به گزارش خبرآنلاین، کتاب «هزار حکایت صوفیان» با تصحیح دکتر خاتمی‌یپور از سوی انتشارات سخن روانه بازار نشر شد.
کاربرد آموزشی داستان از جمله مهم‌ترین کارکردهای آن است و به همین دلیل از دیرباز توسط گروه‌هایی چون متصوفه برای گسترش تعالیم آن‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفت. بخشی از این داستان‌ها از ادوار پیشین اقتباس شده و عیناً یا با ایجاد دگرگونی‌هایی در آثار متصوفه به کار رفته اما بخشی از این داستان‌ها نیز برگرفته از وقایع و سوانح زندگی بزرگان متصوفه بوده است. به همین دلیل گونه‌های مختلفی از این مجموعه داستان‌ها یا حکایات تاریخی گردآوری شده که از هر گروه نیز نوشته‌هایی در دست است.
بخشی از این نوشته‌ها به زندگی یکی از بزرگان صوفیان اختصاص دارد که از آن میان می‌توان به آثاری چون اسرارالتوحید فی مقامات شیخ ابوسعید درباره زندگی ابوسعید ابوالخیر یا رساله سپهسالار و مناقب‌العارفین درباره زندگی جلال‌الدین بلخی و همچنین دستورالجمهور درباره زندگی بایزید بسطامی اشاره کرد.
بخشی دیگر از این آثار به حکایت‌هایی عمومی درباره زندگی تنی چند از بزرگان صوفیه اختصاص یافته که از آن میان می‌توان به مجموعه موسوم شده به پند پیران و همچنین تذکرهالاولیاء - البته با ساختارهایی اندک متفاوت- اشاره کرد.
اثری که چاپ اخیر آن را در اینجا معرفی کرده‌ایم یکی از آثار دسته اخیرالذکر است که به حکایت‌های مرتبط با صوفیان و همچنین برخی از بزرگان دین و بعضاً پیامبران اختصاص یافته و به نام هزار حکایت صوفیان نامیده شده است.
درباره این اثر نخستین بار پژوهشگر کشور ترکیه میکائیل بایرام مقاله‌ای با عنوان «یکی از قدیم‌ترین منابع ادبیات تصوفی ایران» مقاله‌ای منتشر کرد و دو نسخه کهن از اثر را که در کشور ترکیه نگهداری می‌شود شناساند. پس از آن استاد ایرج افشار مقاله‌ای با عنوان «هزار حکایت صالحان و صوفیان» نوشته و نسخه‌ای از اثر را که متعلق به ایشان بود معرفی کرد و پس از آن نیز در سال 1382 چاپ نسخه‌برگردان همان نسخه را منتشر کرد.
نسخه استاد افشار تنها نسخه کامل اثر است که تاکنون شناسایی شده و همان چاپ نسخه‌برگردان موجب آشنایی پژوهشگران با اثر شد تا اینکه اخیراً شاهد چاپ متن بر اساس سه نسخه شناخته شده اثر بودیم.
درباره نام اثر، نویسنده آن نکته کارآمدی از دستنویس‌های موجود از اثر به دست نمی‌آید و لذا نامی که استادافشار برای چاپ نسخه‌برگردان اثر برگزید، بصورت قراردادی در میان پژوهشگران پذیرفته شده و در چاپ اخیر نیز به کار رفته است.
درباره دوره زندگی مولف نیز آگاهی چندانی از نسخه‌ها به دست نمی‌آید اما از قرائن موجود از متن و بویژه شعرهایی که از سرایندگان سده ششم هجری در آن درج شده استاد افشار احتمال داده که نگارش اثر در حدود پایان سده ششم هجری به انجام رسیده است.
به هر حال با توجه به اینکه کهن‌ترین دستنویس موجود از اثر مورخ به سال 673 ق است این گمان نزدیک به حقیقت می‌نماید و مصحح متن چاپ شده اخیر، دکتر حامد خاتمی‌پور نیز این نکته را تأیید کرده‌است.
متن این اثر به صد «باب» اصلی بخش‌بندی شده که هرکدام از آن‌ها به یکی از موضوعات - مانند شکر ، محبت اجابت دعا و...- اختصاص یافته است.
در ذیل هر باب نیز به درج 10 حکایت مرتبط با آن موضوع پرداخته شده است که در مجموع شمار حکایات این اثر هزار حکایت خواهد بود؛ هرچند که باید توجه داشت که شمار حکایت‌های برخی از باب‌ها افزون و کاستی‌هایی دارد.
بنابراین گزارش، مصحح در آغاز کتاب به شناسایی متن اثر، ویژگی‌های زبانی و همچنین نسخه‌های آن پرداخته و پس از آن متن اثر را درج کرده است؛ با این توضیح که اختلاف نسخه‌ها در پای برگ‌ها ضبط نشده و همگی آن‌ها به پایان متن منتقل شده است.
60
نظر شما