جلسات بازنگري ان پي تي هر پنج سال يكبار برگزار مي شود، با این حال هشتمين دوره اين اجلاس كه در حال حاضر در نيويورك از 7 اردیبهشت لغایت 1 خردادماه 1394 در نيويورك از اهمیت بيشتري براي ايران و ساير كشورها برخوردار است. حضور بیش از 25 وزیر امورخارجه از جمله وزیر امور خارجه کشورمان یکی از نشانه های بارز این اهمیت است. يكي از دلايل اين اهميت، بدون شک دستاوردهای بیانیه لوزان و پیشرفت مذاکرات هسته ای ایران و 1+5 است كه باعث شده است برخي از آرمان ها و اهدافي كه در دهه گذشته تحت تاثير پرونده هسته اي ساختگي بر عليه ايران به محاق رفته بودند، امكان پيگيري و تحقق بيشتري بيابند. يكي از مهمترين اين آرمان ها، ايده چهل ساله خاورمیانه عاری از سلاح هسته ای و خلع سلاح رژيم نامشروع اسراییل است كه همواره بعنوان يك خواسته اصلي جنبش عدم تعهد، كشورهاي اسلامي و عربي و ايران مطرح بوده و هست.
ايده خاورميانه عاري از سلاح هاي هسته اي نخستين بار در سال ١٩٧٤ توسط ايران مطرح شد و سپس با حمايت مصر، به عنوان يك قطعنامه به مجمع عمومي سازمان ملل پيشنهاد و تصويب شد. از آن زمان تا كنون، ٢٦ قطعنامه مجمع عمومي و يك قطعنامه شوراي امنيت( قطعنامه شماره ٦٨٧ مصوب ١٩٩٥ كه پيش نويس آن توسط سه كشور آمريكا، انگليس و روسيه تهيه و به شورای امنیت پيشنهاد شد) خواستار ايجاد منطقه عاري از سلاح هاي هسته اي در خاورميانه شده اند و اجلاس بازنگري ان پي تي سال٢٠١٠ نيز براجراي آن تاكيد نموده است. با اين حال اعتقاد عمومي بر اين است كه سه كشور مذكور در پيشنهاد قطعنامه مذكور صداقت نداشته اند و از اين قطعنامه صرفا به منظور ابزاري جهت فريب كشورهاي اسلامي و عرب خاورميانه در جهت پيوستن به ان پي تي و قبول تمديد نامحدود پيمان ان پي تي در اجلاس بازنگري معاهده در سال ١٩٩٥ استفاده كرده اند. به عبارت ديگر اكثر كشورهاي عربي يا اسلامي كه در فاصله ١٩٩٥ تا ٢٠٠٠ به ان پي تي پيوستند، در واقع مصوبات اجلاس بازنگری 1995 را به عنوان یک بسته جامع می دیدند که قطعنامه 687 نیز جز لاینفک آن است؛ لذا هم به معاهده ان پی تی پیوستند و هم با تمدید نامحدود آن را موافقت نمودند. در همين راستا اتحاديه عرب در سال ٢٠٠٥ به درستي قانوني بودن تمديد نامحدود ان پي تي را با توجه به بي توجهي قدرت های هسته ای به مصوبات خود درباره ایجاد خاورميانه عاري از سلاح هسته اي، مورد ترديد جدی قرار دادند. اكثر كشورهاي عضوعدم تعهد نيز ديدگاه مشابهي داشته و خواستار اجراي سريع تَر تعهدات شوراي امنيت در سال ١٩٩٥ در اين زمينه شده اند.
در يك ديدگاه وسيع تَر مي توان گفت كه قدرت هاي هسته اي بطور اعم و كشورهاي غربي هسته اي بطور اخص علاقه چنداني به ایجاد و توسعه مناطق عاري از سلاح هاي هسته اي نداشته و ندارند؛ چرا كه ممنوعيت استقرار سلاح هاي هسته اي قدرت هاي اتمي در اين مناطق از ويژگي هاي اصلي اين گونه مناطق است و این قدرت ها علی رغم شعارهای فریبنده، در عمل علاقه واقعی به فرآیندهای خلع سلاح نداشته و صرفا بر اعمال سلیقه ای ساز و کارهای عدم اشاعه بر دیگر کشورها متمرکز هستند. به عنوان سابقه موضوع، تا كنون ٩ پيمان بين المللي ايجاد مناطق عاري از سلاح هسته اي امضا و اجرائي شده اند، كه مهمترين آن ها شامل مناطق: آمريكاي لاتين و كارائيب(١٩٦٩)، اقيانوس آرام جنوبي(١٩٨٥)، جنوب شرق آسيا(١٩٩٥)،آفريقا(١٩٩٥)، آسياي ميانه(٢٠٠٦) و ... هستند. مخالفت عملي قدرت های هسته ای با اين گونه پيمان ها از نحوه برخورد آنها با اين مناطق، فراي لفاظی ها و مواضع ظاهري آن ها قابل تشخيص است. به عنوان مثال هيچ يك از كشورهاي دارنده سلاح های هسته اي، معاهده بانكوك مبني بر ايجاد منطقه عاري از سلاح هاي هسته اي در جنوب شرق آسيا(مصوب ١٩٩5) را امضا نكرده اند. همچنين فرانسه، انگليس و آمريكا به شدت با امضاي پیمان مشابهي در آسياي ميانه (١٩٩٥) مخالفت نمودند. استدلال آمريكا در آن زمان اين بود كه چون اين پيمان امكان پيوستن همسايگان به پیمان را باز گذاشته است، ايران نيز مي تواند بعنوان همسايه تركمنستان به اين پيمان بپيوندد. این موضع گیری نشانه ای دیگر از استانداردهای دوگانه قدرت های هسته ای بر علیه ایران بوده است.
همانگونه كه گفته شد احساس اکثر کشورهای مسلمان و عدم تعهد نسبت به قطعنامه 687 مصوب 1995 مبنی بر این است که بانیان این قطعنامه آن ها را فریب داده ویا حداقل گمراه کرده اند. سه کشور آمریکا، انگلیس و روسیه به عنوان بانیان این قطعنامه، در بیست سال گذشته هیچ اراده جدی و واقعی برای تحقق این طرح مصوب را از خود نشان نداده اند. این در حالی است که بسیاری از کشورهای خاورمیانه بعد از تصویب این قطعنامه حاضر به پیوستن به ان پی تی شدند. بعلاوه بدون ملاحظات مربوط به این قطعنامه امکان حصول اجماع برای تمدید نامحدود ان پی تی در اجلاس بازنگری 1995 وجود نداشت. برخی اعتقاد دارند جنجال غیر واقعی بر سر پرونده ساختگی هسته ای ایران در انحراف افکار عمومی کشورهای جهان، و به ویژه کشورهای خاورمیانه از تعهدات قدرت های هسته ای در این زمینه بی تاثیر نبوده است و حل منصفانه پرونده هسته ای ایران، فضای لازم برای پیگیری جدی تر این قطعنامه را فراهم خواهد کرد.
4949
نظر شما