فرهنگستان در سالهای دهه سی شمسی تلاشی شایسته در جایگزینی واژه ها داشته است:
این جایگزینی چنان مهم بود که وزیر دادگستری وقت " متین دفتری" بخشنامه ای به شرح زیر را ابلاغ کرد.
بخوانید و از واژه های زیبای فارسی لذت ببرید!
بخشنامه به همه دوایر و دادگاههای مرکز و شهرستانها
در فرهنگستان برای یکصدوبیست و شش واژه پزشکی برابرهائی برگزیده شده و مورد تصویب پیشگاه اعلیحضرت همایون شاهنشاهی نیز واقع گردیده است که در پائین درج:
1ـ طب و طبابت پزشکی
۲ـ طبیب پزشک
۳ـ طب تجربی پزشکی آزمایشی
۴ـ تشریح یعنی شناسائی باحوال بدن موجوداتکه بزبانهای بیگانه Anatomieگفته میشود کالبدشناسی
۵ ـ تشریح علمی یعنی پاره کردن موجودات زنده برای آشنائی وضع آنها بزبانهای بیگانه Dissectionگفته میشود کالبدشکافی
۶ـ امتحان نسج زنده برای تحقیق در انواع بیماری که بزبانهای بیگانهBiopsieنامیده میشود بافت برداری
۷ـ فتح میت برای تحقیق آنکه از چه مرض یا چه صدمه مرده است بزبانهای بیگانهAutopsieگفته میشود کالبدگشائی
۸ ـ نسج یعنی آنچه که بدن موجودات را تشکیل می‌دهد و به فرانسه Tistuنامیده میشود بافت
۹ـ نسج شناسی بافت شناسی
۱۰ـ نسج شناس بافت شناس
۱۱ـ کودک در شکم که بزبان خارجی Foetusگفته میشود جنین
۱۲ـ Embryonیعنی موجودی که در حال رشد و نمو و روئیدن است رویان
۱۳ـ امپرلوژی رویان‌شناسی
۱۴ـ مرض بیماری
۱۵ـ طفیلی شناسی یعنی علم باحوال موجوداتی که بطفیل موجودات دیگر زندگی میکنند انگل‌شناسی
۱۶ـ طفیلی شناس انگل‌شناس
۱۷ـ میکروبیولژی میکروب‌شناس
۱۹ـ دوا دارو
۲۰ـ ادویه‌شناسی داروشناسی
۲۱ـ ادویه شناس داروشناس
۲۲ـ دواساز داروساز
۲۳ـ دواخانه داروخانه
۲۴ـ دوافروش داروفروش
۲۵ـ طریق علاج که بزبان بیگانهRemede گفته میشود درمان
۲۶ـ اصول تداوی Terapeutique درمان‌شناسی
۲۷ـ متخصص در اصول تداوی Terapeute درمان‌شناس
۲۸ـ اکسترن Externe نوکار
۲۹ـ انترن Interne کارورز
۳۰ـ طبیب معاون پزشک دستیار
۳۱ـ رئیس سرویس در بیمارستان Chef de Service سرپزشک
۳۲ـ کلینک بمعنی مطب در خارج Clinique پزشک خانه
۳۳ـ کلینیک بمعنی مطب بیمارستان « درمانگاه
۳۴ـ کلینیک بمعنی وصفی « بالینی
۳۵ـ رادیولژی Radioscopie پرتوشناسی
۳۶ـ رادیوسکپی Radioscopie پرتوبینی
۳۷ـ رادیوگرافی Radiographie پرتونگاری
۳۸ـ رادیولژیست Radiologiste پرتوشناس
۳۹ـ سم Poison
40ـ توکسین یعنی سمی که ترشح میکند Toxine زهرآبه
۴۱ـ سم شناسی Texicologie زهرشناسی
۴۲ـ ضدسم Antitoxine-Antidote پادزهر
۴۳ـ میکروگرافی Micrographie خردنگاری
۴۴ـ میفی کاسیون Momifcation میومیاکاری
۴۵ـ رساله دکتری These پایانامه
۴۶ـ عظم Os استخوان
۴۷ـ معرفت‌العظام Osteologie استخوان‌شناسی
۴۸ـ مفصل Articultion بند
۴۹ـ معرف‌المفاصل Articultion بندشناسی
۵۰ ـ عضله Muscle مایچه
۵۱ ـ معرف‌العضلات Myologie ماهیچه‌شناسی
۵۲ ـ معرف‌العروق Angiologie رگ‌شناسی
۵۳ ـ شهیق Inspiration دم
۵۴ ـ زفیر Expiration بازدم
۵۵ ـ Asepsie پاکی
۵۶ ـ Aseptique پاک
۵۷ ـ ضدعفونی Antisepsie پلشت‌بری
۵۸ ـ ضدعفونی کننده Antiseptique پلشت‌بر
