بزرگداشت نیم قرن فعالیت سینمایی و علمی داریوش مهرجویی با سخنرانی علی معلم دامغانی، سید محمد بهشتی، علیرضا رییسیان، علی دهباشی، کیومرث منشی‌زاده همراه شد و در این مراسم تابلوی نقاش از این کارگردان سینما رونمایی شد.
در این مراسم که عصر 28 مهر ماه در فرهنگستان هنر برگزار شد، حجت‌الله ایوبی رییس سازمان سینمایی و علیرضا رضا داد دبیر جشنواره‌ی فیلم فجر هم حضور داشتند.
در ابتدای مراسم پس از پخش کلیپی از فیلم‌های مهرجویی با موسیقی فیلم «سنتوری»؛ علی معلم دامغانی رئیس فرهنگستان هنر با چهره‌ای متفاوت نسبت به سال‌های اخیرش در حالیکه محاسنش را کوتاه کرده بود به عنوان اولین سخنران با اشاره به بزرگداشت داریوش مهرجویی، گفت: شخصیتی که درباره آن صحبت می‌شود از اعضای پیوسته و بالاتر از آن از هنرمندان دیرینه این سرزمین است. استفاده از لفظ پیوسته، میراث و ترجمه چکیده‌ای است که در هنرهای سنتی مثل تعزیه بکار می‌رفته است. این شخصیت چکیده سینما است. امروز در سینما هر کسی عنوانی دارد و کسانی که از دوران قبل باقی ماندند، همه این دوران را طی کردند.
دامغانی: مهرجویی به دنبال علت‌العلل بوده است
وی سخنانش را اینگونه ادامه داد: آیا اثر هنری حاصل کار هنرمندان است یا هنرمندان هستند که آثار هنری را می‌آفرینند؟ در آثار ارجمند داریوش مهرجویی کارهای بسیاری است که می‌شناسید. آیا این کارها دلالت بر هنرمند بودن مهرجویی می‌کند یا مهرجویی هنرمندی است که با آن کارها را ایجاد کرده است؟
رئیس فرهنگستان هنر تصریح کرد: به نحوی هنرمند به وسیله اثر هنری اثبات وجود می‌کند، در این میانه هنرمند و اثر هنری یک سوال بزرگتر مطرح می‌شود که آیا این دو، نتیجه هنر نیستند؟ هنر چه مقوله‌ای است که دیدگاه انسان در او می‌اندیشد و آگاهی او نسبی است.
علی دامغانی با بیان اینکه هنرمند، اثر هنری و همه وجوهی که در این دو مقوله وجود دارد، خروجی هنر است، گفت: این روندی است که برای خروجی هنر طی می‌شود و چکیده بودن کار هر کسی نیست. آثار مهرجویی نشان دهنده آن است که او دنبال علت‌العلل بوده و نگاه او نگاه رازگونه‌ای است.
بهشتی: متاسفانه امروز فقط در عرصه‌ی ژورنالیسم به سینما پرداخته می‌شود
سید محمد بهشتی یکی از مدیران سابق سینمایی و مشاور ارشاد رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به عنوان دومین سخنران، گفت: برای من موجب افتخار است که در مراسم بزرگداشت هنرمندی چون مهرجویی حضور دارم و این فرصت به من داده شده تا چند کلمه‌ای درباره او صحبت کنم.
او ادامه داد: به اعتباری که چندی است در میراث فرهنگی هستم از این حیث به موضوع سینما نظر کردم و فکر می‌کنم سینمای ما جزو میراث فرهنگی است. اگر در آینده دور بخواهند آن چیزی که بر فرهنگ ایران دلالت کند را بیابند، علاوه بر موضوعاتی مثل ادبیات، معماری و... که داریم، یکی از آن مواردی که به روشنی و وضوح شهادت‌دهنده فرهنگ ایران است، سینمای آن خواهد بود.
