چرا بانک ها نمی توانند تسهیلات بدهند؟/ استفاده از شیوه های سه دهه قبل برای جذب پول مردم کارایی ندارد

مریم یعقوبی:

کمتر کسی را این روزها می توان سراغ گرفت که از بانک ها و مشکلات دریافت تسهیلات شکایت نداشته باشد. تقریبا همه کسانی که گذارشان به بانکی افتاده از سخت گیری ها، کمبود منابع برای پرداخت وام و محدودیت ها گلایه مند هستند.

از سوی دیگر هم بانکدارها کم مشکل ندارند؛ وام های کلانی که عده ای پس نمی دهند، مقرارت دست و پا گیر، متقاضیان رو به افزایش تسهیلات و سپرده هایی که با اندک تغییری در نرخ سود خارج می شوند. همه اینها به علاوه مشکلات ساختاری مانند خلأ ابزارهای رتبه بندی، عدم تمرکز در اطلاعات مشتریان، تسهیلات تکلیفی و اوراق مشارکت سررسید شده و بدهی های کلان دولت، توان شبکه بانکی را در پرداخت تسهیلات به شدت تضعیف کرده است.

در چنین شرایطی کارشناسان پول و بانک، یکی از راهکارهای قابل حصول برای کاستن از مشکلات را تعریف ابزارهای جدید برای تجهیز منابع و تخصیص آن می دانند. ابزارهایی که بتوان با استفاده از آن ها جذابیت بیشتری برای دارندگان وجوه مازاد ایجاد کرد و با سادگی و سرعت بالاتری به متقاضیان تسهیلات داد.

حجت الاسلام سیدعباس موسویان عضو شورای فقهی بانک مرکزی و بورس در گفت و گو با خبرگزاری خبرآنلاین درباره تعریف این ابزارها گفت:" یکی از بحث های جدی و مهم در بازارهای مالی به ویژه در حوزه پولی، بحث ابزارها است. بررسی شرایط کشورهای پیشرفته در این عرصه نشان می دهد که به طور متوسط هر ده سال ابزارهای جدیدی برای تأمین مالی تعریف و به بازار معرفی می شود".

وی افزود:"به عبارت دیگر با کهنه شدن برخی ابزارها و عدم کارایی آن ها، متناسب با شرایط اقتصادی و نیازها، ابزارهای جدیدی برای تأمین مالی فعالان اقتصادی تعریف و اجرایی می شود".

به گفته موسویان"آنچه مسلم است نظام و شبکه بانکی ما در حال حاضر هم در بخش تجهیز منابع به ابزارهای نوین نیاز  دارد و هم در حوزه تأمین مالی و پرداخت تسهیلات. بیش از سه دهه از تصویب و اجرای قانون عملیات بانکداری بدون ربا می گذرد ولی ما همچنان تنها با سه ابزار قرض الحسنه، جاری و سرمایه گذاری نسبت به تجهیز منابع اقدام می کنیم. این ابزارها برای صاحبان وجوه مازاد جذاب و قانع کننده نیست و این در حالی است که این افراد بواسطه وجوهی که در اختیار دارند، حرف اصلی را در تأمین منابع می زنند".

وی ادامه داد:"به همین خاطر تعریف ابزارهای جدید بخصوص در حوزه اوراق مالی یکی از الزامات و ضرورت های بازار پول کشور است. بررسی تجربه های موفق در دنیا از جمله بانک های اسلامی نیز بوضوح نشان می دهد که علاوه بر اینکه از ابزار سپرده های بانکی برای تجهیز منابع بهره می برند، از اوراق مالی به عنوان روش های جدیدی برای جمع آوری وجوه استفاده می کنند. این ابزار در بانک های اسلامی به "صکوک" معروف شده است و از این طریق بخشی از نیازها تأمین می شود".

عضو شورای فقهی بورس در مورد ابزارهای تأمین مالی هم گفت:"در بخش تخصیص منابع هم شیوه هایی که در شبکه بانکی ما در حال استفاده است اگرچه مفید اما به هیچ وجه کافی نیست. در این بخش هم به نظر می رسد باید به سمت طراحی اوراق مالی برای تأمین وجوه مورد نیاز طرح ها و پروژه های ملی بزرگ و حرکت کنیم".

بر اساس گفته موسویان"این اوراق برای تأمین مالی پروژه هایی که پس از تکمیل و راه اندازی، قابلیت انتقال از طریق سهامداری به اشخاص حقیقی و حقوقی دارند نیز کارایی خواهد داشت. صنعت بانکداری ما باید به این ابزارها مجهز شود در غیر این صورت نمی توانیم با اکتفا به ابزارهای فعلی، نیارهای رو به گسترش و متنوع بخش های دیگر اقتصاد را براورده کنیم".

حجت الاسلام موسویان افزود:"در بازار بین  بانکی ما از خلأ ابزاری رنج می بریم. در این حوزه تنها ابزار تعریف شده ما سپرده گذاری متقابل است در حالی که می توانیم با ابزارهای مختلف و متنوع مانند اوراق بهادار، قراردادهای مختلف اسلامی و قرادادهای خرید دین بازار بین بانکی را مجهز کنیم".

22335