حسن روحانی: جلوگیری از حمله امریکا به ایران، دستاورد مذاکرات ما بود/ وجوه مشترک با هاشمی و ناطق نوری و علت عدم حضور در جامعه روحانیت/ سه مرحله پیش رو برای رابطه با آمریکا

نسرین وزیری: راضی کردنش به مصاحبه پروسه دشوار چندین ماهه​ای است که اگر قصد نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری را نمی​کرد، بیش از این​ها به طول می انجامید. اما خوش استقبال و خوش بدرقه است. گرچه پس از تحویل ردای دبیری شورای عالی امنیت ملی، اندک اظهارنظرهایش درباره روند مذاکرات هسته​ای و در حوزه دیپلماسی بوده اما گرم و صبور به سوالات مختلف پاسخ می​دهد. لبخند​ها، مطایبه​ها و گاه اخم​های کوتاهش موید برازندگی عنوان «شیخ دیپلمات» برای اوست؛ هرچند برخی به خاطر خنده​هایش با جک استروا بر او خرده می​گیرند.
 

او در طول مصاحبه یکساعته​ای که در دفترکارش در طبقه نهم مرکز مطالعات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام با خبرآنلاین داشت، به انتقاداتی که به مذاکرات دوران وی شده است پاسخ داد و گفت «دولت برای پوشش مشکلاتش، به مذاکرات تیم ما تهمت می​زند». غیبتش در جلسات جامعه روحانیت مبارز، وجوه اشتراکش با آقایان هاشمی رفسنجانی و ناطق​نوری، دیدگاهش درباره کاندیداتوری احتمالی هاشمی و خاتمی، تعدد زیاد کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری آتی که ناشی از اعتماد به نفس بعد از دولت​های نهم و دهم است، نگاهش به هدفمندی یارانه​ها و برقراری رابطه با آمریکا، بخش​های مختلف این مصاحبه را شامل می​شود. اگر دیدارهای انتخاباتی پیاپی امان می​داد، بیش از این هم می​شد دیدگاه​هایش را جویا شد. اما وعده داد تا با حضورش در کافه خبر، به باقی سوالات پاسخ دهد.
 

نامزد بالقوه انتخابات ریاست جمهوری یازدهم شعار انتخاباتی​اش را در این مصاحبه اعلام نکرد و آن را به نشست روز پنجشنبه و اعلام نامزدی رسمی​اش موکول نمود. مشروح این گفت و گو را در ادامه بخوانید:
 

 

در مورد مباحث هسته‌ای، دولت جدید نیاز داشت که فضای نادرستی را علیه تیم قبلی بوجود بیاورد. به دلیل اینکه مشکلات فراوانی در مقام عمل داشت و برای پوشش مشکلات خودش، مرتب حملاتی را به اقدامات قبل وارد می‌کرد و گاهی هم تهمت‌های ناروایی می‌زد. در فضایی که دولت ایجاد کرده بود؛ بسیاری از رسانه‌ها حتی رسانه ملی را نیز در اختیار داشت. هربار که کسی ایرادی به من می‌گرفت، من پاسخ می‌دادم اما اجازه نمی‌دادند که پاسخ‌های من در آن سطح که باید، منتشر شود. گاهی هم حتی با برخی سایت‌ها و مطبوعاتی که قصد اعلام مواضع من را داشتند، برخورد می‌کردند. در مجموع فضای باز و عادلانه‌ای وجود نداشت که ما بتوانیم مسائل واقعی را برای مردم بگوییم.

 

اما مردم امروز در مقام عمل درک و لمس می‌کنند که مسیر قبلی مسیر درستی بوده و راه مخالف آن مثمر ثمر نبوده و به نتیجه نمی‌رسد. گذشت زمان خیلی از تهمت​ها و دروغ‌ها را به طور طبیعی پاسخ داده است. شرایط کنونی جامعه به گونه​ای است که مردم توان مقایسه بین دوره های مختلف را دارند.

 

 

{با خنده} برخی هم می​گویند مگر چیزی هم هست که مقایسه کنیم؟! دستاوردهای ما در آن دوره روشن است. اولین دستاورد ما این بود که کشور را از جنگ دور کردیم. زمانی به صورت تحلیلی گفته می​شد که آمریکا و متحدانش به دنبال حمله نظامی علیه ایران بودند، اما الان که تاریخ نوشته شده و بسیاری از مقامات مسئول آن زمان خاطراتشان را نوشته​اند، صراحتاً آورده​اند که آمریکا مصمم به حمله علیه ایران بوده است. پس دستاورد اول مذاکرات این بود که کشور را از جنگ دور کردیم.

