عضو کمیسیون بهداشت مجلس: دود پزشک خانواده به چشم مردم، پزشکان و نظام سلامت می رود

امید کریمی-زهرا تالانی: این طرح از مدل اروپایی برداشته شده و قرار است که عدالت را در نظام سلامت اجرایی کند. اما رسول خضری عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس معتقد است که چون این طرح شتابزده اجرا شد موفقیت آمیز نخواهد بود و برای همین است که اعضای کمیسیون چندان به این طرح امیدوار نیستند.
وی عدم زیرساختها و تامین نشدن منابع را از مشکلات این طرح می داند. وی در کافه خبر درباره مشکلات این طرح و شرایط موفقیت آن می گوید:

طرح پزشک خانواده در ایران به نوعی از انگلستان و برخی کشورهای اروپایی الگوبرداری شده است. این طرح در اروپا چه تفاوتی با کشور ما دارد؟

طرح پزشک خانواده در کشورهای اروپایی 50 سال است که مطرح شده و آزمون و خطاهای خود را طی کرده و اکنون با موفقیت در حال اجرا است. اما در چند کشور اروپا مانند ایتالیا، اسپانیا و پرتغال هنوز موفق به اجرای این طرح نشدند و در شوروی سابق هم شکست خورد. ترکیه هم 10 سال است که نتوانسته اجرا کند. چون این طرح نیاز به زیرساخت و تامین منابع مالی دارد. طرح پزشک خانواده یک طرح اروپایی است که در پی تلاش های دو دهه در این قاره به تحقق پیوسته است. در ایران هم این طرح با زیرساخت های شرقی عنوان شده است ، این در حالی است که باید زیر ساخت و منابع آن را تامین کرد و من همواره در کمیسیون روی این مسئله تاکید دارم و عنوان کرده ام که در ابتدا باید زیر ساخت ها ساماندهی شود اما همکاران در این کمیسیون چندان این مسئله را قبول ندارند.

همانطور که می دانید این طرح در سه استان به صورت پایلوت اجرایی شد. نتیجه چه بود؟
متاسفانه خروجی مشخص و شفافی ارائه نشد و وزارت بهداشت به ما گزارشی نداد تا مشکلات مطرح و حل شود.

یعنی شما معتقدید که این طرح به دلیل مهیا نشدن زیرساختها دچار مشکل می شود؟
زیر ساخت های لازم برای اجرای طرح پزشک خانواده هنوز کامل نشده است و آن چه که دیده می شود خبر از پیشبرد این برنامه ندارد. در ایران نظام بیمه ای ساده ناتوان از پرداخت حق بیمه به پزشکان است .از طرفی طبق قانون ،شرکتهای بیمه تامین اجتماعی باید تا دوهفته اول 60 درصد پول پزشک و 40 درصد باقی مانده را در یک ماه پرداخت کنند اما عملا اینگونه نیست و پزشکان مشکل دارند و هنوز پول هفت ماه قبل آنها تصفیه نشده است.با این حساب حالا چگونه می توانیم از پس طرح پزشک خانواده با این وسعت و هزینه های آن بربیاییم؟!
اما فقط مشکل زیرساختها نیست. هنوز این طرح تامین مالی نشده است.از شش هزار میلیارد تومانی که قرار است به این طرح تزریق شود هنوز یک ریال برای این طرح به حساب وزارت بهداشت واریز نشده است و ما فقط روی کاغذ این طرح را پیاده کرده ایم و در عمل کاری صورت نگرفته است و دود این مسئله تنها به چشم مردم و پزشک و سیستم درمانگر کشور می رود.
همچنین وزارت بهداشت باید با پزشکان که درگیر این طرح هستند صحبت می کرد و نظر آنها را می پرسید.در همه کشورها برای تعیین تعرفه پزشکی که مردم و پزشکان ذی نفع هستند صحبت می کنند و نظر می پرسند و به توافق می رسند اما در کشور ما اینگونه نیست .

