آمارهای آرائه شده از سوی سازمان ملل، ناامیدکننده است ولی شواهدی وجود دارد که این آمار، به تأیید مسئولان ایران رسیده است.

مهدی خاکی‌فیروز: پریروز اعضای ستاد مبارزه با موادمخدر به خیابان پاستور رفتند تا جلسه خود را به ریاست محمود احمدی‌نژاد برگزار کنند. مطابق خبر رسمی که دبیرخانه این ستاد برای رسانه‌های گروهی ارسال کرده است، هدف اصلی این جلسه انتخاب راهکار مناسب برای برخورد قاطعانه‌تر با توزیع‌کنندگان و خرده‌فروشان موادمخدر اعلام شده است. البته این مذاکرات در پشت‌درهای بسته و بدون حضور خبرنگاران صورت گرفت و جزئیات تصمیم‌گیری‌های آن نیز اعلام نشد. به همین دلیل نمی‌توان تحلیل واقع‌بینانه‌ای در مورد ثمربخش بودن یا بی‌اثر بودن آن ارائه کرد.

نارضایتی مردم از آزادی فعالیت توزیع‌کنندگان موادمخدر، نیاز به کنکاش و بررسی چندانی ندارد. گاهی در تحلیل‌های «تاکسی‌پیمایی»، از چراغ سبز به خرده‌فروشان موادمخدر نیز سخن به میان می‌آید. هرچند پدیده توزیع موادمخدر در شهرها و روستاهای ایران، پدیده پیچیده‌ای است و برای کالبدشکافی آن نمی‌توان به تحلیل‌هایی از این دست اکتفا کرد.

فعالیت گسترده خرده‌فروشان موادمخدر، موضوعی است که مسئولان امر نیز کمابیش به آن اذعان دارند. رئیس پلیس مبارزه با موادمخدر در این خصوص می‌گوید: «مردم از آزادی سریع خرده‌فروشان موادمخدر ناراضی‌اند» او حتی تأکید می‌کند که «عمده تماس‌ها و شکایت‌های مردم به نیروی انتظامی، نارضایتی از آزادی خرده‌فروشان موادمخدر پس از چند روز است.»

این مقام انتظامی مسئولیت این وضعیت را متوجه دستگاه قضایی دانسته و می‌افزاید: «وظیفه پلیس تنها دستگیری و تحویل فروشندگان موادمخدر به مراجع قضایی است. بنابراین آزاد شدن خرده‌فروشان ربطی به پلیس ندارد.»

البته مسئولان قضایی نیز بارها تأکید کرده‌اند که وظیفه آنها اجرای دقیق قانون است و بنابراین نمی‌توانند خرده‌فروشانی را که با مقدار ناچیزی موادمخدر دستگیر می‌شوند، مدت‌ها در زندان نگهداری کرده و به مجازاتی بیشتر از مجازات قانونی برسانند.

 جاده کرم‌خاکی
ایران که زمانی مسیر ترانزیت ابریشم تولیدی در چین بود، این روزها به مهم‌ترین مسیر ترانزیت موادمخدر تبدیل شده است و به همین دلیل، برخی افراد عنوان طنزآمیز جاده کرم خاکی را برای آن برگزیده‌اند. آخرین گزارش سازمان ملل نشان می‌دهد که در سال میلادی گذشته، 14 تن هروئین و چهارصد و پنجاه تن تریاک در ایران به مصرف رسیده است که کشورمان را به بزرگترین مصرف‌کننده موادمخدر جهان تبدیل کرده است. براساس گزارش 2008 دفتر مقابله با موادمخدر و جرم سازمان ملل متحد «ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی‌ ‌با جدی‌ترین مشکل اعتیاد در جهان روبه‌رو است. همچنین مصرف موادمخدر در کشورهای منطقه، باعث همه‌گیر شدن بیماری ایدز شده است.»

جنگ طولانی‌مدت در افغانستان و از بین رفتن اکثر پایه‌های اقتصادی این کشور، همسایه شرقی ایران را به بزرگترین تولیدکننده موادمخدر جهان تبدیل کرده است. مطابق گزارش سازمان ملل «موادمخدر تولیدشده در افغانستان، بازاری 65میلیارد دلاری ایجاد کرده است. 92درصد تریاک جهان در افغانستان تولید می‌شود و سالانه معادل 3500 تن از این مواد به خارج از افغانستان فرستاده می‌شود.» مطابق این گزارش، دوسوم تریاک صادراتی افغانستان، در کشورهایی همچون ایران، پاکستان و تاجیکستان به هروئین تبدیل می‌شود تا به مصرف داخلی یا صادراتی برسد ولی یک‌سوم آن در کشورهای منطقه مصرف می‌شود. گزارش سازمان ملل تصریح می‌کند که 40درصد موادمخدر افغانستان به پاکستان، 30درصد به ایران و 25درصد نیز به کشورهای ‌آسیای‌میانه ارسال می‌شود.