 

ما نگذاشتیم پرونده هسته‌ای کشور وارد شورای امنیت شود و در نتیجه نگذاشتیم قطعنامه‌ای از سوی شورای امنیت علیه ما تصویب شود و تحریمی علیه ما شکل بگیرد. صلح آمیز بودن فعالیت هسته‌ای‌امان را در بالاترین سطح در آن زمان به اثبات رساندیم و اگر می​گفتند قصوری رخ داده؛ اقداماتی انجام دادیم که آنها قبول کردند اقدامات جبرانی یا اصلاحی انجام گرفته است. ما پرونده را از وضعیت اضطراری در شورای حکام خارج کردیم و فرصتی فراهم آوردیم که فناوری هسته​ای ایران کامل شود.

 

از سوی دیگر فضایی بوجود آوردیم که جمهوری اسلامی ایران در سطح جهانی بتواند فعالیت​های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی​اش را به بهترین وجه انجام دهد. اینها دستاوردهای مذاکرات ما بود. البته اصل مذاکره، راه درستی است که جمهوری اسلامی ایران با 1+5 در پیش گرفته است. آنها که امروز مسئول مذاکره هستند بی‌تردید همه تلاششان را انجام می دهند تا به نتایج مطلوبی دست یابند. اما مجموعه شرایط بین المللی و شرایط داخلی کشور و وضعیتی که امروز پرونده ما دارد؛ دست به دست هم داده تا مسیر را با دشواری‌های فراوانی توام کند. به همین دلیل دستاوردها در حد انتظار مردم نیست.

 

خیلی کم. گاهی مشورت خواسته​اند، این را نفی نمی​کنم ولی خیلی کم بوده است.

 

فرقی نمی​کند. در هر دو دوره مشورت​هایی داده​ام. البته در زمان آقای لاریجانی به خاطر روابط دوستانه و نزدیکی که بین من و آقای لاریجانی بود، این مشورت​خواهی​ها بیشتر بود اما الان کمتر است. البته در کل، خیلی زیاد از من مشورت گرفته نشده و بر اساس تشخیص خودشان عمل کرده‌اند.

 

 

هیچ وقت مقام معظم رهبری چنین سخنی را درباره مذاکرات ما نزدند. شما اگر به سایت مقام معظم رهبری هم مراجعه کنید می​توانید مجموعه سخنان ایشان را درباره مذاکرات دوره ما ببینید. ایشان هرگز مواردی را که در سؤال شما بود، مطرح نکرده​اند و برخلاف برخی که این حرف​ها را می​زنند، نگاه ایشان عکس اینها بوده است.

 

12  روز پس از مذاکرات تهران که در 29 مهر سال 82 انجام شد، مقام معظم رهبری در 11 آبان در جلسه​ای که با کارگزاران نظام داشتند، صراحتا اعلام کردند که مذاکرات در مسیر درست و با نظارت ایشان بوده است. با مراجعه به سایت مقام معظم رهبری می​توانید آن سخنان را ببینید.

 

پس از پایان دوره ما هم ایشان در 24 مرداد ماه سال 84 که روز پایان دوره ما بود و آقای لاریجانی پرونده را از ما تحویل گرفتند؛ بار دیگر مقام معظم رهبری طی سخنانی سیاست​های ما را عاقلانه دانسته و از ما تشکر کردند. ایشان گفتند که تیم هسته​ای در خط مقدم بود. ایشان در مهر ماه همان سال – حدود دو ماه پس از پایان دوره ما- در نماز جمعه تهران به صراحت گفتند که برنامه هسته​ای و فعالیت​های سیاسی​ای که انجام گرفته در چارچوب تصمیم جمعی ما بوده است. بنابراین ما یک تصمیم جمعی در مورد مذاکرات هسته ای داشتیم که هنوز هم بر همین مبنا پیش می​رود. مواضع ایشان در مورد مذاکرات دوره ما بسیار واضح و روشن است و ابهامی ندارد.

 

 

جامعه روحانیت مبارز مدت​هاست که به تنهایی در انتخابات وارد عمل نمی​شود. اوایل انقلاب و در انتخابات مجلس دوم و سوم شرایط متفاوت بود و جامعه روحانیت مبارز افرادی را در مجلس یا ریاست جمهوری کاندیدا می‌کرد. اما چند دوره است که جامعه روحانیت مبارز با جمعی دیگر تصمیم می‌گیرد. جمعی که اصطلاحاً با اسامی اصولگرا یا اصطلاحات دیگر خوانده می​شود. از این رو رأی جامعه روحانیت مبارز، یک رأی در میان چندین رأی از سوی گروه‌های مختلف است که نظرات متفاوتی دارند و به جمع بندی می‌رسند.