بهشتی تصریح کرد: شایسته است ما سینمای ایران را در جایگاهی به مراتب رفیع‌تر از امروز بسنجیم و به رسمیت بشناسیم. متأسفانه امروز تنها در عرصه ژورنالیسم به سینما پرداخته می‌شود بنابراین نقشی که سینما در اندیشه ایفا می‌کند، مورد توجه واقع نشده است و این غفلت اهل نظر است چون سینما جایگاه اندیشه را کسب کرده و این بنا بر نشانه‌هایی دیده می‌شود و ما ناگزیر هستیم ویژگی‌های دلالت در این زمینه را محترم بشماریم.
او اذعان داشت: اگر در طول تاریخ 100 ساله سینما در کشور بیش از 2000 فیلم ساخته شده است، همه آن‌ها دلالت لازم را ندارند و در بین آن‌ها تنها 100 فیلم وجود دارد که حاصل تلاش و تکاپوی نسل‌هایی هستند که برای نسل‌های بعد باقی می‌مانند. این‌ها مانند دیوان حافظ که فراموش نمی‌شوند، در قید حیات باقی می‌مانند و ما با آن‌ها ارتباط معنایی برقرار می‌کنیم. این 100 فیلم در ساحت روایی خرد جا خوش می‌کنند و ذخیره‌گاه تجربی تاریخ زیست وفرهنگ ما می‌شود و موجب می‌شود فرهنگ ما قد و بالای رعنای خودش را در آن به نمایش درآورد.
بهشتی با بیان اینکه در این 100 فیلم آثار قابل توجهی از داریوش مهرجویی وجود دارد، گفت: چرا فیلمسازانی داریم که آثار آن‌ها در این 100 فیلم وجود ندارد؟! کسانی که آثارشان در بین این آثار وجود دارد ویژگی‌هایی دارند و یکی از مهمترین دلایلش این است که فردی مثل آقای مهرجویی اهل فکر و معنا هستند.
وی تصریح کرد: برای این دسته از فیلمسازان، فیلمسازی تنها یک حرفه نیست بلکه دردی دارند که از طریق فیلمسازی این تپش درونی را آرام می‌کند و اگر عامیانه‌تر به آن نگاه کنیم این گروه تنها دامنه اطلاعاتشان به فیلم دیدن ختم نمی‌شود و با اهل نظر امکان گفتگو را فراهم می‌کنند و همه این موارد را در سینما منعکس می‌کنند و شهادت می‌دهند که اهل تفکر عمیق هستند.
سید محمد بهشتی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به برنامه‌ی برگزار شده برای داریوش مهرجویی، گفت: این مراسم از روی تعارف برای کارگردانانی مانند مهرجویی برگزار نمی‌شود، ما باید از زاویه دیگر بزرگان خود را ببینیم و بزرگداشت آن‌ها را به جا بیاوریم، دوره‌هایی در تاریخ وجود داشت که بزرگان را به جا نمی‌آوردیم و آن‌ها در تاریکی به سر می‌بردند، در آن زمان هم این بزرگان تلألو داشتند اما چشمان ما آن‌ها را نمی‌دید و باید به کسانی که این تلألو را دیدند، دست مریزاد گفت.
وی یادآور شد: گاهی قرن‌ها می‌گذرد تا بزرگان به جا آورده شوند اما اگر توسط هم‌نسلان خودشان به جا آورده شوند، بسیار ارزشمندتر است. مهرجویی با دوران پرفراز و نشیبی این مراحل را طی کرد تا اهل فن مقام او را دیدند و قدرش را شناختند.
دهباشی: هنوز وجهه نویسندگی مهرجویی شناخته نشده است
علی دهباشی مدیر مسوول مجله‌ی «بخارا» نیز در این مراسم درباره‌ی آثار و نقش مهرجویی در سینما صحبت کرد و گفت: شهرت اصلی مهرجویی آثار سینمایی اوست اما علی‌رغم چاپ‌های متعدد آثار او، هنوز وجهه نویسندگی این هنرمند شناخته نشده است.