 تأیید ضمنی آمار سازمان ملل
آمارهای آرائه شده از سوی سازمان ملل، ناامیدکننده است ولی شواهدی وجود دارد که این آمار، به تأیید مسئولان ایران رسیده است. سه سال پیش بود که فداحسین مالکی به عنوان دبیرکل ستاد مبارزه با موادمخدر ایران اعلام کرد: «آمار موادمخدر ایران توسط مجامع بین‌المللی، با هماهنگی ایران اعلام می‌شود.» او این سخنان را در حاشیه دیدار با ماریو آنتونیو کاستا، رئیس دفتر مبارزه با جرم و اعتیاد سازمان ملل بیان کرد.

این سخنان در یکی از دشوارترین سال‌های مبارزه ایران با موادمخدر بیان شد. در سال 85 تولید موادمخدر در افغانستان حدود 60درصد افزایش یافت که مرزهای شرق و بازار داخلی موادمخدر ایران را دستخوش تحولاتی ناخوشایند کرد.

ماریوکاستا سه سال پس از از آن دیدار همچنان معتقد است که برنامه‌های مبارزه؛ قاچاق موادمخدر در مقایسه با فعالیت قاچاقچیان، بسیار ناکافی است. او در این خصوص می‌گوید: «فقط 20 درصد از موادمخدر خارج شده از افغانستان، پیش از رسیدن به دست مصرف‌کننده توقیف می‌شوند.»

مطابق نظر وی بهای هروئین صادر شده از افغانستان، با عبور از هر مرز افزایش می‌یابد. این مواد در کابل هر گرم 3 دلار به فروش می‌رسد ولی وقتی به خیابان‌های لندن، میلان و مسکو می‌رسد، با قیمت هر گرم 100 دلار فروخته می‌شود.» او همچنین معتقد است که 15 درصد موادمخدر جهان در ایران مصرف می‌شود.

 لابراتورهای رسمی و غیررسمی
یکی از راهکارهای کنترل تجارت غیررسمی موادمخدر، فعال شدن کانال‌های رسمی تجارت این مواد است. هم‌اکنون لابراتورهای داروسازی در کشورهای اروپایی به ویژه یونان، برای ساخت داروهای مختلف از موادمخدر طبیعی نیز استفاده می‌کنند که نیاز آنها در این بخش از طریق موادمخدر کشف نشده در کشورهای بین‌راه تأمین می‌شود. چند سالی می‌شود که مسئولان سازمان ملل پیشنهاد کرده‌اند دولت ایران در تجارت رسمی موادمخدر برای صادرات به لابراتورهای داروسازی فعال شود و کانتینرهای ویژه‌ای با پلمب ماموران سازمان ملل بتوانند از مرزهای شرقی ایران به اروپا صادر شوند. البته مسئولان ایرانی تاکنون با این تصور که چنین اقدامی می‌تواند به تقویت بنیه‌های مالی و سیاسی باندهای تولید و تجارت موادمخدر در پاکستان و افغانستان کمک کند، با این پیشنهاد مخالفت کرده‌اند.

کنترل مرزهای شرقی ایران به مراتب دشوارتر از مرزهای غربی است. صرف‌نظر از ویژگی‌های جغرافیایی، اقلیمی و جمعیت‌شناختی مرزهای غربی از این مزیت برخوردارند که از هر دو طرف با دقت بیشتری کنترل می‌شوند حال آنکه در مورد مرزهای شرقی کنترل کشورهای همسایه یعنی افغانستان و پاکستان نقش پیشگیرانه چندانی در جلوگیری از ورود موادمخدر به ایران ایفا نمی‌کند. چنین وضعیتی باعث تزریق بخش قابل توجهی از موادمخدر ترانزیتی به بازار داخلی ایران می‌شود. ترانزیت رسمی موادمخدر می‌تواند این عدم تعادل را تا حدود زیادی مهار کند.

