زهرا خدایی
لبنان این روزها به زمان صدور رأی دادگاه بین‌المللی ترور رفیق حریری، نخست‌وزیر پیشین لبنان نزدیک می‌شود. برغم همه تحرکات صورت گرفته از سوی بازیگران داخلی و خارجی و بعد از دوره آرامی که لبنان متأثر از همین تلاشها پشت سر نهاد امروز دادگاه همچنان با پافشاری بر موضع سیاسی و مغرضانه خود به جای حل بحران، به تنش در این کشور دامن می زند.همین امر طوفان جدیدی را میان احزاب و گروههای لبنانی به وجود آورده که چه بسا تهدیدی برای وحدت ملی این کشور باشد. دادگاه کمر به محکومیت حزب الله بسته و نصرالله نیز با تأکید بر توان حزب بر تهدیدات خود می‌افزاید. در این میان سعد حریری نخست‌وزیر لبنان در دو راهی گرفتار شده که نمی‌داند بین خونخواهی پدر و احتمال وقوع جنگ داخلی کدامیک را برگزیند. حریری پسر همانگونه که خود می‌گوید" برای آینده لبنان نگران است" اما توان تصمیم‌گیری ندارد و با فشارهای زیادی روبروست. ولی فارغ از همه اما و اگرهایی که سعد حریری خود را با آن مواجه می‌بیند، رأی دادگاه بین‌المللی بدون شک منحصر به داخل لبنان نخواهد بود و منطقه و چه بسا عرصه بین‌الملل را دستخوش تحولات عظیمی کند. خبر در گفتگو با مسعود ادریسی، سفیر اسبق ایران در لبنان به تحلیل و ارزیابی مواضع دادگاه بین‌المللی و تأثیرات احتمالی رأی آن بر منطقه پرداخته است.
با استعفای سخنگوی دادگاه ترور حریری و همچنین تحرکات گروهها و جناحهای معارض به نظر می رسد که فضای سیاسی چندان مطلوب نیست و دادگاه همچنان بر مواضع قبلی خود پافشاری می‌کند، دلیل این امر چیست؟
پرونده ترور حریری برغم داخلی بودن موضوع باید روند آن را خارج از مرزهای این کشور جستجو کرد.نقش بازیگران و قدرتهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای از اهمیت زیادی برخوردار است. تفاوت در دیدگاه بازیگران نیز بخشی از موضوع است. مثلا نگاه آمریکا،فرانسه و عربستان در این پرونده با هم متفاوت است. از قرائن و شواهد اینگونه برمی‌آید که آمریکا به دنبال آنست که دادگاه به هر قیمت ممکن،بخشی از نیروهای حزب الله را به دست داشتن در ترور حریری متهم کند.
ظاهرا بخشی از این تلاشهای داخلی است.
بله. جریان 14 مارس نمونه بارز آنست. در حال حاضر این حزب دو دسته شده است؛ برخی تندروها که بیشتر مسیحیان 14 مارس هستند با تأسی از حمایت های آمریکا به دنبال آنند که رأی دادگاه علیه حزب الله صادر شود.
اما دسته‌ای دیگر که شخص حریری و بخش های دولتی در آن حضور دارند، از این روند راضی نبوده و آن را تهدیدی برای لبنان می‌دانند.دولتی‌ها به خوبی می‌دانند اگر رأی دادگاه علیه حزب الله صادر شود، احتمال به هم خوردن ثبات در لبنان تا حد زیادی تشدید و به احتمال بسیار زیاد امکان سقوط دولت وجود خواهد داشت.
گروههای معارض این پتانسیل را دارند که دولت را ساقط کنند و از همه ابزارهای موجود در این راه استفاده خواهند کرد. در مجلس هم معارضین نفوذ زیادی دارندو می‌توانند از لحاظ قانونی و پارلمانی دولت را ساقط کنند. در جبهه‌ای دیگر حزب‌الله نیز ثابت کرده که می‌تواند این کار را انجام دهد. لذا حریری در این بین برای حفظ وضعیت خود هم که شده هست قصد ندارد حکومت را از دست بدهد.لذا وی در این پرونده چندان موافق جریان تندروی 14 مارس نیست.
نقش و مواضع قدرتهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای چگونه است؟
عربستان نیز دیدگاهی همچون سعد حریری دارد و در تلاش است که رأی دادگاه به تعویق بیفتد. فرانسوی ها نیز همین عقیده را دارند. همانگونه که می‌دانید لبنان برای فرانسه از دیرباز محل نفوذ آنها در خاورمیانه بوده و علایق خاصی در این نقطه دارند که متفاوت با آمریکایی‌هاست. فرانسویها هم به دنبال ثبات در لبنان هستند و از صدور رأیی که سبب برهم خوردن اوضاع لبنان شود خیلی خوشنود نخواهند بود.
اما موضع آمریکایی‌ها در این روند متفاوت است.برای آنها وضعیت داخلی لبنان اهمیت درجه یک ندارد. اولویت اول آمریکا تخریب چهره حزب الله در لبنان است و این مسئله را بر هرامری ترجیح می‌دهد و این موضع دقیقا در راستای اهداف صهیونیستهاست.آنها نیز به دنبال آنند که در لبنان تشنج و تشتت آراء وجود داشته باشد چرا که ثبات باعث تقویت حمایت از مقاومت شده و امتیازی برای حزب الله خواهد بود که به ضرر اسراییل است. لذا استراتژی آمریکا با این اوصاف با کشورهایی مثل ایران،سوریه ،عربستان و فرانسه که خواهان آرامش در این کشور هستند، متفاوت است.به نظر می رسد که فشارهای آمریکا به گروههای تندرو 14 مارس در نهایت به صدور رأیی علیه نیروهای خودسر حزب‌الله منتهی شود.