۵۹ ـ عقیم Sterile سترون
۶۰ ـ عقم Sterile سترونی
۶۱ ـ عقیم کردن Steriliser سترون کردن
۶۲ ـ عقیم کننده Sterilisaeur سترون کننده
۶۳ ـ ضدعفونی کردن Desinfection گندزدائی
۶۴ ـ ضدعفونی کننده Desinfectant گندزدا
۶۵ ـ Desinfecte گندزوده
۶۶ ـ فضولات Dechet اخال
۶۷ ـ برازمدفوع Matiere Fecale بیخال
۶۸ ـ مدفوع شکل Fecaioide پیخاله
۶۹ ـ مدفوع Excrement چمین
۷۰ـ صدر Txcrement سینه
۷۱ـ قفس صدر Cage thoracique قفسه سینه
۷۲ـ جمجمه Crane کاسه سر
۷۳ـ لگن خاصره Bassin لگن
۷۴ـ احشاء Viscere اندرونه
۷۵ـ معرف‌الاحشاء Splanchnologie اندرونه‌شناسی
۷۶ـ ابتلا Affection دچاری
۷۷ـ Souillure آلودن
۷۸ـ Souillure آلودگی
۷۹ـ Souille آلوده
۸۰ ـ ریم Pus چرک
۸۱ ـ قبحی Septicite پلشتی
۸۲ ـ وقیحی Septique پلشت
۸۳ ـ Selle feces پلیدی
۸۴ ـ رژیم غذائی Regime slimantaire دستورخوئاک
۸۵ ـ رژیم بیماری Regime de malade دستورخورک بیمار
۸۶ ـ احتماء Diete پرهیز
۸۷ ـ نسخه Ordonnance Rectte نسخه
۸۸ ـ جواز Prescripiton دستور
۸۹ ـ تقدیم بحفظ صیانت Prophylaxie پیشگیری
۹۰ـ معالجه قبلی Preventif پیش‌باش
۹۱ـ Pronostic پیش‌بینی
۹۲ـ علاجی Curable شفابخش
۹۳ـ علاج‌شدنی Curable درمان‌پذیر
۹۴ـ علاج نشدنی Incurable بی‌درمان
۹۵ـ قرانطینه Querantaine قرنتین
۹۶ـ Vaccination مایه‌زنی
۹۷ـ تلقیح واکسن Vaccinothrapie مایه‌کوبی
۹۸ـ امراض داخلی Maladie interne بیماریهای درونی
۹۹ـ امراض خارجی Maladie externe بیماریهای بیرونی
۱۰۰ـ حمایت ثبوری Fievre eruptive تبدانه‌ای
۱۰۱ـ امراض ساریه Maladie contagieuse بیماریهای واگیر
۱۰۲ـ امراض عصبی Maladie contagieuse بیماریهای پی
۱۰۳ـ امراض دماغی Maladie cerebrale بیماریهای مغز
۱۰۴ـ امراض روحی Psychiatrie بیماریهای روان
۱۰۵ـ معرفت امراض جلدی Dermatologie شناخت بیماریهای پوست
۱۰۶ـ امراض وبائی Maladie epidemique بیماریهای همه‌گیر
۱۰۷ـ امراض محلی Maladie epidemique بیماریهای محلی
۱۰۸ـ ارماض وبائی Maladie Pandeiqne بیماریهای
۱۰۹ـ امراض انفرادی Maladie Sporadique بیماریهای جهانگیرپراکنده
۱۱۰ـ امراض مناطق حاری Maladie des Pays chaude بیماریهای گرمسیر
۱۱۱ـ امراض نسوان Gynoclogie بیماریهای زنانه
۱۱۲ـ امراض اطفال Maladie des enfants بیماریهای کودکان
۱۱۳ـ امراض گوش حلق و بینی Otn-rhino-laryngologie بیماریهای گوش و گلو وبینی
۱۱۴ـ امراض مجاری بول M. des voisurinaire بیماریهای میزه راه
۱۱۵ـ Urologue میزه شناس
۱۱۶ـ بول Urine پیشاب
۱۱۷ـ مثانه Vessie آبدان
۱۱۸ـ حبابچه Bassinet آبدانک
۱۱۹ـ حوضچه Urthre لنگچه
۱۲۰ـ حالب Veine میزه‌نای
۱۲۱ـ مجرای بول Urthre پیشاب راه
۱۲۲ـ ورید Veine سیاهرگ
۱۲۳ـ وعا Vaisseau آوند
۱۲۴ـ شریان Aftere سرخرگ
۱۲۵ـ وعاء لنفاوی Veine lymphatique سپیدرگ
۱۲۶ـ عروق شعریه Vaisseau capilaire موی رگ
و لزوماً ابلاغ میشود بعد از این واژه‌های مورد تصویب را بکار ببرند.
[امضاء]
وزیر دادگستری ـ متین دفتری
مصطفی ترک همدانی - وکیل دادگستری
نظر شما