برای بررسی نمای درونی مذاکرات ایران با 1+5 باید ابتدا به نقش اتحادیه اروپا توجه کرد. این اتحادیه با حضور رییس سیاست خارجی خود، همچون یک کشور در مذاکرات هسته ای 1+5 با ایران مشارکت دارد. در واقع، حضور رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا، حاکی از نمایندگی دیدگاه 28 کشور عضو است، لذا حضوراتحادیه اروپا در مذاکرات می تواند وزن خاصی داشته باشد و بعد از آمریکا، بیش از سایر کشورها موثر باشد.
لایه دیگری از نمای درونی مذاکرات، حضور انفرادی سه کشورعضوو تاثیرگذار اتحادیه اروپا یعنی آلمان، فرانسه و انگلیس در 1+5 می باشد، این حضور می تواند هم تقویت کننده موضع نماینده سیاست خارجی اتحادیه اروپا باشند و هم تضعیف کننده آن. بنظر می رسد این تکرار حضور سه کشور در موارد نادری به نفع مذاکرات و در موارد بیشتری عامل تفرقه در مواضع اتحادیه اروپا بوده است. آلمان که عمدتا دارای اهداف و منافع اقتصادی و تجاری در روابط خارجی خود می باشد، حضوری متفاوت در مذاکرات داشته است. فرانسه و انگلیس نیز بطورکلی در راستای منافع آمریکا عمل کرده اند.
لایه سوم نمای درونی 1+5 سه کشور روسیه؛ چین و آمریکا می باشند. چین نقش آوری های کم تری داشته است زیرا بعلت داشتن اهداف اقتصادی وتجاری و نیاز به منابع انرژی و بازار جهانی، تلاش کرده است تا حد ممکن با اروپا، آمریکا و روسیه همکاری کند. به همین علت، این کشور در مذاکرات نقش موثری در حمایت از ایران نداشته است. روسیه نیز به بواسطه منافع سیاسی خود، و همچنین خصومت با اتحادیه اروپا و آمریکا، تلاش نموده است بیشتر از مانورهای کلامی و تبلیغاتی برای استفاده حداکثری در راستای منافع خود استفاده نماید، بطوریکه در برخی موارد به نفع ایران بوده و درمواردی با اتخاذ موضع خنثی و بعضا مخالفت با همه طرف ها عمل کرده است. آمریکا در گروه 1+5 با ایفای نقش رهبری خود، بیشترین تاثیرگذاری را بر روند مذاکرات داشته است.
خانم موگرینی دیپلمات ایتالیایی الاصل در مواردی بسختی قادر بوده توازن ونزدیکی میان نظرات 28 عضو اتحادیه اروپا بویژه میان سه عضو حاضر در مذاکرات 1+5 بوجود آورد. اما بنظر می رسد وی بسیار موثرتر نسبت به خانم اشتون انگلیسی الاصل برای حصول نتیجه در این مذاکرات نقش آوری می کند. بعبارت دیگر با انتخاب خانم موگرینی، می توان گفت موضع انگلیس در گفتگوها نسبت به گذشته از برش و تاثیرگذاری کافی برخوردار نیست.
در تحلیل نمای بیرونی مذاکرات، مهمترین مواردی که می توان بر اساس آن به پیش بینی مذاکرات و رسیدن به توافق امیدوار بود بطور خلاصه عبارتند از:
- مذاکره با اطلاعات کامل: رسیدن به مرحله شفاف سازی مواضع و افزایش آگاهی طرفین از عمق دیدگاه ها و خواسته های یکدیگر در مذاکرات. در این مرحله که طرفین اطلاعات کامل و کافی از مواضع یکدیگر دارند امکان توافق بیشتر است زیرا آنها ناچارند بر اساس دستور کار مشخصی با هم مذاکره و چانه زنی کنند. این روند طی سه ماه گذشته روند افزایشی داشته که نکته ای مثبت در مذاکرات است.
- حمایت صریح و مستمر مقام معظم رهبری از مذاکرات و تیم مذاکره کننده کشورمان، اطمینان ویژه ای در طرف مقابل ایجاد کرده که ایران اراده سیاسی برای توافق دارد.
- نقش واسطه ای خانم موگرینی در یافتن موارد مشترک در مذاکرات میان طرفین و انجام لابی های فوری با آنها تاثیر مثبت برای مذاکرات دارد.
- تاکید و موفقیت ایران بر مذاکره در فقط مورد مسئله هسته ای ، کمک به عدم پیچیدگی و تسریع مذاکرات کرده است.
- دستیابی به ایجاد ساختار و پروتکل نسبتا مشخص برای حل و فصل موضوعات مربوط به امور هسته ای، مانند: مسائل فنی، لغو تحریم ها، بازرسی ها، و کاهش فعالیت های غنی سازی و...
- گام های مثبت آقای اوباما برای ادامه مذاکرات و پای کار بودن وزرای 1+5 بویژه حضور مستمر وزیر خارجه آمریکا در مذاکرات.
- انجام مذاکره مستقیم بین ایران و آمریکا موجب آشنایی نزیک دو کشور با گفتمان داخلی و خارجی یکدیگر، مانع بهره برداری شخصی کشور ثالث شده است.
- موافقت مجلس و مجمع تشخیص مصلحت ایران و نیز کنگره آمریکا با ادامه مذاکرات برای رسیدن به راه حل، و نیز ایجاد گفتمان غیر مستقیم و اقدامات متقابل میان آنها.
- اعلام آمادگی نظامی دو طرف برای هرگونه مقابله به مثل احتمالی، طرفین را وادار به یافتن راه حل سیاسی کرده است.
- نیاز ایران و آمریکا برای حل وفصل مسائل داخلی خود، عامل تقویت کننده برای رسیدن به توافق احتمالی است.
با توجه به متغیرهای مذکور در ارتباط با نمای درونی و بیرونی مذاکرات، می توان فضای مثبت و امیدوارکننده ای از مذاکرات به تصویر کشید که آثار آن را در کنشگران بین المللی و واکنش بازار داخلی می بینیم، هرچند نوع مذاکره و گفتمان موجود بعلت ماهیت و شرایط آن در عرصه بین المللی بسیار نادر می باشد. با این وجود، موارد منفی برای تخریب روند مذاکرات همچنان بطور فعال وجود دارند که در این زمان به ذکر آنها نمی پردازیم.
بیان این نکته لازم است که هر اتفاق غیر منتظره ای می تواند موجب توقف ناگهانی مذاکرات و فرو ریختن ساختار موجود گردد و چنین وضعی ممکن است منتج به نتایج باخت - باخت و نیز ایجاد یک شوک جهانی و داخلی شود. در عین حال ضروری است که آماده هرگونه دستاوردی در این روند باشیم.
4949
نظر شما