هرقدر که اتحادیه میهنی دچار سقوط و تنزل شده است این حزب گوران است که با کسب دوباره 24 کرسی خود را اینک به عنوان حزب دوم در اقلیم کردستان بطور رسمی مطرح کرده است اما کیفیت بازیگری و سهم خواهی این حزب عمدتاً تحت تاثیر میزان وفاداری حزب دموکرات و واکنش پس از شکست حزب اتحادیه میهنی به پیمان استراتژیک میانشان است

بیش از سه ماه از اعلام نهایی نتایج چهارمین دوره انتخابات پارلمانی در کردستان عراق سپری می شود اما هنوز نتایج و پیامدهای این انتخابات در نزد تحلیلگران و برخی از رسانه های منطقه ای و بین المللی مورد بحث و بررسی است. یادداشت پیش رو نیز با توجه به اهمیت این موضوع سعی خواهد کرد موقعیت احزاب اوپوزیسیون و حاکم را پیش و پس از انتخابات اخیر با توجه به نتایج نهایی اعلام شده مورد بحث و بررسی قرار دهد:
افول قابل پیش بینی اتحادیه میهنی
انتخابات این دوره در حالی برگزار شد که تقریباً پیش از برگزاری آن بیشتر تحلیلگران افول حزب اتحادیه میهنی (یکی از دو حزب حاکم در 4 دهه اخیر) را پیش بینی می کردند. در حقیقت زمینه های رخ دادن این افول از پیش از انتخابات سوم و در زمانی که بخشی از بدنه رهبری و کادر سیاسی معترض آن از آن جدا شدند؛ آغاز شده بود. ناراضیانی که تحت رهبری «نوشیروان مصطفی» ،نفر دوم حزب اتحادیه میهنی، جنبش و حزبی بنام تغییر (گوران) را تاسیس کردند. حزب مذکور در انتخابات سوم پارلمانی 24 کرسی را از آن خود کرد و بدیهی بود این به معنای کم شدن 24 کرسی از سبد انتخاباتی حزب مادر یعنی اتحادیه میهنی بود اما چون حزب مذکور در چارچوب پیمان استراتژیک خود با حزب دموکرات لیست مشترکی ارائه داده بود و در پایان پیروز آن اعلام شدند لذا چندان این شکاف و نزول به چشم نیامد. اما در انتخابات پیش از پاییز امسال، که هر حزب با لیستی واحد پا در کارزار انتخابات گذارد بسیار واضح بود که دیگر اتحادیه میهنی هم با توجه به تقویت حزب گوران و هم با توجه به غیبت ناخواسته جلال طالبانی ،رهبر کاریزمای حزب، دیگر نخواهد توانست به عنوان یکی از دو حزب اول مطرح باقی بماند.
تلاش اوپوزیسیون برای صعود
در چنین وضعیتی بود که شاهد بروز تغییری قابل توجه از سوی احزاب اوپوزیسیون پیش از برگزاری انتخابات بودیم. این احزاب (شامل گوران، اتحاد اسلامی و جماعت اسلامی) که طی سالهای اخیر از طرق مختلف (پارلمان، رسانه ها و بعضاً تظاهراتهای خیابانی) از منتقدان سرسخت شیوه حکومتداری احزاب حاکم (دموکرات و اتحادیه میهنی) بودند اعلام داشتند که حاضر هستند بر خلاف دوره پیشین در دولت آتی در شمال عراق مشارکت داشته باشند. علت این امر را می توان در دو بعد متفاوت مورد بررسی قرار داد: بعد اول ناامیدی احزاب مذکور برای کسب پیروزی و تغییر خود از وضعیت اقلیت به اکثریت بود و بعد دیگر را می توان تلاش برای کسب سهم از قدرت پس از یک دوره 4 ساله دوری و تحریم آن دانست.
نتایج انتخابات چهارم
با چنین وضعیتی گروههای 31 گانه سیاسی وارد انتخابات شدند و پس از 10 روز از برگزاری آن سرانجام کمیسیون عالی و مستقل انتخابات نتایج آن را اعلام کرد: که به ترتیب حزب دموکرات (مسعود بارزانی) 38 کرسی، حزب گوران (24 کرسی)، حزب اتحادیه میهنی (جلال طالبانی) 18 کرسی، حزب اتحاد اسلامی (محمد ملافرج) 10 کرسی و جماعت اسلامی (علی باپیر) 6 کرسی را از آن خود کردند. تقریباً این نتایج از قبل هم قابل پیش بینی بود اما تعداد کرسی ها برای گروههای مختلف نامعلوم بود. بدین ترتیب رسماً حزب اتحادیه میهنی دچار یک سقوط تاریخی و تنزل جایگاه به رتبه سوم شد و حزب گوران عملاً به حزب دوم اقلیم کردستان عراق تبدیل شد. احزاب اسلامگرا هم نسبت به دوره پیش دارای یک پیشرفت نه چندان قابل توجه شدند.
چشم انداز پیش رو
با توجه به آنچه که شرحش رفت انتخابات پارلمانی این دوره در کردستان عراق، برای مام جلال که اینک بر تخت بیمارستانی در قلب اروپا در حال سپری کردن دوران نقاهت است؛ نتیجه ای تلخ و توام با از دست دادن موقعیت پیشین را بدنبال داشته است اختلافات در میان اعضای اصلی و محتمل برای جانشینی نیز به رغم شکست در انتخابات همچنان باقی مانده است و حتی برخی احتمال بروز انشعابات دیگری در حزب را رد نمی کنند مگر اینکه کنگره آتی حزب (پیش از آغاز سال 2014) تصمیمات عاجلی در این زمینه اتخاذ کند و تکلیف جانشینی و رهبری حزب را تعیین کند چرا که به نظر می رسد دیگر آقای طالبانی نخواهد توانست در عرصه سیاسی چه در کردستان و چه در عراق به نقش آفرینی تاریخی و حیاتی اش ادامه دهد. در این بین شانس گزینه ای همچون دکتر برهم صالح بیش از دیگران است و طرفداران حزب نیز امیدوارند با انتخاب احتمالی او، برنامه ای برای بازسازی کادر سیاسی و بازیابی موقعیت خود در کردستان عراق را آغاز کنند.
اما هرقدر که اتحادیه میهنی دچار سقوط و تنزل شده است این حزب گوران است که با کسب دوباره 24 کرسی خود را اینک به عنوان حزب دوم در اقلیم کردستان بطور رسمی مطرح کرده است اما کیفیت بازیگری و سهم خواهی این حزب عمدتاً تحت تاثیر میزان وفاداری حزب دموکرات و واکنش پس از شکست حزب اتحادیه میهنی به پیمان استراتژیک میانشان است. به عبارتی دیگر اگر دو این دو حزب در عمل به مانند بیانیه هایی که صادر کرده اند وفادار بمانند در اینصورت خواه ناخواه در کوتاه مدت حزب گوران مکان سوم را ترسیم وضعیت سیاسی در کردستان عراق خواهد داشت، چون این دو حزب به تنهایی 56 کرسی را از آن خود کرده اند و 11 کرسی اقلیت هم آرایشان معمولاً در سبد این دو حزب ریخته میشود. با این حال می توان پیش بینی کرد که عرصه سیاست در کردستان عراق بصورتی آهسته و تدریجی در حال پوست اندازی است و در این بین رقابت و یا تعامل میان اتحادیه میهنی و گوران می توان کانون اصلی چگونگی این پوست اندازی خوانده شود!

اردشیر پشنگ / پژوهشگر مهمان در مرکز مطالعات استراتژِیک خاورمیانه

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 326764

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
7 + 6 =