۹۱؛ سال سروصدا در آموزش و پرورش

سال 91 وزیر آموزش و پرورش هر جا پشت تریبون قرار گرفت یا مقابل میکروفون صدا و سیما ایستاد و یا در حاشیه جلسات رسمی با خبرنگاران روبه رو شد از سند تحول بنیادین، طرح 6-3-3 و تاسیس پایه ششم ابتدایی، اهمیت معلم در نظام آموزش و پرورش و هوشمندسازی مدارس سخن گفت. بارها دست معلم را گرفت و با تاکید براینکه معلم، کارمند نیست، او را به قله برد. در سفرهای استانی معلمان را در بزرگترین سالن اجتماعات جمع کرد و برایشان از سند تحول گفت ... اما از بعضی اتفاق‌ها و جریان‌ها سخن نگفت یا کمتر سخن گفت. برخی از این وقایع به شدت در جامعه مطرح شد و افکار عمومی را برانگیخت اما برخی دیگر بازتابی در سطح رسانه‌ها نیافت. در این یادداشت به تعداد کمی از این وقایع اشاره می‌کنم.

واژگون شدن اتوبوس حامل دانش‌آموزان بروجنی در 30 مهر 91 که از سفر راهیان نور بازمی‌گشت و کشته شدن 26 دانش‌آموز، تاسف وزیر را برانگیخت اما عزم وی را برای اعزام یک میلیون دانش آموز به مناطق مرزی استان خوزستان جزم‌تر کرد. آموزش و پرورش اعلام کرد که اردوی راهیان نور متوقف نخواهد شد و معاون پرورشی وزیر نیز گفت که کسب 8 نمره از 20 نمره درس آمادگی دفاعی منوط به حضور در اردو است. در حالی که زیرساخت‌ها برای نقل و انتقال این تعداد دانش‌آموز فراهم نیست. راه‌آهن کشور نیز اعلام کرده که اگر همه ظرفیت خود را به راهیان نور اختصاص دهد باز هم قادر به تامین نیازهای اردویی آموزش و پرورش نخواهد بود. با این حال اعزام دانش آموزان با اتوبوس به اردوی راهیان نور ادامه یافت. در روزهای تعطیل نوروزی یادمان باشد که خانواده‌های دانش آموزان کشته شده بروجنی هنوز عزادارند. اگر در تعطیلات نوروزی گذر شما به استان زیبای چهارمحال و بختیاری افتاد، به دیدار خانواده‌های داغدار بروجنی بروید و دسته گلی بر مزار دختران زیبارو و فرشته‌خوی این شهر بگذارید.

آتش گرفتن بخاری مدرسه شین آباد پیرانشهر در 15 آذر 91 تبدیل به یک بمب خبری شد. 34 دانش آموز کلاس چهارم دبستان انقلاب اسلامی در میان شعله‌های آتش به دام افتادند و به شدت سوختند. هرچند زیر فشار افکار عمومی، وزیر آموزش و پرورش مجبور به عذرخواهی (البته با ادبیات ویژه و غیرمتعارف) شد؛ اما مدتی بعد معلوم شد که عذرخواهی وزیر به معنای قبول مسئولیت نبوده. او در روز هوای پاک با لحنی کنایه آمیز خطاب به دانش آموزان گفت: "مواظب باشید پایتان لیز نخورد یا دچار سرماخوردگی نشوید، چرا که اینجا هر اتفاقی که برای شما بیافتد، یقه ما را می‌گیرند". هنوز هم 150 هزار کلاس درس و 50 هزار اتاق اداری مدارس با بخاری نفتی گرم می‌شوند. در حالی که شرکت ارج اعلام کرد که نسل این بخاری‌ها سالها پیش منقرض شده، وزیر و مسئولان سازمان نوسازی مدارس از این ادعا که بخاری‌های نفتی مدارس استاندارد هستند ذره‌ای عقب ننشستند. بخاری‌های نفتی در مدارس همچنان جان دانش آموزان را تهدید می‌کند. در حادثه آتش‌سوزی مدرسه شین آباد، سرآخر هیچکس مسئولیت فاجعه را که منجر به فوت دو دختر دانش آموز 10 ساله و سوختگی و جراحت شدید چندین دانش آموز شد بر عهده نگرفت. هیچکس استعفا نداد و هیچکس برکنارنشد. اگر در تعطیلات نوروز گذرتان به منطقه زیبای کردستان و آذربایجان غربی افتاد، ساعتی در پیرانشهر درنگ کنید. به روستای سرسبز شین آباد که چسبیده به شهر است بروید و با خانواده‌های سارینا و سیران دیدارکنید و به دختران شین آبادی با آن چشمان زیبا در قاب صورت‌های ویران، عروسک هدیه بدهید.