چون مکانیزم جمع حاکم می​شود، دیگر این جامعه روحانیت مبارز نیست که به تنهایی نامزدی را معرفی کند. اگر جامعه روحانیت مبارز به تنهایی تصمیم می​گرفت شاید خروجی کار چیز دیگری بود.

 

معلوم نیست هیچ یک از این آقایان در خروجی نهایی باشند. متأسفانه چون جامعه روحانیت، یک رأی در میان آرای دیگر دارد که آنها اکثریت آرا را تشکیل می​دهند؛ نقشش مثل سابق پررنگ نیست. چون تصمیماتش مستقل نیست و به تنهایی تصمیم نمی‌گیرد.

 

 

مدتی است که در جلسات جامعه روحانیت شرکت نمی​کنم. آقای هاشمی در گذشته هم زیاد در جلسات شرکت نمی​کردند. معمولا زمانی که جلسات در دفتر خود ایشان بود، به طور طبیعی حضور داشتند. اما مدتی است که علاوه بر ایشان، آقایان ناطق​نوری، امامی کاشانی و من در جلساتشان شرکت نکرده​ایم. البته این به معنای عدم عضویتمان نیست یا اینکه نخواسته​ایم در جلسات شرکت کنیم. بلکه شرایط خاصی بوده است. به طور طبیعی در پایان این دولت قاعدتاً از آن شرایط عبور می‌کنیم و این افراد علی القاعده در شرایط جدید در جلسات شرکت خواهند کرد.

 

دلایل همه ما در این زمینه مشابه است و من دلیل خاص به تنهایی ندارم. همانطور که گفتم به دلایلی، کمتر در جلسات شرکت کردیم و در آینده این مسئله قاعدتاً مرتفع می​شود. شرایط سیاسی دلیل آن بوده است که معتقدم از آن عبور می​کنیم و در دولت بعد، شرایط حتماً متفاوت خواهد بود.

 

 

فکر می کنم شرایط امروز جامعه با قبل متفاوت است. بسیای از مردم می خواهند جناح اصولگرا و اصلاح طلب با شکل جدیدی ظهور و بروز پیدا کنند. حرکت​های خشن و تند و رقابت​هایی که از قواعد بازی خارج است و گاهی شکل انتقام‌جویی می یابد امروز دیگر مورد پسند مردم نیست. مردم در طول این مدت آثار افراطی‌گری را مشاهده کرده اند. به شخصه فکر می‌کنم اکثریت قاطع مردم طالب میانه‌روی و عقلانیت و اعتدال هستند.

در طول زندگی سیاسی​ام همیشه با معتدل‌های دو جناح رابطه خیلی خوب و نزدیکی داشتم. چه میانه‌روهای اصولگرا و چه میانه‌روهای اصلاح طلب. به اعتقاد من همین میانه‌روها که اکثریت جامعه ما را تشکیل می‌دهند، از نامزدی چهره‌های میانه رو استقبال می کنند و نامزدشان کاندیدایی خواهد بود که مشی اعتدال در دهه‌های گذشته داشته است.

 

گذشت زمان این را روشن می​کند که کدام گروه​ها از نامزدی من حمایت می​کنند. بعد از اعلام نامزدی رسمی بنده، شخصیت​ها و تشکل​ها و احزابی که مایل باشند، از من حمایت می‌کنند. حزب اصولگرای وفاق ملی؛ و حزب اعتدال و توسعه که میانه رو است در اواخر سال گذشته، طی بیانیه ای خواسته بودند که من کاندیدا شوم. پس از اعلام نامزدی رسمی هم احتمالا تشکل​های دیگری خواهند بود که حمایتشان را اعلام کنند. آن موقع شما می​توانید مقایسه کنید که تشکل​های میانه رو در جناح اصلاح​طلب و اصولگرا که به دنبال یک نامزد میانه رو هستند، چه گروه‌هایی را شامل می​شوند.

 

{با خنده} اگر تفاوت هم نداشته باشیم غصه​ای نیست! آقای هاشمی ویژگی​های خودش را دارد که از چهره​های تأثیرگذار در پیروزی و تثبیت انقلاب و شکل گیری نظام بوده​اند. ایشان امروز هم نقش تأثیرگذاری در نظام دارند و پیشکسوت در انقلاب و مدیریت روزهای سخت کشور هستند که رئیس مجلس، فرمانده جنگ، رئیس قوه مجریه پس از جنگ برای بازسازی کشور بوده​اند و همواره به عنوان فردی صاحب نظر در جامعه مطرح و مورد احترام داخل کشور و حتی سیاسیون خارج از کشور بوده‌اند.

