تیر خلاص به تحصیلات تکمیلی کشور

امروزه ضرورت توجه به علم و فنآوری روز دنیا برای توسعه و آبادانی کشور بر کسی پوشیده نیست. در این میان علی الاصول دانشگا ههای هر کشوری زمینه ساز و ابزار این توسعه محسوب میگردند. افزایش قشر تحصیل کرده و دانشگاهی و نیز افزایش فارغ التحصیلان دوره های تحصیلات تکمیلی در سطح کارشناسی ارشد و دکترا نه تنها می تواند باعث رشد و اعتلای فرهنگی کشور بشود بلکه میتواند طلایه دار توسعه اقتصادی و اجتماعی باشد. همچنانکه وجود پول و سرمایه یکی از نیازهای اولیه برای توسعه کشور هاست.

اما سوال اساسی آنست که اگر وجود سرمایه برای توسعه کشور ها ضروری است آیا دولتها میتوانند با چاپ پول بیشتر این سرمایه را در اختیار بخش تولید خود قرار داده و کشور را توسعه دهند؟ و اگر این راه کار عملی بود چرا خیل عظیم کشور های توسعه نیافته و بدهکار جهان با یک دستور ساده به بانک مرکزی خود این مشکل را به طرفه العینی رفع نمیکنند؟

البته پاسخ این سوال اگر برای مردم عادی سایر کشورها دشوار باشد برای مردم کشور ما که یک عمر با تورم دو رقمی زندگی کرده اند بخوبی روشن است. آنها بخوبی افت ارزش اسکناسهای بی پشتوانه که در اصطلاح فنی استقراض دولت از بانک مرکزی گفته میشود را خصوصا در سالهای 91و 92 با گوشت و پوست خود لمس کرده اند. هر ایرانی که به یک صرافی در یک کشور بزرگ یا کوچک همسایه و غیر همسایه مراجعه کرده باشد ذلت ریال ایرانی را در برابر ارزهای معتبر سایرین دیده و بر خود لرزیده.

مشابه این وضعیت در خصوص مدارک دانشگاهی بر قرار است. اگر این مدرک که در آن گواهی میشود دارنده آن دارای سطح مشخصی (کار دانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترای) از علوم در یک رشته خاص است حقیقت داشته باشد. البته وجود تعداد زیاد آنها موجب افزایش سطح علمی جامعه و توسعه کشور خواهد بود. اما اگر افزایش تعداد پذیرش و فارغ التحصیلان دانشگاهها بدون توجه به امکانات و سطح کیفی و صرفا به دلایل اقتصادی و جلب منفعت صورت گیرد به جز آنست که مدرک صادره دانشگاهها را به کاغذی بی ارزش که یکی از آنها در جیب هر کسی پیدا میشود بدل خواهد کرد؟

و حال که بازار تقاضای تحصیلات عادی دانشگاهی با توسعه کمی دانشگاه پیام نور و غیره کاهش و صدور مدارک تحصیلی بی خاصیت از دانشگاه آزاد به دانشگاههای دولتی هم تسری یافته، لازمست تا با کاهش کیفیت و افزایش کمیت تحصیلات تکمیلی مدارک تحصیلی بی پشتوانه دیگری به متقاضیا ن به ثمن بخس فروخته و تیر خلاص را به نظام آموزش عالی کشور شلیک و این محتضر رو به موت را از جان کندن تدریجی خلاصش کنیم. و بجای صدها هزار لیسانس بیکار که اینک به دلیل داشتن این مدرک غیر واقعی دیگر نمیتوانند به سایر حرف و فنون مورد نیاز کشور بپردازند، چند صد هزار دکترای بیکار داشته باشیم و به اعتبار نام دکتر و مهندسی که به دروغ به آنها داده ایم امکان کار و اشتغال را از آنها دریغ داریم (دقت کنیم که آمار بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی چند برابر بیشتر از افراد عادی است ) و همان کاری را کنیم که با پول ملی کشور کردیم؟

البته فلسفه تشکیل و وجود دانشگاه آزاد از آنجائیکه بخوبی میتوانست و میتواند بدون هر گونه فشار به بودجه عمومی کشور بخش زیادی از تقاضای تحصیلات دانشگاهی را با افزایش بهره وری ظرفیت علمی کشور پوشش دهد جای تقدیر و قدر دانی است. اما توجه افراطی به توسعه کمی به هدف کسب در آمد و بی توجهی به توسعه کیفی ( افزایش 281 درصدی ظرفیت دکترا در مهر ماه سال جاری) نتیجه ای جز وارد کردن صدمات جبران ناپذیر به صنعت، تولید، سرمایه و حتی سلامت مردم کشور مان خواهد داشت؟

وای به حال مریضی که جراحش درس نخوانده و با مدرک جعلی شکمش را پاره کرده است. کارخا نه ای که مدیرش از علم مدیریت بی بهره و مهندسی که ساختمان یا کارخانه را به درستی طراحی نکرده و استاد دانشگاهی که آموزه های غلط را در سر کلاس به دانشجو می آموزد و وای به حال مردمی که حکومت گرانش بی بهره از علم حکومت داری بر آنها حکومت کنند که همگی با مدارک بی پشتوانه این دانشگا هها بر مسند امور نشسته باشند.

