علی پاکزاد: محمدرضا فرزین سخنگوی کارگروه طرح تحول اقتصادی در خبری اعلام کرده است که هنوز 70 هزار میلیارد تومان یارانه انرژی در کشور هدفمند نشده است.
وی در این اظهارات تاکید کرده است: ارقامی که در حال حاضر هدفمند شده بر اساس نفت 34 دلار است در حالی که قیمت نفت خام در حال حاضر حدود 100 دلار است و بر همین اساس میزان یارانه انرژی هدفمند نشده در اقتصاد ایران را معادل 70 هزار میلیارد تومان است.
اگر درست به خاطر داشته باشید در بودجه سال 90 برای اجرای قانون هدفمند سازی یارانه ها مجلس درآمد حاصل از هدفمندسازی یارانه ها را معادل 46 هزار میلیارد تومان در نظر گرفت البته پیشنهاد دولت 62 هزار میلیارد تومان بود که نمایندگان مجلس این درآمد را غیر واقعی ارزیابی کرده و درنهایت سقف درآمد حاصل از هدفمندی یارانه را برای سال 90 معادل 46 هزار میلیارد تومان اعلام کردند.
بنابرتعریفی که در قانون هدفمندسازی یارانه ها مستتر است می توان گفت، در عمل دولت از کل یارانه ای که به انرژی تعلق می گیرد باید معادل 46 هزار میلیارد تومان از یارانه انرژی را در کشور هدفمند کرده باشد؛ با جمع کردن این رقم با 70 هزار میلیارد تومان یارانه ای که محمدرضا فرزین مدعی است هنوز هدفمند نشده است می توان گفت در حال حاضر دولت مدعی است حجم یارانه انرژی در اقتصاد ایران طی سال 90 معادل 116 هزار میلیارد تومان است.
حال سئوال اینجاست آیا می توان این رقم را درست دانست، یا باید آنرا به جای یک ارزیابی کارشناسانه، یک اغراق سیاسی ارزیابی کرد ؟
برای ارزیابی بهتر ادعای مطرح شده از سوی سخنگوی کارگروه طرح تحول اقتصادی به دلیل عدم انتشار آمارهای روز اقتصادی (بنا به دستور شورای عالی آمار که اتفاقا محمدرضا فرزین به نمایندگی از وزیر امور اقتصاد و دارایی عضو آن است) تنها مرجع رسمی در دسترس در این زمینه ترازنامه انرژی کشور مربوط به سال 1388 است که توسط دفتر برنامه ریزی کلان برق و انرژی وزارت نیرو منتشر می شود. اگر نگاهی به صفحه 19 ترازنامه انرژی کشور در سال 88 بیندازیم متن و جدول زیر قابل مشاهده است:
مهمترین مفروضات محاسبه یارانه حاملهای انرژی در سال 1388 به شرح ذیل است:
- نرخ تبدیل ارز معادل 9917 ریال به ازای هر دلار (متوسط اعلام شده توسط بانک مرکزی) در نظر گرفته شده است.
- ارزش اقتصادی فرآوردههای نفتی معادل قیمت فوب آنها در خلیج فارس در نظر گرفته شده است.
- ارزش اقتصادی گازطبیعی معادل متوسط قیمت تمام شده داخلی آن ( 690 ریال بر مترمکعب) درنظر گرفته شده است.
- هزینه تمام شده برق با توجه به هزینه های صنعت برق و با در نظر گرفتن ارزش اقتصادی سوخت مصرفی نیروگاه ها (سوخت غیر یارانه ای) محاسبه شده است.
با توجه به مفروضات فوق و در نظر گرفتن مقادیر مصرف و قیمت فروش حاملهای انرژی در بخشهای مختلف، مقدار یارانه انرژی به تفکیک حامل ها و بخشهای مصرف کننده در سال 1388 محاسبه شده و در جدول (9-1) منعکس شده است.
همانطور که اشاره شد کل یارانه انرژی پرداختی در سال 88 معادل 44 هزار میلیارد تومان بوده است، این میزان یارانه در شرایطی پرداخت شده که قیمت هر بشکه نفت خام صادراتی ایران در این سال معادل 60 دلار قیمت داشته است (مراجعه شود به صفحه 91 ترازنامه انرژی سال 88، متوسط قیمت هر بشکه نفت خام سبک و سنگین ایران در سال 2009).
قابل ذکر است این میزان یارانه در شرایطی مورد محاسبه قرار گرفته است که قیمت هر لیتر بنزین معمولی 100 تومان، هر لیتر بنزین سوپر معادل 150 تومان، هر لیتر نفت سفید 16.5 تومان، هر لیتر گازوئیل 16.5 تومان، هر لیتر نفت کوره 9.4 تومان و هر لیتر گاز مایع معادل 4 تومان بوده است.
