رسول شقاقی: صورت جلسه سه بندی شورای رقابت با موضوع صنعت خودرو بیش از آنکه به نفع یا ضرر عده‌ای باشد نشان از نوعی حرکت اصلاحی در این صنعت است. این صورتجلسه برای اعمال نظر خود از تصمیمات چکشی دوری گزیده است. در متن صورتجلسه حتی یکبار هم نام سایپا دیده نمی‌شود و این در صورتی است که شورا با موضوع خرید و فروش‌های سهام سایپا وارد جلسات شد. با این حساب شورای رقابت همچنان محافظه کار، خویشتن‌دار و کمی ترسوست. در ادامه نگاهی داریم به برندگان و بازندگان این سند.
بند اول بدون بازنده یا برنده
در بند اول این صورتجلسه از سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) خواسته شده در اسرع وقت کلیه سهام باقیمانده در ایران خودرو و سایپا را واگذار کند. چند سال پیش این شاید ضربه سنگینی به ایدرو و دولت محسوب می‌شد اما در برنامه‌های جدید سازمان گسترش، خروج از بنگاه‌داری و ایجاد توسعه در صنایع به عنوان استراتژی جدید تعریف شده و از این رو این بند در راستای سیاست‌های جدید ایدرو است. ایدرو سال گذشته در نامه‌ای به بورس نیز خواستار واگذاری باقیمانده سهام این دو خودروساز شده بود. محتمل‌ترین تحلیل در این مورد این است که ایدرو قصد دارد با پولی که از فروش سهام ایران خودرو و سایپا به دست می‌آورد خودروسازان جدیدی را با مالکیت کمتر از 50 درصد ایجاد کند و بدین سان در بازار داخلی رقابت بیشتری بوجود آورد.
این صورتجلسه بند دیگری نیز داشت و آن اینکه یک نفر از ایدرو نمی‌تواند همزمان در هیات مدیره دو بنگاه حضور داشته باشد. این موضوع نیز خود به خود با خصوصی شدن ایران خودرو و سایپا تحقق می‌یافت.
اما یک نکته دیگر نیز وجود دارد. شورای رقابت از ایدرو خواستار خروج از سهام‌داری در «اسرع وقت» شده است. اینکه شورا طبق قانون می‌تواند چنین چیزی درخواست کند محل سوال است. از سویی در این مورد سازمان خصوصی سازی است که باید ورود کند و ایدرو نقش زیادی نمی‌تواند داشته باشد.
بند دو؛ پیروزی بزرگ سایپا، نفس راحت ایران‌خودرو
بند دو پایانی بر نگرانی‌های سایپاست. آنها سال گذشته با خرید و فروش‌های پیچیده توانستند سهام خود را از طریق زیرمجموعه‌ها جمع‌آوری کرده و در واقع خودشان را بخرند. در تمام این مدت سایه ابطال این معاملات همیشه وجود داشت. در بند دو گرچه به صراحت به این موضوع اشاره نشده اما به نظر می‌رسد این معاملات به رسمیت شناخته شده است با این توضیح که خودروسازان تا پایان سال 90 بایستی فعالیت‌های انجام شده را با مواد 46 و 47 قانون مطابقت دهد. ماده 47 می‌گوید" هیچ شخص حقیقی یا حقوقی نباید سرمایه یا سهام شرکت ها یا بنگاه های دیگر را به نحوی تملک کند که موجب اخلال در رقابت در یک و یا چند بازار گردد ." جدای از این بند، دومین بند از صورتجلسه نیز از حضور شرکت‌هایی که رابطه عمودی با خودروساز مادر دارد در واگذاری‌ها جلوگیری کرده و خواستار اصلاح شده است. باید دید در تفسیر این بند شرکت‌های زیرمجموعه آیا باید از سهام‌داری در مجموعه مادر پا پس بکشند؟ دست کم در گفتگوهای شفاهی جلسات شورای رقابت این موضوع بارها مطرح شده است.
از سویی این بند نشان می‌دهد دو خودروساز اصلی باید جدا و مستقل از یکدیگر اداره شوند و اشخاص حقیقی نیز نمی‌توانند همزمان در دو هیات مدیره حضور داشته باشند. از این رو این بند یک پیروزی برای حفظ حداقل رقابت فعلی می‌تواند تعبیر شود.
سایپا به عنوان برنده بزرگ این صورتجلسه خوشحال است که در متن نهایی حتی یکبار هم از این خودروساز نام برده نشده است و حال آنکه این نشست‌ها برای بررسی سهام سایپا آغاز شد. آنها همچنین با برخورد چکشی «ابطال» مواجه نشده‌اند و فقط تا پایان سال 90 بایستی سهام خریداری شده به نفع زیرمجموعه‌ها را «اصلاح» کنند.
ایران خودرو نیز از خطر خرید توسط سایپا با این صورتجلسه گریخته است. آنها دست کم حالا می‌توانند نفس راحتی بکشند.
بند سه؛ پیروزی قطعه‌سازن کوچک و شکست قطعه سازان بزرگ
طبق این بند شرکت‌هایی که رابطه عموی با خودروسازان دارند از قبیل قطعه‌سازان، دیگر اجازه حضور در هیات مدیره‌های دو خودروساز اصلی را نخواهند داشت. این یک شکست بزرگ برای کروز و عظام به عنوان دو قطعه ساز اصلی و همچنین انجمن قطعه سازان است. این گروه در دو سال گذشته با معرفی خود به عنوان بخش خصوصی واقعی و «کننده کار» خود را مستحق سهام داری در خودروسازان می دانستند و فعالیت‌هایی نیز در زمینه خرید سهام انجام دادند. آنها از این پس انگیزه حضور در بازی‌های خرید را نخواهند داشت چون اجازه ندارند در هیات مدیره‌های دو خودروساز عضوی داشته باشند.
این خبر خوبی برای قطعه سازان کوچک‌تر است. قطعه سازان کوچک نگران بودند با قدرت گرفتن بخشی از قطعه سازان در خودروسازها، قراردادهای تحویل قطعه به نفع آنها مصادره شود.
شورای رقابت به دنبال جایگاه
شورای رقابت با صورتجلسه‌ای که با دقت فراوان نوشته شده یک پله جایگاه خود را ارتقا داده است اما همچنان نشانی از قاطعیت نیست. آنها هنوز آن قدر قدرت ندارند که احیانا برخورد چکشی داشته باشند. از سویی روح حکمیت و ریش سفیدی شاید به دلیل وا‍ژه «شورا» که در ابتدای نامشان آمده است آنها را به مصالحه تشویق می‌کند.
در این مورد خاص شورا با ارفاق برنده محسوب می‌شود. دست‌کم صورتجلسه آنها تا حدود زیادی به نفع صنایع خودرویی کشور است.
/32
نظر شما