در حال حاضر متاسفانه ایران از نظر عموم شاخص‌های جهانی از رتبه بالایی برخوردار نیست و این موضوع به‌هیچ‌وچه زیبنده کشور نخواهد بود؛ چراکه ما کشوری هستیم که از جهت نیروی انسانی (مهم‌ترین سرمایه اجتماعی است) از وضعیت بسیار خوبی برخورداریم. از لحاظ منابع نفت و گاز و منابع زیرزمینی و معدنی نیز وضعیت مطلوبی داریم. همچنین کشور ما به لحاظ صنعت، وضعیت جغرافیایی و سوق‌الجیشی، تعداد همسایگان و... شرایط بسیار ویژه‌ای دارد. این در حالی است که با وجود این همه ظرفیت، رتبه کشور در تمامی شاخص‌های جهانی بسیار پایین است. این موضوع عموما ناشی از وجود اقتصاد دولتی بیش از حد است. در رابطه با یکی از این شاخص‌ها، می‌توان به رتبه گمرک ایران اشاره کرد. هم‌اکنون وضعیت رتبه گمرک ایران از نظر لجستیکی در دنیا 126 است. دلیل آن این است که ما در کشورمان با 14 رویه ورود کالا سر و کار داریم، 15 نوع عوارض می‌گیریم، 22 سازمان مجوز صادر می‌کنند و 27 روز معطلی واردات کالا در گمرکات است. همین‌طور در شاخص محیط کسب‌وکار، در بخش شاخص تجارت فرامرزی در سال 2012 رتبه 139 را داشتیم، در سال 2013 رتبه 143، در سال 2014 رتبه 155 و در سال 2015 رتبه 148 بوده است.
در کل وقتی به ریز عوامل تاثیرگذار در فضای کسب‌وکار نگاه می‌کنیم، می‌بینیم در کشور ما انجام صادرات به 7 نوع مدرک نیاز دارد، 25 روز زمان می‌برد و یک‌هزار و 150 دلار هزینه هر کانتینر برای کالاهای صادراتی است. همچنین برای واردات کالا 11 نوع مدرک نیاز است، 27 روز زمان می‌برد و یک‌هزار و 55 دلار هزینه هر کانتینر کالاهای وارداتی است.
این در حالی است که در کشورهای دیگر این رویه هم از لحاظ تعداد مدرک که از متقاضی درخواست می‌کنند و هم از نظر زمانی، بسیار کمتر است. یعنی چه واردات و چه صادراتشان حداکثر در حد 3 تا 7 روز انجام می‌شود و هزینه این امور نیز بسیار پایین است.
همه این مسایل باعث شده که امروز در زمینه شاخص تجارت فرامرزی رتبه بسیار پایینی داشته باشیم و در جایگاه 148 در دنیا قرار گیریم. البته اقدامی که به تازگی گمرک در پیش گرفته که زمان ترخیص کالا را به 7 روز کاهش دهد، اگر واقعا عملی شود، اقدام بسیار بزرگی است. با این امر، هم رتبه گمرک در دنیا ارتقا پیدا می‌کند و هم این‌که شاخص تجارت فرامرزی کشور بهبود می‌یابد. بهبود این شاخص‌ها تعیین‌کننده است، چراکه سرمایه‌گذارانی که می‌خواهند با کشور ارتباط داشته باشند، به رتبه ما در این شاخص‌ها توجه می‌کنند.
از سوی دیگر، باید به این نکته توجه کرد که روند طولانی واردات و صادرات کالا باعث خواب سرمایه در کشور می‌شود؛ به نحوی که به مدت 27 روز صنعت در ارتباط با ترخیض متوقف است. در حال حاضر ما زمانی که به عموم واحدهای صنعتی و تولیدی مراجعه می‌کنیم، می‌بینیم مهم‌ترین مشکل آنها در کشور نقدینگی است و خواب سرمایه بیشترین لطمه را به نظام نقدینگی کشور وارد کرده است. در واقع کالا به جای این‌که ظرف 3 تا 7 روز ترخیص شود تا در اختیار تولیدکننده قرار گیرد، 27 روز زمان می‌برد، یا برای صادرات 25 روز زمان می‌برد. این موضوع با توجه به بالا بودن نرخ سود بانکی، هزینه‌ای را به تولیدکنندگان تحمیل می‌کند و باعث می‌شود تولیدکنندگان توان رقابتی خود را از دست بدهد.
با این وجود، امید می‌رود که سیستمی اعمال شود و همه دستگاه‌های اجرایی دست به دست هم دهند تا روند تجارت کشور تسهیل و شرایط برای افزایش توان رقابتی در حوزه تولید و صادرات فراهم شود.
* عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران
22539
نظر شما