البته در همان زمان قیمت وارداتی برای هر لیتر بنزین سوپر وارداتی معادل 555 تومان، هرلیتر بنزین معمولی وارداتی معادل 521 تومان قیمت داشته است یعنی به عبارت ساده تر در زمانی که قیمت وارداتی بنزین حدود 4 برابر قیمت فروش داخلی بنزین بوده است کل یارانه پرداختی دولت در قبال تمام حاملهای انرژِ در کشور معادل 44 هزار میلیارد تومان بوده است آنهم با احتساب قیمت هر بشکه نفت حدود 60 دلار.
بنابر آمارهای منتشر شده از سوی وزارت نفت قیمت هر بشکه نفت خام ایران در نه ماهه سال جاری معادل 108.62 دلار بوده است، با توجه به آنکه طی سالهای 88 تا امروز با ثابت فرض کردن قیمت دلار (همانطور که اشاره شد در سال 88 قیمت دلار 991.7 تومان در نظر گرفته شده بود) حتی بدون لحاظ کردن کاهش شدت مصرف انرژی ناشی از افزایش قیمت حاملهای انرژی کل یارانه پرداختی دولت به حاملهای انرژی در حدود 80 هزار میلیارد تومان خواهد بود، یعنی رقمی حدود 36 هزار میلیارد تومان کمتر از رقم ادعا شده از سوی محمدرضا فرزین سخنگوی محترم کارگروه ستاد تحول اقتصادی.
البته اگر این رقم را با احتساب رشد قیمت دلار (در نه ماهه اول سال جاری متوسط قیمت رسمی دلار به 1072 تومان و متوسط قیمت دلار آزاد به 1225 تومان رسیده است) بر مبنای قیمت روز دلار رسمی کل یارانه به 86 هزار میلیارد تومان می رسد و بر اساس دلار آزاد به 98.8 میلیارد دلار که در هر دو صورت بین 17 تا 30 هزار میلیارد تومان کمتر از رقمی است که از سوی سخنگوی کارگروه ادعا شده است.
همچنین نباید فراموش کرد این ارقام (یارانه پرداختی انرژی در سال جاری) همانطور که اشاره شد در شرایط ثابت مصرف و تفاوت قیمت فروش داخلی با قیمت فوب خلیج فارس محاسبه شده در حالی که بنابر آمارهای وزارت نفت قیمت هر لیتر بنزین معمولی بر اساس فوب خلیج فارس در 9 ماهه نخست سال با حتساب دلار آزاد 740 تومان بوده و قیمت داخلی آن معادل 568تومان (متوسط وزنی بنزین سهیمه ای و آزاد) است یعنی بر خلاف سال 88 دیگر قیمت بنزین وارداتی 5 برابر قیمت فروش داخلی نیست و در بدترین حالت دولت به ازای هر لیتر بنزین معمولی حدود 170 تومان یارانه پرداخته درحالیکه در سال 88 این رقم برای هر لیتر بنزین معمولی حدود 421 تومان بوده است بنابراین باید گفت میزان یارانه انرژی پرداختی در سال جاری باید به مراتب کمتر از 80 هزار میلیارد تومان هم باشد ولی چون هیچ منبع رسمی ارقام را اعلام نکرده است نمی توان به آن استناد کرد.
دلیل این بزرگنمایی چیست؟
شاید دولت بر خلاف آنچه مدعی بوده کار کارشناسی کاملی بر روی برنامه هدفمندسازی یارانه ها نداشته است، اگر چه در اجرای آن شجاعت به خرج داده است. آنچه محمدرضا فرزین در این روزها مدعی آن است بنابر گفته مهدی غضنفری وزیر صنعت،معدن و تجارت تنها آوازی است که در مورد آغاز فاز دوم هدفمندسازی درحال زمزمه شدن است و باید گفت به پیشواز رفتن دولت برای اجرای فاز دوم هدفمند سازی (در حالی که هنوز ابعاد و تاثیرات واقعی فاز اول مشخص نشده است) باید نوعی فرار به جلو تلقی کرد، دولت در اجرای فاز اول نتوانسته است ادعاهای خود را عملی سازد و به همین دلیل تلاش دارد با بازکردن بحث فاز دوم از ارزیابی نتایج فاز اول اجتناب کند.
برهمین مبنا در ارزیابی این اظهارات و موج اخبار دیگری که در روزهای اخیر منتشر می شود، تنها می توان گفت دولت در قافیه اولین بیت هدفمند سازی مانده است.
/22231
نظر شما