واحد های دانشگاهی که امکانات آنها کمتر از یک دبیرستان بوده و فاقد امکان دسترسی به اینترنت و بانکهای اطلاعاتی و مجلات علمی برای اساتید و دانشجویان و فاقد هیئت علمی ذی صلاح بوده و بودجه و امکان لازم برای جذب هیئت علمی مهمان و موقت ندارند. و در صورت جذب، حق التدریس مدرسین را (آنهم فقط در حد کرایه ایاب و ذهاب) پس از چند سال میپردازند، مدرک کارشناسی ارشد و چه بسا دکترا صادر میکنند. برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی که نه تنها در دانشگاه و در منزل فاقد اینتر نت با سرعت کافی بوده بلکه حتی در شهرشان هم بسختی به اینترنت دسترسی دارند. دانشجوی که بی بهره از زبان انگلیسی (به عنوان اولین ابزار تحقیق) و نا توان از مهارتهای اولیه کامپیوتری و اینتر نتی، خود و بعضا استادشان از الفبای روش تحقیق بی اطلاع هستند. پایان نامه هایی مینویسند که همگی با نمره 19-20 دفاع میشود.  و البته همین را هم خود دانشجو ننوشته. به یکی پول داده تا در کافی نت رفته و چند مقاله برایش پیدا کند به دیگری پول داده که برایش ترجمه کند. برای کاهش هزینه پروژه بجای نتایج حاصل از آزمایشها، ارقام فرضی را جایگزین ارقام واقعی کرده. آنالیز آماری را داده یکی دیگر چیز هایی سر هم کند. بعد هم نمره 19/5برایش صادر و شیرینی و تبریک و.....

این وضعیت مربوط میشود به قبل از افزایش سه برابری ظرفیت در سال جاری. خبر دارید که در کنکور دانشگاه آزاد امسال هر کس که نام نویس کرده پذیرفته شده است باز هم اضافه ظرفیت (بخوانید کسری درآمد) بوده و دعوت کرد ه اند که همه بیایند. حتی کسی که ورقه کنکورش نمره صفر نه، بلکه نمره منفی داشته  پذیرفته شده که برود انشا الله فوق لیسانس و دکترا بگیرد.

البته ممکن است گفته شود در دنبای توسعه یافته دانشگاهها که کنکور ندارد. ورود برای همه آسان است ولی فارغ التحصیل شدن دشوار. اما باید توجه نمود که در این کشور ها

· اولا تنها کسانی برای گرفتن مدرک دانشگاهی اقدام میکنند که بدان علاقه دارند. نه برای چشم هم چشمی، فرار از محیط و محدودیتهای خانه و خانواده، یا همسر یابی یا از فرط بیکاری یا به امید دستیابی به ویزای تحصیلی (بخوانید ویزای مهاجرت ینگه دنیا).

· ثانیا دانشگاه به استاد القا نمیکند که باید همه در امتحانات قبول شوند تا مشتری هایمان پراکنده نشوند.

· ثالثا به تناسب امکانات، آزمایشگاه و هیئت علمی دارند.

· رابعا استاد رشته X را استاد راهنمای رشته Y نمی کنند.

· خامسا هم به استاد و اغلب به دانشجو حقوق مکفی میدهند تا فقط تحقیق کنند و تدریس. و تحصیل و تدریس شغل چندم آنها نباشد.

· سادسا سیستم آموزشی به نحوی است که امکان ایجاد روابط حاشیه ای استاد و دانشجو در دادن و گرفتن نمره به حداقل رسیده و اساتید نمیتوانند با تبانی یا بدون خواندن پایان نامه، دانشجو را فارغ التحصیل کرده و یا مقاله منتشرکنند.

· سابعا نرم افزار هایی وجود دارد که امکان تقلب را از استاد و دانشجو به مقدار زیادی سلب میکند.

· ثامنا دانشجو حتا در دانشگاه پولی، فقط شهریه میدهد و نه هزینه مستقیم آزمایشهای پروژه اش را، که اگر بیشتر تحقیق کند هزینه هایش بیشتر و اگر اصلا نکند ارزانتر تمام شود.

· تاسعا در میادین شهرش آگهی فروش پایان نامه های دانشجویی روح رهگذران را سایش نمیدهد.

متاسفانه اغلب این نکات در دانشگا ههای خصوصی و حتا بعضا دولتی ما رعایت نمیشود. نمیدانم باید به این وضعیت خندید یا گریست؟

البته منظور این نوشتار زیر سوال بردن ارزش همه مدارک تحصیلی میلیونها ایرانی فارغ التحصیل از دانشگاههای کشور نیست. کم نیستند کسانی که در همین شرایط نامناسب بهترین تحصیل و تحقیق و تدریس را در دانشگاه آزاد و یا دولتی دارند و افتخار ایرانیان در مجامع داخل و خارج کشور هستند. اما چگونه میتوان این عده کم و یا زیاد را از میان هزاران صاحب مدرکی که به نا حق صادر شده تشخیص داد؟ آیا وقتی به پزشک مراجعه میکنید میتوانید از محل تحصیل و کیفیت تحصیلش بپرسید؟ آیا میتوانید صلاحیت مدرک تحصیلی مهندس طراح برج ساختمانی محل زندگیتان را احراز کنید؟ و اطمینان یابید که در هنگام زلزله در امان خواهید بود؟ اگر مشاوران اقتصاد کشور نسخه ای را برای درمان اقتصاد بیمار کشور نوشتند میتوانید مطمئن باشید این نسخه موجب مرگ اقتصاد بیمارتان نمیشود؟

چندی پیش به دانشجویانم سر کلاس گفتم نتیجه کشوری که نسل ما ساخت. نسلی که در دانشگاههای معتبر دولتی درس خواند. نسلی که با خود باوری و ایمان و اعتقاد انقلاب کرد و با ایثار و فداکاری به جنگ تجاوز گران رفت این کشوری است که رتبه هایش را در مقاله در کجای جهان ایستاده ایم می بینید. آیا نباید نگران کشوری باشیم که نسل شما خواهد ساخت؟

حمید رضا شاه محمدی - مهر ماه 1393