مصائب دکتر شدن/ پرونده

امید کریمی: این همه حاشیه که وزارت علوم و سازمان سنجش برای برگزاری دو آزمون تحصیلات تکمیلی به جان می خرند، نتیجه توسعه دوره های تحصیلات تکمیلی است که از سه چهار سال پیش در دستور کار نهاد آموزش عالی کشور قرار گرفت؛ همه لیسانسه ها که آمار بیکاری کمی هم ندارند، تصمیم گرفتند ارشد و دکتری بخوانند تا شاید شغل مناسبی پیدا کنند.

"اینجا ایران است" این کلید واژه پایانی بسیاری از انتقاداتی است که به وزارت علوم سر برگزاری دو آزمون دکتری و کارشناسی ارشد می شود؛ اینکه روال بازار کار و اعتبار تا حدی دگرگون شده که به جای تخصص، مدرک حرف اول را می زند. "آقای دکتر، خانم دکتر" این یعنی اعتبار و در نهایت شاید کاری در خور که ماهی 40-30 چک پول 50 هزار تومانی را در جیب یک تحصیل کرده این مملکت بگذارد.

البته وزارت علوم چاره ای غیر از افزایش ظرفیت نداشته است؛ وقتی مالزی، هند، اوکراین و حتی روسیه درهای دوره های تحصیلات تکمیلی شان را روی ایرانی ها باز گذاشتند و پول های هنگفتی از نفت فروشی ایران را به کشور خود کشاندند، تنها راه مقابله، همین افزایش دوره های تحصیلات تکمیلی در دانشگاه های درجه یک تا اخر ایران بود. (اینجا، اینجا، اینجا و اینجا)

حالا بگذریم از اینکه بسیاری از دوره هایی که ایجاد شده در مراکز آموزشی غیر معتبری است که عملا هیچ داوطلب دکتری و حتی کارشناسی ارشد، برایش سر و دست نمی شکند و سازمان سنجش باید به زور تمکیل ظرفیت برایش دانشجو پیدا کند. (اینجا)

همین می شود که دانشگاه تهران برای پذیزش نهایی داوطلبان دکتری، در مصاحبه شفاهی هم کتبی از داوطلبان سوال می پرسد و آنها را می سنجد. (اینجا)

به هر حال، همانطور که پیش بینی می شد، نتایج اولیه دومین آزمون غیر متمرکز دکتری هم با اعتراضات بسیار همراه بود؛ روز 30 خرداد و پس از اعتراضات لفظی پیش از آن، حدود 200 نفر از داوطلبان آزمون دکتری، مقابل سازمان سنجش، تجمع کردند (اینجا)

این داوطلبان برای انتخاب رشته مجاز اعلام شده ولی برای مصاحبه به دانشگاه ها معرفی نشده اند؛ آنها نسبت به نحوه گزینش سازمان سنجش در مرحله معرفی مجازین به دانشگاهها اعتراض داشتند . تمامی این داوطلبان از میان مجازین کنکور نیمه متمرکز دکتری بودند.

پیش از آن روز 24 خردادماه، یکی از داوطلبان برای خبرانلاین نوشت: "امسال بر خلاف وعده وعید هایی که سازمان سنجش داده بود ظرفیت کارشناسی ارشد به خصوص در روزانه ها و شبانه های تهران، کاهش خیلی زیادی داشته، این دور از انصاف هست که امثال ما که 1 سال زحمت کشیدن اینجوری حقششون ضایع بشه. خواهش می کنم این موضوع رو به گوش مسولان وزارت علوم برسونید، همانطور که بچه های دکترا اعتراض کردن و دوباره افزایش ظرفیت دادند پس حتما می تونن این کارو برای بچه های ارشد هم انجام بدن. لطفا از حق ما دفاع کنید." (اینجا)

پیش از آن هم در این باره بسیار اعتراض شده بود. اما دکتر توکلی، مشاور رییس سازمان سنجش که معمولا در این شرایط به داد سازمان سنجش می رسد، اعتراض ها را وارد ندانست. او درباره روش پذیرش دانشجوی دکتری به خبرآنلاین گفت: "ما دقیقا مانند آزمون کنکور سراسری و کنکور کارشناسی ارشد عمل کردیم که وقتی فردی بالاترین نمره را دارد، اولویت های انتخابی اش بررسی می شود و اگر در اولویت اول خود پذیرفته شود اولویت های بعدی وی دیگر مورد بررسی قرار نمی گیرد و افراد بعدی هم به همین صورت بررسی می شوند." (اینجا)
و همین صدای همه داوطلبان را درآورد و هیچ کدام را راضی نکرد.

