چرا نقدینگى یک میلیون میلیارد تومانى تورم ایجاد نمى کند ؟

نقدينگى كل در اقتصاد ايران در آستانه رسيدن به عدد عجيب يك ميليون ميليارد تومان يا ١.٠٠٠.٠٠٠.٠٠٠.٠٠٠.٠٠٠ تومان است و اين در حالى است كه نرخ تورم در اقتصاد ايران همچنان در روند كاهشى قرار دارد . 
اين اتفاق در حالى رخ داده است كه همبستگى نقدينگى كل و شاخص بهاى مصرف كننده - تورم مصرف كننده - در طى سالهاى گذشته بالاى ٩٨ درصد بوده و در طى ٣٧ سال گذشته افزايش نقدينگى همواره منجر به افزايش تورم شده است . 
نكته مهم آن است كه با آنكه نرخ رشد نقدينگى در دى ماه سال گذشته به ٢٧ درصد رسيده اما در دى ماه سال گذشته ٨٧.٥ درصد اين نقدينگى در قالب سپرده هاى غيرديدارى يا همان سپرده هاى مدت دار در شبكه بانكى كشور قرار داشته است و تنها ١٢.٥ درصد اين نقدينگى در قالب سپرده هاى ديدارى يا جارى و اسكناس و پول نقد در اقتصاد ايران جريان دارد . 
اما سوال اينجاست كه اين نقدينگى چرا تورم ايجاد نمى كند؟ پاسخ اين سوال را مى توان در موضوعات زير خلاصه كرد : 
نرخ بالا سپرده در اقتصاد ايران در طى سالهاى گذشته مهمترين عاملى بوده است كه سرمايه هاى خصوصى و دولتى در كشور به سمت سرمايه گذارى در سپرده هاى مدت دار سوق پيدا كند و عموم مردم در شرايط فعلى پس انداز در بانكها را به هزينه هاى مصرفى و سرمايه گذارى ترجيح دهند. سهم ٨٧.٥ درصد سپرده هاى مدت دار از كل نقدينگى تاييدي بر اين اتفاق است . اما نكته مهم آن است كه چرا بانكها نمى توانند به پشتوانه سپرده هاى مردم اين نقدينگى را در قالب تسهيلات گردش دهند و نقدينگى را مولد كنند . 
مهمترين دلايل رسوب نقدينگى در شبكه بانكى عبارت است از :
١- آمارهاى تقاضاى كل نشان مى دهد كه سرعت رشد اجزاء تقاضاى كل از جمله مصرف عمومى مردم، تقاضاهاى جارى دولت و تقاضاهاى سرمايه گذارى دولت و بخش خصوصى در طى سالهاى گذشته به شدت كاهش يافته است و در شرايط فعلى امكان ايجاد تقاضا در اقتصاد ايران متناسب با اين حجم نقدينگى و مولد شدن اين نقدينگى وجود ندارد و به بيان ديگر تقاضاى موثر براى تسهيلات بانكى در شرايط فعلى متناسب با اين حجم نقدينگى وجود ندارد.
٢- بخش مهمى از اين نقدينگى در قالب بدهى دولت به بانك ها و بانك مركزى با آنكه در آمارها محاسبه مى شود اما به دليل عدم اختيار آنها نزد بانك هاى مقصد، كاركرد خود را از دست داده و اين پول به نوعى در اقتصاد ايران دچار انجماد شده و امكان مولد شدن را از دست داده است . 
همه اين ويژگى ها نشان مى دهد كه اقتصاد ايران در حوزه سياست هاى پولى و ريشه هاى ركود در شرايط ويژه اى قرار دارد كه شبيه هيچ دوره اى نيست و از اين رو روش هاى گذشته نمى تواند اقتصاد ايران را از اين ركود فراگير فعلى خارج كند .

مدیرعامل موسسه مطالعات اقتصادی بامداد

3535