وی یادآور شد: در بین سینماگران تعداد بسیار معدودی با نویسندگی رابطه دارند، مهرجویی از جمله هنرمندانی است که در سینما به جایگاه درخشانی در عرصه ترجمه کتاب رسیده است و این سابقه به دوران نوجوانی او برمی‌گردد که با ادبیات آشنا می‌شوند و سرانجام در 24 سالگی سردبیر مجله «پارس ریویو» می‌شود، این مجله درباره ادبیات معاصر است که مهرجویی در آن می‌نویسد و آثار نویسندگان دیگر را به زبان انگلیسی ترجمه می‌کند. این نظر من عطف به تاریخی است که در مجله وجود دارد و نویسنده سخت‌گیری چون آل‌احمد از مهرجویی می‌خواهد که 30 نسخه از مجله را برای او بفرستد تا دیگران هم با آن آشنا شوند.
او اذعان داشت: نکته مهم در همین دوران مقاله صادق هدایت و «بوف کور» است که او در سن 25 سالگی در این باره نوشته است و جزو مقاله‌های مهمی است که طی پنج سال اخیر درباره‌ی «بوف کور» نوشته شده است. مهرجویی ضمن همکاری با غلامحسین ساعدی، دوره خاصی از نویسندگی را آغاز می‌کند و تاکنون در تاریخ ما دوران بلند همکاری نویسنده و سینماگر وجود نداشته است به غیر از این یک مورد.
دهباشی تصریح کرد: علاقه و شوق در سناریوها و فیلمنامه‌های مهرجویی نشان داده می‌شد. او در سال‌های اخیر فرصت بازنویسی چندین رمان را پیدا کرد. دو کتابش «خاطر یک فیلم بلند لعنتی» بیش از هفت بار و «در خرابات مغان» بیش از سه بار منتشر شده است و به نظر من اهمیت خاصی دارد که به زبان انگلیسی هم چاپ شود.
او با بیان اینکه شخصیت اصلی رمان «در خرابات مغان» در مهاجرت با خودش غوغایی دارد، گفت: این رمان تصویری پاناروما از ایرانیان مهاجر در غربت است که توانایی مهرجویی را در ساختار نوشتن یک رمان نشان می‌دهد.
دهباشی یادآور شد: مهرجویی چهار رمان دیگر آماده چاپ دارد و امیدوارم با گشایشی که در وزارت ارشاد به وجود آمده است، چاپ شوند. مهرجویی همچنین در ترجمه‌هایش به نیازهای ادبی و فرهنگی در جامعه ما پاسخ داده است که به نمونه آن می‌توان به کتاب «خدایان و انسان‌ها» اشاره کرد.
سردبیر مجله «بخارا» در ادامه متن دکتر شایگان را که برای مهرجویی گفته بود، خواند.
رییسیان: مفتخرم که درباره‌ی مهرجویی صحبت کنم
علیرضا رئیسیان کارگردان سینما نیز در سخنانی گفت: لحظاتی در زندگی انسان وجود دارد که فکر می‌کند نه تجربه است و نه دانش و به مدد آن تنها می‌تواند با قلب خود آن چیزی را که به آن اعتقاد دارد، بیان کند. امروز یکی از آن لحظات در زندگی من است. هنگامی که در جشنواره سال 90 جزو هیأت دوران بودم، شرط کردم که شخصا جایزه مهرجویی را به او بدهم زیرا او موثرترین فیلمساز این نسل در سینمای 30 سال اخیر است و جزو جریان روشنفکری، اندیشه‌گرایی و پایه‌گذاران و بانیان در سینمای بعد از انقلاب است.
او ادامه داد: شخص هنرمند کسی است که بازتاب روح زمان خودش باشد و مهرجویی چنین هنرمندی است. او چند خصلت را همواره پدیدار کرده است که مهمترین آموزه برای سینماگران دیگر است، استمرار در جریان اندیشه‌گری و فکر یکی از این آموزه‌ها است.