اما در همین گیر و دار، خبر رسید محمدحسین سرورالدین، رییس سازمان سنجش استعفا داده است و ابراهیم خدایی جانشین او شد. (اینجا)

این درحالی بود که سرورالدین پیش از این در پاسخ به اعتراض داوطلبان آزمون دکتری، از تصمیمات ناگهانی پیش از اعلام نتایج خبر داده بود: "در واقع می توانم بگویم بدون اطلاع من و با همکاری یکی از مشاوران وزارت علوم اسامی معرفی شدگان به دانشگاهها به صورت یک و نیم برابر ظرفیت اعلام شد. من در جریان این موضوع نبودم و نمی دانم روی چه اصولی این تصمیم گرفته شده است. تا آنجا که من می دانم و به صورت رسمی وزارت علوم به ما ابلاغ کرده باید به طور میانگین 3 برابر ظرفیت دانشگاهها،‌ متقاضی معرفی می شد اما الان یک و نیم برابر است و در نهایت برای 10 هزار ظرفیت، 15 هزار متقاضی به دانشگاهها معرفی شده اند. این طرح بدون اطلاع من و با تایید یکی از مشاوران وزارت علوم صورت گرفته است. من از خودم سلب مسئولیت می کنم و حتی چند روز پیش از اعلام اسامی هم تذکر دادم اما به من گفتند این ظرفیت از سوی وزارت علوم تایید شده است؛ همیشه به شکایات داوطلبان در سازمان سنجش رسیدگی می کردیم اما در حقیقت این بار جوابی ندارم و این مورد تصمیمی بوده که در آخرین لحظات بدون اطلاع من اتخاذ شده است."

او این سحنان را ظهر 31 خرداد به خبرگزاری مهر گفت و ساعتی بعد به بهانه ریاست منطقه 17 دانشگاه آزاد، از سازمان سنجش رفت.

ابراهیم خدایی هم البته تلاشی برای رضایت داوطلبان نکرد. همین منجر به تجمع داوطلبان معترض مقابل مجلس شد. این تجمع همزمان با جلسه کمیسیون آموزش و تحقیقات با حضور خدایی رییس سازمان سنجش شکل گرفت و معترضان نیز درخواست کردند یکی از افراد معترض به نمایندگی از جمع معترضان در جلسه کمیسیون حاضر شود. هرچند این اتفاق نیفتاد (اینجا)

اما در عوض، محمدمهدی زاهدی، رییس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس و وزیر پیشین علوم پس از جلسه، حمایت تمام قدی از وزارت علوم کرد. او دراین باره به خبرآنلاین گفت: "بررسی‌های ما و پاسخ‌های سازمان سنجش نشان می دهد که تخلفی درآزمون دکتری صورت نگرفته است."

به گفته او در دفترچه هیچ وقت اعلام نشده است که نفرات را چند برابر معرفی مش ود: "سازمان سنجش گفته بود که مطابق ظرفیت رشته و دانشگاه چند برابر اعلام می‌کنیم که همین کار را هم کرده‌اند، بنابراین این‌ها اختلاف برداشتی بوده است که داوطلبان داشته‌اند. شاید اگر اطلاع رسانی دقیق تری راجع به این مفاهیم صورت می‌گرفت و واژه‌ها به درستی و به موقع تبیین می‌شد این مشکلات به وجود نمی‌آید." (اینجا)

همچنین سخنگوی کمیسیون آموزش گفت که سازمان سنجش بر معرفی سه برابر ظرفیت تاکید دارد (اینجا)

با این حال خدایی در یک نشست خبری، در پاسخ به اعتراض داوطلبان گفت: "سازمان سنجش در هیچ اطلاعیه رسما اعلام نکرده بود که سه برابر ظرفیت به دانشگاهها معرفی می کند. اینگونه استنباط می‌شود که سازمان 16 هزار داوطلب را به دانشگاه‌ها معرفی کرده است که اگر بر اساس ظرفیت 10 هزار نفر در نظر بگیریم میزان 1.6 برابر ظرفیت می‌شود. بر این اساس با احتساب سهمیه‌ها میزان معرفی افراد به دانشگاه‌ها برای مصاحبه 3.1 برابر ظرفیت خواهد بود و با در نظر گرفتن رشته‌محل‌ها میزان معرفی افراد بین 4 تا 11 برابر در هر رشته محل بوده است." (اینجا)

او همچنین رفتن سرورالدین از سازمان سنجش را به دلیل اعتراضات و مغایرت های آزمون دکتری رد کرد: "سرورالدین فردی متعهد و دلسوز است و به دلیل پذیرش مدیریت در منطقه 17 دانشگاه آزاد و به دلیل سیاست این دانشگاه و حضور تمام وقت مدیران در مناطق، 24 اردیبهشت ماه استعفای خود را به وزیر علوم تقدیم کرده بود، وزیر علوم پس از استعفای دکتر سرورالدین با چند نفر درباره پذیرش مسئولیت ریاست سازمان سنجش صحبت کردند و در نهایت در 17 خرداد ماه به صورت شفاهی بنده را معرفی و سپس در 27 خرداد ماه به صورت رسمی این موضوع را ابلاغ کردند که این موضوع مصادف شد با آزمون دکتری ولی حقیقتا این استعفا ربطی به اعتراض داوطلبان دکتری نداشته است." (اینجا)

با هر حال وزارت علوم غائله را خاتمه داد و اعلام کرد نتایج آزمون دکتری را پذیرفته است؛ معاون آموزشی وزیر علوم گفت: "وزارت علوم نتایج آزمون دکتری را تایید کرد، اما هر کس که فکر می‌کند بر اساس چارچوب آزمون دکتری و نه انتظارات خودش، حقی از وی ضایع شده است می‌تواند از طریق سایت سنجش شکایت خود را پیگیری کند." (اینجا)

با تمام اینها به نظر نمی رسد داوطلبان راضی شده باشند.

4747