 رونگردان‌های جدید
راه‌اندازی آزمایشگاه تولید موادمخدر جدید به ویژه روانگردان‌ها‌ با سرمایه‌ای اندک و حدود 30 میلیون تومان نیز امکان‌پذیر است. برداشتن کنترل دولت بر روی برخی از مواد مصرفی این لابراتورها به ویژه رسید استیک ویژه تولید هروئین، فضای آسانی را برای فعالیت این نوع آزمایشگاه‌ها فراهم کرده است. روانگردان‌های جدید که خطرات جدی‌تری دارند، به دلیل شرایط اجتماعی کنونی ایران از جذابیت بیشتری برخوردارند. این روزها افزون بر هروئین، کراک و شیشه، ماده جدیدی به نام پان نیز در بازار داخلی رواج یافته است که قیمت آن بسیار اندک و حتی کمتر از سیگارهای خارجی است. این ماده در استان‌های هرمزگان، سیستان، خوزستان، خراسان جنوبی و مازندران به وفور یافت می‌شود.

روان‌درمان‌ها و مخدرهای تزریقی‌، آمار مرگ‌ و میر معتادان را نیز به شدت افزایش داده است سعید صفاتیان مدیرکل درمان و بازپروری ستاد مبارزه با موادمخدر در این خصوص می‌گوید: «براساس گزارش سازمان پزشکی قانونی سالیانه 4000 نفر در اثر مصرف موادمخدر کشته می‌شوند.»

 توسعه بازار مصرف
سن اعتیاد در سال‌های اخیر به شدت کاهش یافته است. آمارهای رسمی از کاهش 7 ساله میانگین آغاز اعتیاد در 15 سال اخیر خبر می‌دهند‌ که بر این اساس میانگین سن آغاز اعتیاد به 21 سالگی رسیده است هرچند برخی کارشناسان این آمار را نیز خوشبینانه می‌دانند.

آمار قربانیان موادمخدر در میان گروه‌های اجتماعی خاص مانند سربازان حاضر در پادگان‌ها، دانشجویان دختر و پسر به ویژه ساکنان خوابگاه‌ها و پانسیون‌ها، زنان خانه‌دار و کارکنان شب‌کار در سال‌های اخیر به شدت افزایش یافته است. هر چند در برخی از این موارد، امکان دستیابی به آمار دقیق امکان‌پذیر نیست.

شیوع موادمخدر در زندان‌ها نیز به حدی افزایش یافته است که مسئولان قضایی و انتظامی را به استفاده از روش‌های جایگزینی زندان برای ترک اعتیاد انداخته است.

سردار حسین‌آبادی رئیس پلیس مبارزه با موادمخدر ناجا در این خصوص می‌گوید: «امیدواریم با رویکردهای علمی وزارت بهداشت به و یژه شربت تریاک بتوانیم آمار معتادان را کاهش دهیم.»

او می‌افزاید: «با توزیع شربت تریاک بین مصرف‌کننده و قاچاقچی‌ فاصله ایجاد می‌شود و از این طریق معتادان به دلیل دسترسی راحت به مراکزدرمانی مراجعه و به سمت درمان هدایت می‌شوند. هم‌اکنون موادمخدر از طریق روش‌هایی همچون سنگ قلاب، انباری،‌ دماغی، حلقی، زیرپوستی، ملاقات حضوری و شرعی و برخی زندانبان‌ها به زندان ها راه می‌یابد.

در برخی زندان‌ها هر گرم تریاک به قیمت 200 هزار تومان یعنی 20 برابر بیرون زندان فروخته می‌شود. هر گرم هروئین 110 هزار تومان و شیشه نیز حدود 165 هزار تومان قیمت دارد، ولی این گران‌تر بودن نمی‌تواند رونق بازار موادمخدر در زندان‌ها را کاهش دهد. اینها نشان می‌دهد که زندان راه خوبی برای ترک اعتیاد نیست.

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 21546

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
6 + 5 =

نظرات

  • نظرات منتشر شده: 2
  • نظرات در صف انتشار: 0
  • نظرات غیرقابل انتشار: 0
  • بدون نام IR ۰۵:۰۸ - ۱۳۸۸/۱۰/۲۰
    0 2
    در اخبار میخوانیم:افغانستان بزرگترین مرکز تهیه وتولید مواد مخدر جهان است،آیاوجود این همه تبعه افغانی غیر مجاز مصرف یک ششم مواد مخدر در ایران را توجیه نمی کند؟
  • nasrin IR ۲۳:۴۸ - ۱۳۹۱/۰۶/۱۵
    0 0
    سلام. باتشکراز اطلاعاتتون. اگه ممکنه آمارکلی لز اعتیاددردنیاوایران و میزان مصرف کلی مواددرایران روهم بزارید. ونام کل موا دجدیدو قدیم درایران . بازم ممنون