آیا واقعا می‌توان با توجه به نقش و جایگاه حزب‌الله این گروه را از ساختار سیاسی لبنان حذف کرد؟
این مسئله دقیقا همان هدفی است که اسراییل و آمریکا آن را دنبال می‌کنند؛ یعنی حذف حزب الله از ساختار سیاسی و قدرت در لبنان. تلاش آنها نیز در راستای صدور رأی اتهام به اعضای حزب الله دقیقا در همین راستا صورت می‌گیرد. امکان حذف حزب‌الله وجود ندارد اما به لحاظ داخلی و منطقه‌ای و بین‌المللی اگر این رأی علیه حزب‌الله صادر شود ، حزب الله که تاکنون سعی کرده نشان دهد حزبی تروریستی نیست ، با این رأی به عنوان حزبی که در ترور دست داشته معرفی خواهد شد و این مسئله به نقش آن لطمه میزند.
جدای از لطمه وارد شدن به نفوذ حزب الله در لبنان و منطقه ،با توجه به نقش و جایگاه رفیق حریری در جامعه لبنان،طبیعی است که این اتهام بر دیدگاه و آراء اهل تسنن لبنان و حتی سنی‌هایی که از حزب الله حمایت و پشتیبانی می‌کنند، اثرات بسیار بدی خواهد داشت.بدین ترتیب حزب‌الله حامیان سنی(اعم از داخلی و منطقه‌ای) خود را نیز از دست خواهد داد. این مسئله بر قدرت حزب الله تأثیر منفی خواهد گذاشت و می‌تواند توانایی‌های لبنان را به چالش بکشد.و در نهایت اینکه طبیعی است در صورت بروز اختلاف بین شیعه و سنی تنها برنده آن اسراییلی‌ها هستند.
موضع سعد حریری در خصوص پرونده شاهدان دروغین چیست؟
سعد حریری به خوبی به واقعیات امر آگاه است. وی در مصاحبه‌ای اعلام کرد که شاهدان دروغین ما را فریب دادند و دادگاه کاملا سیاسی بود.سعد حریری به خوبی می‌داند که شاهدان دروغین در ازای دریافت پول دست به این کار زده بودند.اما از سوی دیگر برای آرام کردن اوضاع چندان تمایلی به پیگیری رأی دادگاه ندارد و تمایلش اینست که صدور رأی دادگاه به تأخیر بیفنتد.
آیا می‌توان گفت که حریری در دو راهی انشعابی که به آن اشاره کردید، گرفتار شده و نمی‌داند چه تصمیمی بگیرد؟از طرفی سفر وی به ایران بیانگر تلاش برای آرام کردن اوضاع بود و از طرف دیگر نمی‌تواند نسبت به طیف سنی که خواهان پیگیری این پرونده هستند،بی‌تفاوت باشد.
بله. سعد حریری واقعا در یک دو راهی گرفتار شده است. وی در مخمصه‌ای گرفتار شده که از یک طرف باید خونخواهی پدر را پیگیری کند و پاسخگوی انتظارات اهل تسنن باشد که برای روشن شدن واقعیات،خواهان آنند که نخست‌وزیر جوان حداکثر تلاش خود را صورت کند و از طرف دیگر می‌داند که در صورت صدور رأی دادگاه علیه حزب الله این لبنان است که درگیر آتش جنگ داخلی خواهد شد و دولت وی سقوط خواهد کرد.
در این بین باید به نقش چند عامل مهم اشاره کرد: از یک طرف فشار آمریکایی‌ها و از طرف دیگر فشار اعضای تندرو 14 مارس.با این اوضاع در حال حاضر سعد حریری توان تصمیم‌گیری ندارد.البته او در تلاش است تا حزب‌الله را راضی کند که در صورت صدور رأیی علیه حزب‌الله، دولت دست از حمایت خود از حزب الله برنخواهد داشت که به نظر می‌رسد این تلاش چندان متقاعدکننده نیست.
با توجه به اختلاف‌نظر میان اعضای 14 مارس آیا می‌توان حساب آنها را از سعد حریری جدا کرد؟
سعد حریری یکی از رهبران اصلی 14 مارس است، نمی‌توان اینگونه به قضیه نگاه کرد. در پرونده ترور رفیق حریری، سعد با بخشی از اعضای حزب از جمله تندروهای مسیحی دارای تعارضاتی است اما این اختلافات تنها محدود به این موضوع و این پرونده است و نمی‌توان آن را به سایر مسائل لبنان تعمیم داد.
با توجه به آنکه احتمال محکومیت برخی از اعضای حزب الله وجود دارد، آینده را چگونه پیش‌بینی می‌کنید؟
اگر رأی دادگاه علیه حزب الله باشد طبیعی است که اوضاع داخلی لبنان ثبات و آرامش خود را از دست خواهد داد و دوباره شاهد بی ثباتی در لبنان خواهیم بود.قطعا صدور این رأی ضربه سنگینی بر حزب الله خواهد بود. حداقل احتمال ممکن اینست که اختلافات میان گروههای معارض و حزب‌الله و دولت شدیدتر شده و به احتمال زیاد حیات دولت حریری نیز به مخاطره خواهد افتاد.
نظر شما