سوریه ؛ تازه‌ترین بدشانسی محیط زیست ایران!

    زمانی که در سیزدهمین روز از مرداد 1392، حسن روحانی در همان روز مراسم تحلیف، اسامی 18 وزیر پیشنهادی کابینه‌ی خود را به رییس مجلس شورای اسلامی تقدیم کرد، علی لاریجانی بلافاصله وی را ستود و سرعت عمل رییس جمهور جدید را به فال نیک گرفته و خطاب به نمایندگان رسانه‌های گروهی این را هم اضافه کرد: اینکه جناب دکتر روحانی نخواسته‌اند از فرصت دو هفته‌ای قانونی خود برای انتخاب و معرفی کابینه‌شان به مجلس استفاده کنند، نشانه‌ی این واقعیت است که رییس جمهور نمی‌خواهد فرصت کار را حتا برای یک روز در دولت یازدهم از دست بدهد.

    با این وجود، اینک دو هفته از پایان آن فرصت دو هفته‌ای گذشته و باز هم در کابینه‌ی یازدهم، صندلی ریاست سازمان حفاظت محیط زیست خالی مانده است! چرا؟

    نگارنده تاکنون چندبار به صورت مکتوب و در نشست‌ها و همایش‌های برپاشده در طول یکماه گذشته به این موضوع پرداخته و هربار کوشیده است تا نگرانی فعالان و متخصصان این حوزه را که می‌پندارند عدم معرفی رییس سازمان حفاظت محیط زیست، نشانه‌ای آشکار از کم اهمیت بودن ملاحظات محیط زیستی در نزد حسن روحانی و تیم توسعه‌گرایش است را کم رنگ سازد. 

