکور در ژانویه 2004 اقدام نمایندگان مجلس امریکا ناقض برنامه اقدام ژنو خواهدبود.
تحلیل نهایی:
اینگونه تحرکات عمدتاً تحت تاثیر لابی اسراییل و اکثرا از سوی نمایندگان جمهوریخواه و تندرو با هدف اجرای دقیق و به موقع برنامه اقدام ژنو ازسوی ایران و عقب نشینی تهران از استمرار مذاکرات فنی با آژانس بین المللی انرژی هسته ای صورت می گیرد.
از آنجا که تاکید طراحان لایحه جدید تحریم بر تعطیلی کامل غنی سازی اورانیوم درایران قابل تأمل است بنظر میرسد جمهوری اسلامی ایران ضمن موضع گیری مقتدرانه، واقع بینانه و اصولی و محور قرار دادن قواعد بین المللی و اجرای گام به گام برنامه اقدام ژنو، باید مذاکرات با 5+1 و در رأس آنها امریکا ادامه دهد و از بروز هرگونه خلأیی در فرایند مذاکرات اجتتاب ورزد.
در مقطع فعلی که دیگر آن سبو بشکست و پیمانه ریخت و آن دکان برچیده شد و قبح مذاکره با آمریکا از میان برداشته شده، هرچند که کاخ سفید اعلام کرد اگر لایحه تحریم جدیدی از سوی کنگره تصویب شود به دلیل تاثیر منفی بر اجرای توافقات ژنو، رییس جمهور آنرا وتو خواهد کرد اما با توجه به اینکه در سیاست احتمال بروز اتفاقات غیرقابل پیش بینی شده هم وجود دارد، مناسب است میان تهران -واشنگتن تماسهای رسمی و شفاف افزایش یابد و فرصتی نیز برای نمایندگان مجلس شورای اسلامی متشکل از جناحهای مختلف سیاسی پدید آورد تا با نمایندگان تندرو و میانه روی آمریکایی مذاکرات آگاهی بخشنده صورت گیرد.
در این شرایط که طرح پیشنهادی رییس دولت تدبیر و امید مبنی بر جهان علیه خشونت و افراطی گری از سوی اکثریت قاطع نمایندگان کشورها بویژه آمریکا و کشورهای اروپایی در سازمان ملل به تصویب رسیده است نمایش گفتگوی سازنده ازسوی ایران، تبلور اقدام تهران در راستای پیشنهاد رییس جمهوری اسلامی ایران خواهد بود. اینکه دیپلماتهای دو کشور رودرو مذاکره کنند اما نمایندگان مجالس دو کشور پشت سر یکدیگر سخن بگویند راهکار معطوف به هدفی بنظر نمی رسد. همچنین نمایندگان مجلس شورای اسلامی هم مشابه همتایان آمریکایی خود می توانند طرحهای عملی و روشنگرانه در رابطه با شیوه مواجهه واشنگتن با تهران و اتهاماتی که به ایران وارد کرده اند، بصورت منطقی، موجز و ردیف شده ارایه نمایند.

سفیر اسبق ایران در جمهوری آذربایجان و تحلیلگر مسایل بین‌المللی

52