کارگردان «چهل سالگی» یادآور شد: شاید این شانس را که برخی فیلم‌های مهرجویی را در زمانه خودش ببینم به دست نیاوردم، زیرا دیدن فیلم در زمانه‌ی خودش درک بهتری از یک موضوع می‌دهد و اینکه یک هنرمند روشنفکر چگونه بازتاب زمانه خودش را بیان می‌کند.
این کارگردان در عین حال گفت: مواردی که در آن روزگار باید گفته می‌شد در کارهای مهرجویی هم وجود دارد. فیلم «پستچی» او در من آنقدر تأثیر گذشت که من بعد از تماشای این فیلم دوباره در صف بلیت قرار گرفتم تا دوباره این فیلم را ببینم. این فیلم چند روز فکر مرا به خود مشغول کرده بود.
رئیسیان بیان کرد: سینمای مهرجویی مرز بین خیال و واقعیت را به کار می‌گیرد. همان‌طور که در مراتب اندیشه هنری به دو عنصر وحی و خیال استوار است، فیلم‌های مهرجویی واجد شرایط عنصر خیال است که بسیار هنرمندانه است. تولید مداوم اثر هنری یکی از شاخصه‌های هنرمند است و انقطاع در کار، بازخورد لازم را از دست می‌دهد.
او با اشاره به جمله محمد بهشتی درباره اینکه «همیشه شبیه مهرجویی باشید، مهرجویی همیشه چند طرح برای ساختن دارد»، گفت: یکی از افسوس‌های من درباره‌ی فیلم درخشان «سنتوری» است که توقیف شد. در فیلم «اجاره‌نشین‌ها» نیز با یکی از مفاهیم‌هایی برخورد می‌کنیم که امروزه در جامعه ما کاملا جا افتاده است، حس قبیح مال‌پرستی که در قالب مفهوم استعاری در آن فیلم وجود دارد.
این کارگردان گفت: آدم‌های مهمی در طول 50 سال فیلمسازی این هنرمند به وسیله او هدایت و رهبری و به جامعه سینماگری معرفی شده‌اند. امروزه بزرگداشت مهرجویی بسیار مهم است و آنچه که برای من بسیار مهم است، افتخار صحبت درباره‌ی او است.
سخنان کوتاه ایوبی
در ادامه حجت‌الله ایوبی رییس سازمان سینمایی نیز گفت: خوشحالم که در این جلسه هستیم و امیدوارم لبخندی که بر لب سینماگران ایرانی نشسته است، پایدار باشد و ما هم بتوانیم به آنان خدمت کنیم.
کیومرث منشی‌زاده شاعر هم درباره مهرجویی نکاتی را شعرگونه مطرح کرد.
در مراسم بزرگداشت داریوش مهرجویی از یک تابلوی نقاشی که توسط حبیب درخشانی کشیده شده بود، رونمایی شد و از سوی فرهنگستان هنر لوح یادمانی توسط علی دامغانی و هدیه‌ای هم از از سوی این فرهنگستان توسط حجت‌الله ایوبی به مهرجویی اهدا شد.
در رونمایی از تابلوی نقاشی از داریوش مهرجویی، کیومرث منشی‌زاده، علیرضا رییسیان هم به روی سن آمدند.
کمال گلستانی نیز قلم ویژه‌ای را که روی آن طراحی کرده بود به این کارگردان هدیه داد.
استاد ارفعی، نظام‌الدین کیایی، لیلی گلستان، مانی حقیقی، لیلا حاتمی، مهران غفوریان، رضا درمیشیان، هوشنگ گلمکانی، جهانگیر کوثری، وحیده محمدی‌فر،حسن پورشیرازی، علی مصفا و... از هنرمندان حاضر در این برنامه بودند.
در بخش پایانی این مراسم فیلم «مهرجویی کارنامه‌ی چهل ساله» به کارگردانی مانی حقیقی به نمایش درآمد.
5757
نظر شما