 

آقای ناطق نوری هم از چهره‌های انقلابی کشور هستند که دو دوره رئیس مجلس بودند. از قبل از انقلاب ما با هم رفاقت نزدیکی داشتیم. سوابق من هم که مشخص است.

بی تردید هیچ دو نفری مثل هم نمی اندیشند و یک سلیقه ندارند. در مدیریت و تصمیم‌گیری‌ کاملاً مثل هم نیستند؛ ولی نظراتشان ممکن است به هم نزدیک باشد. ما سه نفر در مسائل سیاست داخلی، اقتصاد و فرهنگ نظرات مشترک فراوانی داریم.

 

بعید می​دانم که این آقایان نامزد شوند. البته شایعاتی هست، ولی به شخصه فکر نمی‌کنم.

 

{باخنده} از خودشان بپرسید! طبیعی است فردی که کاندیدا می‌شود، اگر شخصیت​های مورد احترام جامعه از او حمایت کنند، دلگرمتر خواهد شد و این حمایت کارش را آسان می‌کند. شخصیت​های بزرگ و مورد اقبال مردم اگر از نامزدی من حمایت کنند، خوشحال می​شوم اما اینکه چه کسانی از من حمایت کنند؛ در هفته های بعد روشن می شود. تنها دو ماه تا انتخابات زمان باقی است ودر هفته های بعد می​توانید پاسخ سؤالتان را بیابید.

 

{باخنده} سؤالتان بر اساس احتمالات است! این نوع سؤالات برای خبرنگاران روتین شده است! همانطور که گفتم چون این آقایان نامزد نمی​شوند، جواب سؤالتان روشن است. اگر احتمال می​دادم که نامزد شوند، این سؤال جا داشت ولی احتمال نمی​دهم که هیچ یک از این دو نفر کاندیدا شوند.

 

 

هنوز صحنه انتخابات خیلی روشن نیست و بسیاری از چهره​ها داخل ائتلاف وارد عرصه شده و مدعی هستند که از جمع ائتلافشان یک نفر خارج خواهد شد. تا یکی دو هفته دیگر و نزدیکی به زمان ثبت نام انتخابات در اردیبهشت ماه، شرایط روشن​تر می​شود. وقتی نامزدها کاملا معرفی شدند می​توان به سوال شما پاسخ داد که چه کسانی نامزد جدی​تری خواهند بود. زیبایی انتخابات به همین رقایت​های جدی است. اگر رقابت​های خوبی شکل نگیرد، انتخابات زیبایی ندارد. شور و هیجان انتخابات به رقابت​های جدی است که باید شکل بگیرد. با مشخص شدن نامزدها این رقابت خود به خود شکل می​گیرد.

 

 

{با خنده} خوب است که این همه افراد احساس تکلیف می​کنند! من گفته بودم اگر بپرسند، رجل سیاسی، معمولاً 15-10 نفر بیشتر را معرفی نمی‌کنند. فکر می‌کنم تعبیر شما ممکن است درست باشد، پس از دولت نهم و دهم اعتماد به نفس​ها زیاد شده است. از این رو خیلی از افراد وقتی خودشان را با مسئولین فعلی اجرایی مقایسه می​کنند، چنین اعتماد به نفسی می​یابند و از خودشان می​پرسند «من چرا نه؟»
 

البته برخی هم احساس تکلیف می​کنند. چون شرایط کشور، شرایط خاصی است و کشور با مشکلات فراوانی روبرو است، افرادی احساس می​کنند که در این شرایط خاص با برنامه​هایشان می توانند کشور را متحول کنند. البته به نظرم تا زمان ثبت نام، برخی از کسانی که تا امروز اعلام نامزدی کرده​اند، از صحنه کنار می‌روند. فکر نمی​کنم همه کسانی که ابراز تمایل کرده​اند تا نامزد انتخابات ریاست جمهوری یازدهم شوند، نهایتا ثبت نام هم بکنند. البته در کل تعداد نامزدها به قول شما خبرنگاران «با ترافیک سنگینی» روبرو است.

