کودکان و محیط زیست

جهان پاک برای کودکان ناب

    هنوز قصه های خوب و قشنگ پدر بزرگ و مادر بزرگ ها یادمان نرفته که به چه زیبائی با  عبارت ؛ " یکی بود، یکی نبود " شروع می شد و در هر داستانی، صحبت از آسمان آبی،شبهای مهتابی و ستارگان آسمانی، همراه با جنگل ها و طبیعیت سرسبز و رودخانه ها جاری و دریاهای آبی و هوای بهاری در کنار زندگی های مهربانی مردم و حیوانات صحبت می شد. همه جا، بوی زندگی و احترام به طبیعت، حیوانات و آب و هوا می داد و بر توجه به آنها و نگهداری از آنان تاکید می شد، چیزی که بعدها از آن بعنوان محیط زیست ملی و محیط زیست بشری و جهانی یاد شده است. محیط زیست شامل همه یا بخشی از عناصر تشکیل دهندۀ محیط طبیعی اعم از آب، هوا، خاک در سطح زمین یا عمق آن یا محیط انسان می باشد. انسان، مخلوق و شکل دهنده به محیط زیست خود است و بشر، جزئی از طبیعت است که باید حیات مستمر داشته باشد و سیستم طبیعی و زیست محیطی، تامین کننده آن بوده و با تخریب آن نیز، این حیات شدیداً به خطر خواهد افتاد.

حمایت از محیط زیست انسان و بهبود آن، موضوع مهمی است که بر رفاه افراد بشر و توسعه اقتصادی در سراسر جهان ، اثر می گذارد . حفاظت از محیط زیست جهانی و نظام توسعه را باید بعنوان یک واحد مشترک در جهان پذیرفت و بر اهمیت و مراقبت از آن تاکید جدی و همیشگی داشت. وحدت نیازهای زیست محیطی و توسعه، به وسیله اصل توسعه پایدار اعلام شده است و به منظور دست یابی به توسعه مستمر، باید حفاظت از محیط زیست، جزء جدانشدنی از توسعه به حساب آید. باید " کره زمین را بعنوان وطن خویش" تلقی کرده و جهانی پاک و بدور از هرگونه تخریب یا آسیب نسبت بدان برای کودکان و نوجوانان نابمان بخواهیم. پیامدهای هر گونه بی توجهی نسبت به این موضوع، از آثار بی رویه تخریب محیط زیست نیز کمتر نخواهد بود.

      ما کودکان جهان حق داریم؛ دارای محیط زیست پاک در کره زمین بوده و از هرگونه آسیب یا خسارتی که به آن، در اشکال مختلف و توسط هر شخص حقیقی یا حقوقی و در هر کجای جهان بدان وارد می شود، جلوگیری نمائیم. ما کودکان حق داریم، با آگاهی از موانع و محدویت های رو به رشدِ آسیب زننده به محیط زیستمان، بر توجه خانواده ها و مسئولان به پیشگیری و رفع آنها و تلاش برای حفظ و مراقبت علمی و همه جانبه از آن در راستای استانداردهای جهانی تاکید کنیم. ما مجازیم که خود همیار و مهریارِ این محیط زیست زیبا و جلوه های قشنگ و زندگی بخش و هستی آفرینِ در آن باشیم.

ما برآنیم که محیط زیست بدون هرگونه آلودگی، تخریب و بی مهری نسبت به طبیعت، جنگل ها، مراتع، دریاها، بیابان ها، زمین و آسمان و محیط پیرامونمان و دیگر کودکان و نوجوانان جهان داشته و همگان را به رعایت حفظ محیط زیست ملی و جهانی متقاعد و ملزم کنیم. ما بر این باوریم که محیط زیست، بعنوان " میرات مشترک بشریت "، مورد احترام و مراقبت تمامی کودکان، نوجوانان، جوانان، مردان و زنان، پدران و مادران و همه مسئولان، صرفنظر از هر نژاد، ملیت، زبان، رنگ و وابستگی به این و آن باید قرار گیرد و هرگونه آسیب وارده به این میراث مشترک بشریت، به هر شکل و نوعی ،به صورت جزئی یا کلی باید " تجاوز به میراث مشترک بشریت و جنایت علیه بشریت " تلقی گشته و بایستی با تصویب الزامات قانونی، حقوقی و بین المللی ویژه، بدون رعایت هرگونه تشریفات دست و پاگیر آئین دادرسی، مورد تعقیب و مجازات بین المللی قرار بگیرند و دولتها و حکومتها نیز باید به این مهم در چهارچوب قوانین ملی خود، به راستی و درستی، احترام بگذارند و این میراث مشترک جهانی را نیز  با به شایستگی و احترام به نسل بعدی و نسل های بعدی بعنوان هدیه خداوند و طبعیت، به یادگار قرار دهند. هرگونه بی توجهی، بی احترامی و تخریب محیط زیست و کوتاهی در حفاظت و مراقبت درست و همه جانبه از آن، به معنای نقض آشکار قانون طبیعت، قوانین مرتبط با حقوق بشر و محیط زیست و توهین و تجاوز نسبت به بشریت باید تلقی گشته و مورد برخورد جدی و حقوقی قرار گیرد.