پس به نظر شما زمان اجرای این طرح امسال نیست؟
باید این طرح در سال 92 آغاز و در 10 سال تکمیل شود تا به سرانجام طرح پزشک روستایی تبدیل نشود. همانطور که می دانید در سال آخر دولت اصلاحات و وزارت آقای دکتر پزشکیان در وزارت بهداشت ،طرح پزشک روستایی به مرحله عمل آمد و چون خیلی عجولانه اجرایی شد تقریبا شکست خورد. تازه پزشک روستایی تنها در مراکز دولتی اجرا شد و به بخش خصوصی ورود نکرد ،اما الان بخش مهمی از کار باید توسط بخش خصوصی انجام شود که این می تواند مشکل ساز باشد.
الان هم این طرح در آخرین سال دولت آقای احمدی نژاد مطرح شده است. به نظر من همین سبب می شود تا دولت های بعدی از بررسی به مشکلات این طرح ها شانه خالی کرده و آن را طرح دولت خود ندانند. در حالی که طرح پزشک خانواده طرح موفقی است که اگر زیر ساخت های آن تامین شود بسیار خوب است. باید آرمان گرایی در این بخش را کنار گذاشته ، به واقعیت ها اکتفا کرد و با توجه به وضعیت بودجه، مردم و کشور باید وارد عمل شد.از طرفی فرهنگ سازی در این بخش هنوز انجام نشده است و طرح آموزش پزشکان در این طرح نیز مناسب نیست .

من مدافع این طرح هستیم اما باید مطالعه درستی شود و شتاب زده نباشد. وزارت بهداشت عجله دارد که پزشک خانواده اجرایی شود اما ما بر این عقیده ایم که عدالت در سلامت محوریت اصلی برنامه های درمانی است و برای رسیدن به این خواسته باید توسعه متوازن داشته باشیم اما این کار نیاز به برنامه دارد. ما باید آزمون و خطاهای کشورهای اروپایی درخصوص برنامه پزشک خانواده را مدنظر قرار دهیم و محاسن آن را تقویت و در کشور اجرایی کنیم.

فکر می کنید این عجله وزارت بهداشت برای چیست؟ آیا اعلام طرح پزشک امین در زمان ریاست آقای حافظی در تامین اجتماعی باعث نشد که وزیر بهداشت شتابزده این طرح را اجرایی کند؟
من دلیل این همه عجله را نمی فهمم آن هم در یک سال آخر کار دولت که معمولا کارهای تبلیغاتی انجام می شود. همه اذعان دارند که طرح پزشک خانواده در طول 34 سال مهمترین طرح در نظام سلامت است که هدف اصلی آن عدالت در نظام سلامت است اما باید زیرساخت و راهکار لازم را داشته باشد و از تجربیات کشورهای خارجی استفاده کرده و آزمون و خطا نکنیم. این طرح 10 فاز دارد که فاز اول سرشماری،فاز دوم ویزیت پایه،فاز سوم سرشماری شغل و فاز چهارم ویزیت اصلی بود .

چرا پزشک خانواده در شوروی سابق شکست خورد؟
چون زیرساختها مهیا نبود. در شوروی طرح پزشک خانواده به جای اینکه درمان و پیشگیری را نهادینه کنند برعکس نظام بهداشت و درمانگر را فقیر کرد .

شما تصور می کنید کشور ما هم اینگونه می شود؟
نمی دانم اما منابع این طرح هنوز تامین نشده است. توجه داشته باشید که برای بیمه روستایی در سال 85 ، پنج هزار میلیارد تومان با دلار 800 تومانی هزینه کردیم اما الان قرار است 6 میلیارد با دلار 2 هزار تومانی هزینه کنیم آن هم به شرط اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها. در اروپا یک پزشک در ماه 5 هزار یورو حقوق و مقدار زیادی هم وام بدون بهره می گیرد و 10 ماه هم کار ،یک ماه استراحت و یک ماه آموزش می بیند. اما در کشور ما چطور؟ از 70 هزار پزشک عمومی 30 هزار نفر درگیر این طرح می شوند که باید 2500 بیمار را درمان کنند تا حقوق کامل دریافت کنند و این امکان ندارد. در این طرح کمترین حقوق برای پزشکان سطح اول است که خط مقدم آن هستند.

یعنی در ازای معاینه این تعداد حقوق کامل دریافت می کنند؟
بله.پزشک خانواده باید در سال 250 روز در روز 8 ساعت کار کند.اما به طور استاندارد یک مریض 25 دقیقه زمان نیاز دارد . بنابراین ویزیت این تعداد بیمار عملا شدنی نیست و در این طرح بیشتر پزشک بیمار را می بیند تا پزشک او را. در حالیکه باید توجه داشت که بحث بهداشت ، سلامت و پیشگیری مهم تر از درمان و یزیت است. مشکل اساسی این است که نظام سلامت ما درمان محور است نه سلامت محور و مردم فقط وقتی بیمار می شوند به پزشک مراجعه می کنند.در حالیکه مانند تیزرهای تبلیغاتی راهنمایی و رانندگی می توانیم پیشگیری را فرهنگ سازی کنیم. وزارت بهداشت در توجیه این مشکل عنوان می کند که بودجه کم دارد اما آیا بودجه وزارت بهداشت از راهنمایی و رانندگی کمتر است. از طرفی وزارت بهداشت به بازنشستگی پزشک در این طرح کاری ندارد وخرید خدمت راهبردی می کند.