وقوع زلزله در آذربایجان شرقی در تابستان 91، بار دیگر مساله مقاومت سازه مدارس را در معرض آزمون قرار داد. پرسش این است که اگر زلزله‌ای بزرگتر در فصل و ساعت کاری مدارس رخ دهد، آیا مدارس ما مقاومت کافی را در برابر آن دارند؟ از مجموع 873 مدرسه مناطق زلزله زده سه شهرستان اهر، ورزقان و هریس تا قبل از زلزله ، 22 درصد مدارس، دارای استحکام و 28 درصد خطرآفرین و تخریبی و 50 درصد هم در فهرست مدارس غیرمقاوم بوده اند. زلزله 6.4 ریشتر اهر زلزله‌ای متوسط محسوب می‌شود و اگر شدت زلزله به اندازه زلزله رودبار ( 7.4 در مقیاس ریشتر) بود، خرابی مدارس بسیار گسترده‌تر می‌شد. نوسازی مدارس با وجود بودجه مناسبی که در سال 85 برای آن اختصاص یافته است، لنگان پیش می‌رود. اگر گذر شما به استان آذربایجان شرقی افتاد به دیدار کودکان زلزله زده اهر و ورزقان و هریس که زمستان سختی را زیر چادر گذرانده‌اند بروید و دست‌های عاطفه خود را به سمت آنها دراز کنید.

فرار دانش آموزان مدارس شبانه روزی‌، به دلیل سرما و گرسنگی در رسانه‌های آموزش و پرورش و در سخنان وزیر بازتابی نداشت. در دی ماه 91، مسئولان مدرسه شبانه روزی روستای برما از بخش یانه سر هزار جریب شهرستان بهشهر، به دلیل نداشتن پول جهت خرید مواد غذایی و تمام شدن سوخت، روز دوشنبه مدرسه را تعطیل کردند و دانش‌ آموزان را به منزل فرستادند. پیش از آن دانش آموزان مدرسه شبانه روزی امام صادق (ع) رانکوه املش به دلیل عدم تامین غذا و امکانات و عدم پاسخگویی مسئولان آموزش وپرورش شهرستان، از ادامه تحصیل منصرف شده و با ترک دسته جمعی مدرسه به سمت منازل مسکونی خود در مناطق ییلاقی بازگشتند. کمبود بودجه مدارس شبانه روزی در سال 91 به دلیل بالا رفتن هزینه‌ها و تورم بی سابقه تشدید شد. سرانه مدارس شبانه روزی حدود یکهزار و 700 تومان برای هزینه سه وعده غذا و نیازهای بهداشتی دانش آموز و ملزومات مدرسه در یک شبانه روز است. کمبود بودجه، ادامه کار بیش از 5 هزار مدرسه شبانه روزی را در سراسر کشور تهدید می‌کند. اگر در تعطیلات نوروز به مناطق روستایی می‌روید سراغی از دانش آموزان مدارس شبانه روزی بگیرید. سال آینده برای این مدارس سال سختی خواهد بود.

قانون حذف کنکور باز هم خبر ساز شد. از نظر سازمان سنجش قانون سال 86 مجلس موسوم به قانون حذف کنکور، قابلیت اجرایی ندارد و سازمان سنجش، سه راه برای پذیرش داوطلب ورود به دانشگاه را ارائه کرده است: 1- .پذیرش عده‌ای از دانشجویان بدون برگزاری کنکور و با تکیه بر سوابق تحصیلی. 2- برگزاری یک آزمون عمومی ساده به علاوه سوابق تحصیلی. 3- برگزاری کنکور سخت تنها برای 5 درصد از داوطلبان. در سیستم جدید پذیرش دانشجو بر اساس شرایط دانشگاهها و مطلوبیت رشته برای داوطلبان صورت می گیرد. افزایش ظرفیت دانشگاه‌ها مشکل رقابت فشرده داوطلبان را حل نکرد. مساله اصلی داوطلبان و خانواده‌های آنها تنها ورود به دانشگاه نیست. رقابت اصلی یک میلیون داوطلب ورود به دانشگاه بر سر کسب رتبه‌های دو و سه رقمی برای ورود به دانشگاه‌های برتر است. دانشگاه‌هایی مانند صنعتی شریف، تهران، پلی تکنیک، صنعتی اصفهان، شیراز، تبریز و مشهد با انبوه متقاضیان با معدل بالا مواجه خواهند شد و امکان انتخاب دانشجو بر اساس سوابق تحصیلی به دلیل شرایط یکسان هزاران متقاضی ممکن نیست. در شرایط آشفته‌ای که به وجود می‌آید، حق دانش آموزان خانواده‌های فقیر که جز استعداد و سختکوشی سرمایه‌ای ندارند، پایمال خواهد شد. برخی کارشناسان می‌گویند انتخاب دانشجو بر اساس سوابق تحصیلی کلاس‌های دبیرستان را تبدیل به کلاس کنکور می‌کند. اگر در خانواده خود کنکوری دارید به آنها بگویید حتما در دانشگاه پذیرفته می‌شوند.