      با این وجود، با مطالعه اخبار و بررسی اطلاعات و هشدارهای کارشناسان، خطرات جدی و قابل توجهی نسبت به از بین رفتن پیدا و پنهان محیط زیست و تخریب مستمر آن مشاهده می گردد که نه تنها، تاسف بار بوده، بلکه بسیار شرم آور و مغایر با نظامات حقوقی و بشری و قانون طبیعت نیز می باشد. تخریب بی رویه جنگل ها، مراتع و بخش های مختلف طبیعت، افزایش روزافزون گازهای گلخانه ای و گرم شدن لایه اُزن و هوای جهان، گسترش فزاینده آلاینده های صنعتی و شهری، انباشت بی شمار و مستمر زباله های ریخته شده در طبیعت و ذخائر آبی و رودخانه های جاری ، بهره برداری های نادرست از منابع آبی و دریایی، پیدایش حوادث طبیعی و زیانبار زیست محیطی و مدنی چون سیل و زلزله و مانند آنها، تغییر شرایط آب و هوایی و اقلیم جهانی؛ همه و همه در این رابطه قابل اشاره می باشند. در اثر بی توجهی نسبت به محیط زیست و تخریب ارادی و سودجوجویانه آن توسط اشخاص حقیقی و حقوقی، آرزوها و دغدغه های کودکان و فرزندانمان نسبت به آینده به سرابی تاسف بار و غیر واقع تبدیل خواهد شد و در آتیه ای نزدیک، همگی ما متهم به تخریب و تجاوز نسبت به محیط زیست و کوتاهی در مراقبت از آن و انتقال درست و سالم آن به نسل های بعدی خواهیم بود. در همین رابطه، ضروری است محیط زیست خود را شناخته و اهمیت و ضرورت حفظ و مراقبت از آن را نیز به کودکانمان و دیگران آموزش داده و بر لزوم و اهمیت این مهم تاکید نمائیم.

ضروری است آموزش و اطلاع رسانی مستمر و موثر در این رابطه در سرفصل اصلی نظام آموزشی دانش آموزان و دانشجویان قرار گیرد و بر آموزش، نظارت، حفظ و اجرای حقوق محیط زیست نیز در هر کشوری تاکید گردد. حقوق محیط زیست، ابزار مهمی برای نظارت و مدیریت توسعه پایدار بوده و در تعیین خط مشی ها و اقدامات حفاظتی و استفاده خردمندانه و پایدار از منابع طبیعی موثر است. توجه به اصول و محورهای درج شده در اعلامیه جهانی حقوق بشر( 1948)، منشور ملل متحد سازمان ملل( 1945)،  اعلامیه استکهلم( 1972)،  منشور جهانی طبیعت ( 1982) و اعلامیه ریو( 1992) درباره محیط زیست و توسعه و استانداردهای جهانی و بین المللی مقرر در برنامه آموزشی زیست محیطی سازمان ملل متحد در همین رابطه مورد تاکید است.

    کتاب حاضر، ترجمه اثر ابتکاری و مصوّر حاضر بعنوان بخشی از سومین گزارش هیات تغییر اقلیم سازمان هواشناسی جهانی و برنامه محیط زیست ملل متحد و برداشت از گرازش های کشورهای مختلف بوده که از سوی پژوهشگر جوان و متعهد نسبت به محیط زیست و اقلیم؛ سرکار خانم حمیده دالائی؛ دانشجوی دکتری اقلیم شناسی دانشگاه  آزاد اسلامی واحد نجف آباد اصفهان، در ادامه پژوهش های قبلی و ارزشمند ایشان در همین راستا قابل معرفی و مطالعه از سوی خانواده ها، کودکان و نوجوانان، سازمان ها و نهادهای آموزشی، پژوهشی و اطلاع رسانی و رسانه های جمعی می باشد که توسط انتشارات آراد و با هماهنگی و مجوز حاصله از سازمان جهانی هواشناسی(WMO) و کار مشترک و مرتبط ایشان با آن سازمان در این ارتباط جهت فرهنگ سازی در حوزه محیط زیست به زیور چاپ آراسته شده است. واحد مطالعات حقوق محیط زیست و حقوق کودک موسسه حقوقی و بین المللی زمانی نیز ، نوشتار حاضر را در قالب مقدمه ای بر آن به نگارش درآورده و بر اهمیت موضوع محیط زیست و حقوق محیط زیست و ضرورت توجه به این مهم و آموزش کودکان و بزرگان نسبت به این موضوع تاکید داشته است. کتاب مزبور دارای نثری کودکانه و با ادبیاتی آسان، همراه با تصاویر کارتونی مرتبط با موضوع و مطالب مطروحه در کتاب در توجیه و آموزش مراتب مطرح شده در این نوشتار می باشد. اثر مزبور دارای واژه نامه مربوطه، مجوز سازمان هواشناسی مزبور و مقدمه مترجم محترم و مقدمه نگارنده به شرح مزبور، در این باره نیز بوده که در فرصتی کوتاه به چاپ چهارم رسیده و مورد استقبال نهادهای مدنی و فعال در حوزه محیط زیست، شهرداری ها، دوائر دولتی، مراکز آموزشی و فرهنگی و مانند آنها قرار گرفته و در آستانه چاپ های بعدی قرار دارد.

Email : zamani.i.l.institute@gmail.com