    یکبار اشاره کردم که وقتی هنوز رییس سازمان انرژی اتمی تعیین نشده است، نباید این اتهام را مطرح کرد که عدم انتخاب رییس سازمان حفاظت محیط زیست، ناشی از بی‌اهمیت بودن این سازمان در نزد رییس جمهور است. آنگاه پس از معرفی وزیرخارجه سابق در پست معاون رییس جمهور و رییس سازمان انرژی اتمی، موضوع بلاتکلیف بودن دبیر شورای عالی امنیت ملّی را مطرح کردم که از قضا شخص رییس جمهور خود دارای بیشترین سابقه در این مسئولیت است و البته هنوز هم معرفی نشده است. هر چند که همه می‌دانند معرفی یا عدم معرفی جانشینی جدید برای سعید جلیلی، کاملاً هم در اختیار نفر نخست قوه‌ی مجریه نیست! هست؟
    بنابراین، با گذشتن روزهایی بیشتر و عدم معرفی رییس سازمان حفاظت محیط زیست دیگر کار از گمانه‌زنی‌های مختلف و معرفی گاه و بیگاه آدم‌هایی شگفت‌آور هم گذشته و حتی برخی از صاحبنظران کار را به طنزی تلخ کشانده و پیشنهاد قرعه‌کشی برای انتخاب رییس سازمان حفاظت محیط زیست را مطرح ‌کردند!
    در چنین شرایطی، صبح دیروز - نهم شهریور 1392 - یکی از دلسوزان محیط زیست ایران با نگارنده تماس گرفته و با نگرانی می‌گفت: در تمامی وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها، هیأت‌هایی برای بررسی تغییر و اصلاح در بودجه سال 1392 شکل گرفته و همه می‌کوشند تا وضعیت نهاد متبوع خود را در متمم اصلاحی، اندکی سر و سامان دهند. اما متأسفانه به دلیل فقدان رییس در رأس سازمان حفاظت محیط زیست کشور، در این مقوله هم به نظر می‌رسد که طبیعت ایران در شمار اصلی‌ترین ضررکنندگان خواهد بود. نکته‌ی تأمل‌برانگیز‌تر آن است که رییس دولت، در نخستین جلسه هیأت وزیران از برپایی کارگروه نجات دریاچه ارومیه خبر می‌دهد؛ اما به رغم گذشت حدود دو هفته از تشکیل آن کارگروه، هیچیک از مسئولین آن کارگروه حاضر نیستند تا به برنامه‌سازان پیک بامدادی رادیو ایران در این حوزه پاسخ دهند، چه رسد به شخصیت‌های حقیقی مستقل در این حوزه. چرا که هنوز یکی از اصلی‌ترین اعضای این کارگروه، یعنی رییس سازمان حفاظت محیط زیست انتخاب نشده است. افزون بر آن، تعلل حسن روحانی در معرفی معاون خود در حوزه محیط زیست آنجا شگفت‌آورتر می‌شود که بدانیم، وی قول داده که نخستین گزارش خود را از وضعیت کشور در کمتر از 100 روز آینده به مردم خواهد داد و بنابراین، این که در حوزه محیط زیست به راحتی 30 روز را اینگونه از دست بدهد، اندکی شگفت‌آور و یأس‌آلود است! نیست؟
    در این میان، پنج شنبه گذشته خبر رسید که موج جدید اخراج‌ها توسط محمدی‌زاده که با برکناری معاون محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست در آخرین روزهای سال گذشته آغاز شد، اینک چنان شتاب گرفته که علاوه بر مدیرکل محیط زیست استان مازندران و مدیرکل دفتر زیستگاه‌ها - آن هم ظاهراً به دلیل مخالفت با واگذاری جزیره آشوراده به یک شرکت لبنیاتی - دامن مرد شماره 2 سازمان، یعنی علی محمد شاعری (قائم مقام و معاون محیط انسانی) را هم گرفته است. شگفت‌آورتر آن که این عزل و نصب‌ها در شرایطی رخ می‌دهد که علی‌القاعده انتظار می‌رود همه منتظر ورود رییس جدید بمانند و اجازه دهند تا وی همکاران اصلی خود را در شطرنج مدیریتی‌اش بچیند.
    اگر به همه‌ی این موارد، سکوت شرم‌آور سازمان حفاظت محیط زیست در برابر تخریب گسترده رویشگاه اُرس در منطقه حفاظت شده گلول و سرانی در اثر ساخت یک جاده غیر استاندارد و بوم‌سازگان ارزشمند کوه شاه در استان کرمان را هم در همین روزها بیافزاییم و نیز مصوبات کارگروه معادن در اعطای مجوز ورود به 26 منطقه حفاظت شده‌ی جدید، آنگاه درخواهیم یافت که چه ظلم مضاعفی دارد به طبیعت ایران در نبود شخص شماره یک کابینه یازدهم در حوزه محیط زیست وارد می‌شود.