 

ممکن است اگر تعداد نامزدها از حد معمول بیشتر باشد، انتخاب را سخت​تر بکند. از طرفی هم ممکن است که اگر نامزدهایی از سلیقه​های مختلف حضور داشته باشند؛ انتخاب آسان تر شود. یعنی شرایطی بوجود بیاید که هر گروه و دسته​ای فرد مورد نظرشان را در میان کاندیداها ببیند.

 

{باخنده} خب من که خودم نامزدم! البته اگر خودم تصمیم نداشتم که نامزد شوم، حتما یک فرد میانه رو را انتخاب می​کردم. کسی که سوابقش نشان دهد که توان اداره کشور را در این شرایط سخت و ویژه دارد و امتحانش را در روزهای سخت و بحرانی پس داده باشد و در روزهای بحرانی کشور را اداره کرده باشد.

 

 

قانون هدفمندی یارانه​ها، قانون خوبی است. بحث هدفمندی یارانه​ها از زمان دولت آقای هاشمی مطرح بود. ایشان در مجلس چهارم مصمم بود که هدفمندی را اجرا کند اما مجلس مخالفت کرد. در جلسه مشترک دولت و مجلس، اکثریت نمایندگان مخالفت کردند و ایشان که دیدند مجلس همراهی نمی کند و زمینه پذیرش آن نیست؛ طرح را کنار گذاشتند. کارشناسان آقای خاتمی هم مدتی در پی تدوین لایحه هدفمند کردن یارانه​ها بودند.  

 

پس اصل هدفمند کردن یارانه​ها مورد اتفاق همه صاحب نظران و دولت​های گذشته و فعلی است. یارانه​ها نمی‌توانست به شکل قبل، ادامه بیابد. قانون هدفمندی یارانه​ها شکل پرداخت یارانه را تغییر داده است. به گون​های که به جای پرداخت یارانه در قالب قیمت کالا، بخشی از آن را به شکل نقدی به مردم پرداخت کنند. اما اینکه به قول شما تورم و گرانی، اثر یارانه نقدی را کم کرده است؛ از مسائلی است که جای بحث دارد. اصل هدفمندی یارانه​ها باید دنبال شود و مراحل بعدی آن نیز اجرا شود. منتها باید برنامه ریزی شود که از آثار سوء جانبی آن جلوگیری شود. یکی از این آثار سوء جانبی این است که مردم یارانه نقدی دریافت می​کنند ولی با گرانی اجناس هم مواجه می‌شوند. باید این مسائل را در کنار هم حل کرد.

 

 

آمریکا یک واقعیت در دنیای امروز است که نمی‌توانیم آن را انکار کنیم. چون یک ابر قدرت است. قدرت اول اقتصادی و علمی و نظامی را در دنیا دارد و در مجامع بین المللی تأثیرگذار است. جمهوری اسلامی ایران هم یک قدرت بزرگ و تأثیر‌گذار در منطقه و جهان است. دلایل اینکه ما به این شرایط با آمریکا رسیده​ایم به خاطر اقداماتی بوده که آمریکا پس از پیروزی انقلاب آغاز کرده و اقداماتش منجر به روابطی پرتنش بین دو کشور شده است و بعد هم به روابط تخاصم آمیز رسیده است. اینکه با آمریکا حرف بزنیم یا نزنیم و رابطه داشته باشیم یا نداشته باشیم، اصل نیست. اصل منافع و امنیت ملی ما است که باید ببینیم اهداف ما چگونه تأمین می​شود. مقام معظم رهبری هم در سخنرانی مشهد فرمودند که خیلی خوش​بین و امیدوار نیستند ولی فرمودند که مخالف هم نیستند. اما چارچوب‌ها و خط قرمزهایی وجود دارد و هر کس که می​خواهد مذاکره کند باید این خط قرمزها را مراعات کند.

 

باید ببینیم شرایطی که در آن بهتر می​توانیم به اهدافمان برسیم، کجاست و در چه مقطعی است. شاید دولت آینده فرصتی بیابد که طی آن بتواند حداقل روابط ایران و آمریکا را که امروز تخاصم آمیز است، را به یک رابطه توام با تنش تبدیل کند. یک زمانی دولت​ها دنبال کاهش تنش بودند، حتی در رابطه با آمریکا. اما امروز سطح روابط دو کشور از تنش بالاتر است و رابطه ما با آمریکا در حد تخاصم است. در قدم اول دولت بعد باید تخاصم در رابطه با آمریکا را به تنش تبدیل کند و در مرحله دوم بکوشد تنش را کاهش دهد و حتی اگر توانست به تنش پایان دهد. پس از طی این سه مرحله، می‌توان به مراحل بعدی رابطه هم فکر کرد.

/2929