در خرداد ماه 91 یک اصلاحیه بر قانون بازنشستگی پیش از موعد کارکنان دولت در قانون بودجه به تصویب رسید که به موجب آن 5 سال سنوات ارفاقی، از قانون بازنشستگی پیش از موعد کارکنان دولت حذف شد. با حذف 5 سال سنوات ارفاقی، قانون بازنشستگی پیش از موعد که پیش از این مورد اقبال کارمندان و بخصوص فرهنگیان قرار گرفته بود، جذابیت خود را از دست داد. وزیر آموزش و پرورش با بازنشستگی 10هزار نفر از فرهنگیان دارای بیماری‌های صعب العلاج موافقت کرد. بیماری‌های صعب‌العلاج به بیماری‌هایی مانند تالاسمی‌، هموفیلی، دیالیز و پیوند کلیه، ام اس، سرطان و هپاتیت گفته می‌شود که به‌ صورت دائم یا برای مدت طولانی نیاز به درمان و دارو داشته و هزینه‌های بسیار سنگینی را به بیمار تحمیل می‌‌کند. بر اساس برخی گزارش‌ها حدود 20 هزار معلم دارای بیماری صعب‌العلاج در آموزش و پرورش کار می‌کنند. تعارفات زبانی وزیر آموزش و پرورش درباره معلمان ادامه یافت اما حقوق معلمان بیشتر نشد. در سال 91 با کاهش شدید ارزش پول ملی، قدرت خرید فرهنگیان به یک سوم کاهش یافت. سفره معلمان در سال 91 کوچکتر شد و بساری اقلام از سبد خانواده‌های فرهنگی حذف شد.

حمیدرضا حاجی بابایی، وزیر آموزش و پرورش، در آخرین روزهای سال 91، حذف پیک نوروزی و تکالیف دانش‌آموزان در نوروز را عیدی آموزش و پرورش به دانش‌آموزان اعلام کرد و ابراز امیدواری کرد که تعطیلات را در کنار خانواده خوش بگذرانند. حمیدرضا حاجی‌بابایی گفت: "با توجه به اینکه 14 فروردین بین دو تعطیلی سیزده بدر و پنجشنبه قرار گرفته، پیشنهاد تعطیلی این روز را به دولت ارائه می‌کنیم ". دولت احتمالا با این تعطیلی موافقت می‌کند و اگر هم نکند با همیاری دانش آموزان و معلمان این پروژه اجرا می‌شود. هر چند وزارت آموزش و پرورش اعلام کرد که مدارس تا 28 اسفند دایر است، اما پنجشنبه 24 اسفند91 برای بسیاری از مدارس آخرین روز کاری بود. در واقع تعطیلات 13 روز نوروز، امسال برای اکثر دانش آموزان 23 روز بود، یعنی از 24 اسفند تا 17 فروردین شروع شد. پاره‌ای خبرهای حاکی است که امسال امتحانات ترم دوم به خاطر انتخابات خردادماه زودتر شروع می‌شود و بازهم بر طول تعطیلات افزوده می‌شود. تعطیلی پنجشنبه‌ها، هدیه وزیر به دانش آموزان و معلمان بود. در واقع افزایش تعطیلات مدارس، هرچند باعث خوشحالی معلمان و دانش آموزان می‌شود، اما نوعی هزینه کردن از کیسه دانش آموزان است. در این میان، عده‌ای هم زیاد شدن تعطیلات را دارای انگیزه سیاسی و اقتصادی می دانند.