    این نامهربانی‌ها و گرد فراموشی‌ها در شرایطی دارد نثار محیط زیست و دوستداران طبیعت ایران می‌شود که در جریان رقابت‌های انتخاباتی ریاست جمهوری یازدهم، فعالان محیط زیست در شمار نخستین گروه‌های منسجمی بودند که تقریباً یکپارچه از حسن روحانی حمایت کرده و این اعلام حمایت را رسماً منتشر ساختند. حتی پس از پیروزی در انتخابات 24 خرداد، باز هم به پیشنهاد کمیته‌ی محیط زیست ستاد ایشان و برخی از شخصیت‌های نزدیک به جناب روحانی، به طراحی و اجرای یک نظرسنجی گسترده برای معرفی کارآمدترین شخصیتی که می‌تواند این سمت را برعهده بگیرد، اقدام کردند که حاصل نتایج آن نظرسنجی که به مدت 32 روز انجام گرفت نیز منتشر شد. بنابراین، همان طور که ملاحظه می‌شود، تشکل‌های مردم‌نهاد در حوزه محیط زیست، اغلب گروه‌ها یا جوامع مدنی کشور، بسیاری از رسانه‌های محیط زیستی و شخصیت‌های مستقل این حوزه، تا آنجا که امکان داشته کوشیده‌اند در نخستین روزهای حاکمیت دولت یازدهم، بیشینه‌ی همراهی و هم‌افزایی را با کلیددار کابینه تدبیر و امید نشان دهند که شاید آخرین شاهد این مدعا، راه‌اندازی کمپین نه به تحریم باشد.
    اینک همه منتظرند تا جناب روحانی با انتخاب شخصیتی که برازنده‌ی مقام شامخ ریاست بر یکی از راهبردی‌ترین سازمان‌های کشور است، نشان دهند که هم پیام رأی‌دهندگان خود را به خوبی دریافت کرده‌ است و هم اگر حتی قبل از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری، به مقوله‌ای مهم چون "امنیت و محیط زیست" عنایتی ویژه داشته و درصدد انتشار افکار و نظریه‌های خود در این حوزه هستند، مهم‌ترین شناسه بر درستی آن مدعا، بی شک انتخاب و معرفی شخصیتی است که رفاقتش با محیط زیست، نسبتی به رابطه‌اش با رییس جمهور یا نزدیکانش ندارد!
    پرسش امروز یا شاید نگرانی امروز ما این است: آیا بمباران شیمیایی حومه دمشق و بیم از وقوع یک جنگ تمام‌عیار بین متحدان اندک دولت بشار اسد در سوریه با آمریکا و حامیان پرقدرت منطقه‌ای و بین‌المللی‌اش، مجالی برای اولویت دادن به انتخاب رییس جدید سازمان حفاظت محیط زیست در بین دستور جلسه‌های کابینه یازدهم باقی می‌نهد؟ به نظر می‌رسد، همانگونه که فاجعه‌ی یازدهم سپتامبر 2001، در آغاز کار دولت دوم محمد خاتمی، بدترین بدشانسی برای میانه‌روهایی بود که می‌کوشیدند تا با تحکیم پایه‌های صلح جهانی، گفتگوی تمدن‌ها و تنش‌زدایی به تسلط منطق زور و ترور در جهان پایان دهند؛ امروز هم دولت تدبیر و امید با یک بی‌تدبیری بزرگ بین‌المللی از سوی جنگ‌طلبان منطقه‌ای و جهانی روبرو شده که ممکن است آینده‌ی برنامه‌های تنش‌زدایی او را به شدت به مخاطره اندازد و در این میان، معلوم است که بسیاری بگویند: محیط زیست کیلویی چند؟!
    همان‌هایی که فراموش کرده‌اند، وقتی حال طبیعت خوب نباشد، حال مردم هم خوب نخواهد بود و مردمی که حال‌شان خوب نباشد، به اندک بهانه‌ای ممکن است به جای گفتگو با هم و کوشش برای هم‌آغوشی، طریق هماوردی را برگزینند و از هم دورتر شوند. از همین روست که نخبگان جهان همواره فریاد زده و هشدار داده‌اند که صلح جهانی و پایدار در سایه‌ی بهره‌مندی از محیط زیست مطلوب برای همه‌ی شهروندان کره زمین است که تحققی عینی می‌یابد.

     چنین است که از رییس جمهور دولت امید انتظار می‌رود که با انتخاب هر چه سریع‌تر فرد شماره یک ساختمان پردیسان - فردی که در بین فعالان محیط زیست از وجاهتی علمی و محبوبیتی بیشینه برخوردار باشد - امید را به اردوی حامیانش در حوزه‌ی محیط زیست بازگرداند.

    در همین باره:
    - چرا دولت «تدبیر» در انتخاب رییس سازمان محیط زیست «تردید» دارد؟
    - تعلل روحانی در انتخاب رییس سازمان محیط زیست
    - آخرین خبرها از کشمکش ها برای انتخاب ریاست سازمان محیط زیست
    - هی مزنیدش، هی مبریدش ...

    - کابینه یازدهم همچنان بدون رییس سازمان حفاظت محیط زیست