خیزش اسلامی در جهان اسلام که از تونس آغاز شد و در مصر، یمن، بحرین و لیبی دنبال می‌شود؛ بار دیگر دنیای غرب به ویژه آمریکا را متوجه پویایی، نفوذ و پایداری ارزش های جوامع اسلامی و گسترش آن به نسل های جوان کرده و آن ها را از احتمال وقوع انقلاب اسلامی در کشورهای عربی نگران ساخته است. با اين که دستگاه‌هاي تبليغاتي غرب، با بهرهگیری از قدرت رسانهای خود و با اتکا به فناوري ارتباطات و عمليات رواني اعتقادات مسلمانان، وحدت جهان اسلام و بيداري اسلامي را نشانه گرفته‌اند، بي‌ترديد، خيزشي که جهان عرب را در بر گرفته است، به نظر میرسد تحولي بنيادين در منطقه خاورميانه را رقم میزند که میتواند این منطقه را متفاوت از دورههای پیش خود نماید؛ دورهای که اسلام حرف اول را در آن خواهد زد. در اين روند، بيگمان بازگشت کشورهاي مسلمان به خويشتن خويش يا همان اسلام ناب محمدي (ص)، مي‌تواند مهم ترين دستاورد خيزش اسلامي در جهان تلقي شود.
بدیهی است عامل پایداری نظامهای سیاسی جدید برآمده از این جنبش عظیم، توجه به خواست مردم است اما در عین حال توجه به اوضاع معیشتی، رشد اقتصادی و توسعه پایدار نقش مهمی در این روند داشته و در این راه، اصلاحات ساختاری در اقتصاد و نظام اجتماعی امری ضروری است.
در گزارشي که سازمان همکاري اقتصادي و توسعه (OECD) با همکاري مجمع جهاني اقتصاد (WEF) تحت عنوان "گزارش رقابت پذيري کشورهاي عربي در سال 2011 تا 2012" تهيه کرده است، رقابت پذيري بازارهاي منطقه مورد ارزيابي قرار گرفته و به چالشها و فرصتهاي پيشروي کشورهاي منطقه پرداخته شده است. در اين گزارش، کاهش نرخ بالاي بيکاري، تقويت و توسعه بخش خصوصي، کاهش سنگيني فزاينده بخش دولتي برچرخه اقتصادي و مقابله با فساد گسترده، از اولويتهاي اصلاح ساختار اقتصاد و سياسي کشورهاي منطقه ذکر شده است.
بر همين اساس، در حالي که کشورهاي عربي منطقه از سال 2000 تا 2008 ميلادي رشد اقتصادي قابل توجهي را به ثبت رسانده بودند (حدود 5.2 درصد در سال)، بحران اقتصاد جهاني توأم با ناآراميهاي اجتماعي و حوادث اخير منطقه موجب تاثيرات منفي بر اقتصاد اغلب اين کشورها شده است و در اين ميان فقط تعداد اندکي از کشورهاي نفت خيز در اثر افزايش بهاي نفت سود کردهاند.
لذا بهبود و پيشرفت اقتصادي کشورهايي مانند تونس، مصر، ليبي و يمن که درگير انتقال قدرت به حکومتهاي مردمي هستند به سرعت، طراحي و اجراي انتقال قدرت سياسي و اصلاحات اقتصادي اساسي در اين کشورها بستگي خواهد داشت. طبعا در این مسیر، استفاده از احیای اقتصاد جهانی و بهبود فضای کسب وکار میتواند نقش خوبی را در این فرایند ایفا کند.
بر اساس واقعیات موجود در منطقه، بيداري اسلامي پنجره جديدي از فرصتها را براي گسترش شکوفايي اقتصادي به گونهاي که مردم خاورميانه و شمال آفريقا انتظار دارند، در اختيار آنان قرار ميدهد، اما دولتهاي منطقه بايد ابتدا تمرکز خود را بيش از هر چيز ديگر به ايجاد فرصتهاي شغلي در بخش خصوصي و مبارزه با فساد معطوف کنند. در نتيجه، کمک به توسعه بخشخصوصي، به ويژه از طريق ايجاد بستر مناسب تجاري براي گسترش شرکتهاي بازرگاني، رقابت سالم، کارآفريني، افزايش پوششهاي فراگير اجتماعي و اقتصادي از طريق فرصتسازي و همچنين ايجاد فرصتهاي شغلي بيشتر و مناسبتر بخصوص براي زنان، جوانان و اقشار تحصيلکرده، توأم با بهبود مديريت، شفافيت و پاسخگويي و در عين حال، هماهنگي و همکاري جامعه مدني با بخش خصوصي جهت ريشهکني فساد مي‌تواند علاوه بر ايجاد فرهنگ اتحاد و همبستگي بيشتر در ميان کشورهاي انقلابي، به بازيابي فوري و کارآمد توان اقتصادي منطقه نيز کمک کند.
* رییس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران
3939
نظر شما