برای همین پزشکانی که در این طرح ثبت نام کرده‌اند برای دستمزدی که به آنها تعلق می‌گیرد، ناراضی هستند؟
با روشی که وزارت بهداشت در خصوص پزشک خانواده در پیش گرفته پزشکانی که در تهران یا روستاها فعالیت می‌کنند از یک امتیاز برخوردارند و این در حالی است که وزارت بهداشت باید به پزشکانی که به مناطق دورافتاده و محروم می‌روند امتیاز بیشتری بدهد تا این افراد تشویق به فعالیت در این مناطق شوند اما زمانی که وزارت بهداشت شرط دریافت حقوق بیشتر پزشکان را خدمت درمناطق محروم قرار می دهد به نوعی پزشکان را در مضیقه قرار می دهد اما حاضر نیست در ازای سختی کار این افراد بهای بیشتری پرداخت کند که به طور قطع این کار باعث کوچ پزشکان از مناطق محروم به سمت کلانشهرها می شود.

یکی از وعده‌هایی که در طرح پزشک خانواده به شهروندان داده می‌شود رایگان شدن درمان است، به گفته مسئولان، با اجرای طرح پزشک خانواده شهری تمامی‌ خدمات دارو و درمان در سطح یک رایگان است و در سطوح بعدی یعنی مراجعه به متخصص و فوق‌تخصص که با ارجاع پزشک خانواده صورت می‌گیرد،بخش اعظمی از هزینه‌های درمانی بیماران توسط دولت صورت می‌گیرد،به نظر شما این امکان وجود دارد؟

مسئولان باید حرفی را بزنند که راهبردی و عملی باشد ما در آمانشهر زندگی نمی‌کنیم؛ اسباب و لوازم اجرای این کار آماده نیست. کافی است مسئولان به بودجه سلامت و تحریم هایی که به کشورمان اعمال می‌شود توجه کنند و بعد در این باره صحبت کنند. ‌من شخصا امیدی به رایگان شدن درمان در کشور ندارم چرا که این کار در حد شعار است. اگر واقعا بحث سلامت در جامعه به درستی اجرا می‌شد این موضوع نیز اجرایی می‌شد. در حال حاضر پزشک خانواده در کشور ما نیاز به فرهنگسازی دارد در حالیکه ابتدا این طرح را مطرح کردند و بعد می‌خواهند فرهنگسازی کنند. 70 سال است که مردم ما خودشان پزشکان را انتخاب می کنند و مردم هنوز با این طرح آشنایی ندارد و از وظایف پزشک خانواده مطلع نیستند. از سوی دیگر پزشکان کشور نیز این طرح را نمی‌شناسند و برگزاری یک دوره چند روزه برای پزشکان عمومی‌نمی‌تواند مسئولیت‌های پزشک خانواده را به آنان آموزش دهد چراکه تشخیص اولیه بیماری باید توسط پزشک خانواده صورت بگیرد و این مسئله بسیار مهم است.

شما چه پیشنهادی برای موفقیت این طرح دارید؟
علاوه بر تامین زیرساخت و بودجه، نباید پزشک را محدود کنند، چون می دانید که اگر پزشک طبق برنامه وزارت بهداشت جلو نرود و قرارداد منعقد نکند، بیمه ها هم با او قراداد نمی بندند و از سیستم یارانه هم حذف می شود. به نظرم برای موفقیت در طرح 10 سال زمان نیاز داریم.
همچنین در دانشگاهها باید واحدی برای آموزش پزشکان خانواده باشد و آنها با این طرح آشنا شوند.در این صورت شاید تب تخصص گرایی هم فروکش کند. البته قرار است که از اول مهر در دانشگاه تهران امسال آموزش داده شود.

شما عنوان می کنید که این طرح به 10 سال زمان نیاز دارد و از طرفی همانطور که خودتان هم اشاره کردید طرح پزشک روستایی چون در سال آخر دولت آقای خاتمی اجرا شد در دولت جدید راه به جایی نبرد.بنابراین این ترس برای پزشک خانواده هم وجود دارد که در دولت بعدی پیگیری نشود؟

پزشک خانواده در برنامه پنجم آمده و دولت مکلف است و باید حتما اجرایی شود بنابراین اجرایی می شود اما نحوه توجه دولتها به این طرح مهم است.
47232