آیا گاز گرفتن اژدهای کومودو واقعا باعث مرگ می‌شود؟

محمود حاج‌زمان: بر اساس مطالعات مشاهداتی انجام شده توسط والتر آفنبرگ در دهه 1970 میلادی / 1350 شمسی، برای مدت‌ها تصور می‌شد که اژدهاهای کومودو به دلیل وجود باکتری‌های مرگباری که در دهان آنها زندگی می‌کنند؛ عفونتی مرگبار را به طعمه خود هدیه می‌دهند. گفته می‌شد که این اژدها به جای زهر، چیزی ترسناک‌تر دارد: گاز گرفتنی سخت و پلید که باعث بروز زخم‌های چرکین می‌شود.
اما به گزارش پاپ‌ساینس، مطالعه‌ای که در سال 2009 / 1388 انجام شد نشان داد که واقعیت این‌گونه نیست. برایان فری از دانشگاه کوئینزلند مطالعه‌ای انجام داد تا کشف کند که چه میکروب‌هایی باعث بروز این صدمات می‌شوند. اگرچه وی مخالفانی از باغ‌وحش‌های مختلف پیدا کرد که نمی‌خواستند تصور رایج از اژدهای کومودو به عنوان هیولایی با عفونت باکتریایی از میان برود؛ اما در نهایت موفق شد تا نمونه‌هایی از بزاق دهان چندین اژدهای دربند را که در باغ‌وحش‌ها نگاهداری می‌شدند جمع‌آوری کند.

مطالعه وی نشان داد اگرچه تعداد فراوانی باکتری درون دهان اژدهای کومود زندگی می‌کنند؛ اما اگر بخواهیم جانب انصاف را رعایت کنیم، این نتیجه‌گیری در خصوص دهان ما و باکتری‌های ساکن آن نیز صدق می‌کند. همچنین وی در نمونه‌های خود هیچ میکروبی را که باعث تعجب شود پیدا نکرد؛ و تمام باکتری‌های موجود در دهان اژدهای کومودو همانند سایر مارمولک‌های ساکن اندونزی بود. فساد سریع بافت و اتلاف خونی که در قربانیان گازگرفتگی اژدهای کومودو مشاهده می‌شود را نمی توان به حساب هیچ‌کدام از این باکتری‌ها را گذاشت.

نکته ناامید کننده‌تر این بود که میزان باکتری موجود در دهان اژدهای کومودو حتی از باکتری‌های ساکن دهان پستانداران به ویژه گوشتخواران نیز پایین‌تر بود. به عبارت دیگر، بر اساس یافته‌های فری دهان اژدهای کومودو عملا «پاک» به حساب می‌آمد!
پس ماجرا چیست و چطور چنین چیزی امکان دارد؟

نتیجه مطالعات فری معلوم کرد که اژدهای کومودو جانوری «زهردار» به شمار می‌رود. اسکن‌های MRI انجام شده روی جمجه اژدهای کومودو، وجود دو غده زهری کوچک را در فک پایین جانور نشان می‌داد. زهر اژدهای کومودو از تعداد اندکی پروتئین سمی ساخته شده است، و دقیقا باعث بروز اثراتی می‌شود که در قربانیان گازگرفتگی این اژدهاها مشاهد می‌شود: از دست دادن سریع خون بدن، عدم انعقاد خون، فلج‌شدگی و درد شدید. زهر این جانوران ترکیبی از سموم شناخته شده است که در سایر مارمولک‌های مانیتور و سایر خزندگان دیده می‌شود.

اگرچه مطالعات فری باعث کاسته شدن از ترسناکی اژدهای کومودو نشد، اما حداقل کمک کرد تا بدانیم که چرا گاز گرفتن این هیولای باستانی تا این اندازه وحشتناک است.

53273