از هرم وارونه آموزش تا ارتباط کم صنعت و دانش در کشور/ مشروح برنامه مناظره درباره تحصیلات تکمیلی

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین؛ این برنامه با حضور علی آهون منش، رئیس اتحادیه دانشگاههای غیر انتفاعی کشور، سید مهدی سیدی، رئیس کارگروه نخبگان دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، سید حبیب الله طباطباییان، دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی، مجتبی علوی فاضل، معاون سنجش و پذیرش دانشگاه آزاد اسلامی و یدالله مهرعلیزاده ، رئیس انجمن علمی آموزش عالی ایران از شبکه یک سیما پخش شد.

هرم آموزش ایران در حال حاضر وارونه است

علی آهون منش ،رئیس اتحادیه دانشگاههای غیر انتفاعی کشور با بیان اینکه وقتی پول نفت زیاد است دولت ها با تحقیقات کاری ندارد ولی وقتی به مشکل برمی خورند به سراغ تحقیقات می آیند، گفت :هرم اموزش کشورمان در حال حاضر وارونه شده است.

وی با تاکید براینکه نگرش اجتماعی باید عوض شود، ادامه داد : جامعه تکنسین ها را قبول ندارند ولی دکتری را قبول دارند و این موضوع در دنیا امری برعکس است.

آهون منش با اشاره به مطلب بالا، گفت : مثلا در حال حاضر 400 هزار تکنسین در بخش کشاورزی نیاز داریم. الان یک زنگ خطر وجود دارد و آن اینکه در بندهای قانون پنجم توسعه دانشگاه های دولتی باید به سمت ایجاد پردیس بروند و ان موقع کیفیت آموزش عالی به خطر می افتد لذا این موضوع در برنامه ششم باید حذف شود. تصمیمی گیری در بخش اموزش عالی و دانش کشور تعدد زیاد دارد لذا این بخش باید یک تصمیمیگر داشته باشد.

ارتباط صنعت و دانش باید بیشتر شود

سید مهدی سیدی، رئیس کارگروه نخبگان دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه دانشگاه ها در خارج از کشور با توجه به نظام داخلی شان اداره می شوند، گفت :دانشگاه های خصوصی در خارج از کشور درآمدشان با شهریه و تحقیقات بدست می آید. بودجه تحقیقات از دوبخش بودجه عمومی و از محل شرکت های دولتی ،بانک ها و ... تهیه می شود.

وی ادامه داد : در کشور ما درخواست های بیرونی از دانشگاه برای تحقیقات کم است و این موضوع در کشورهای دیگر برعکس است.

رئیس کارگروه نخبگان ، دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی با تاکید بر اهمیت تحقیقات در کشورهای دیگر، گفن : در نگاه بعد نیز دولت های بودجه های کلانی را برای این موضوع می دهند مثلا در امریکا در یک بخش فقط 420 میلیارد دلار به تحقیقات اختصاص داده شده است. نکته نوع نگاه ما به آموزش عالی باید عوض شود و به آینده بپردازد، آیا سیاست های علم و فناوری ما با نیازهای ما مناسب سازی شده است ؟مثلا وزارت نفت ، صنعت و ... در این موضوع حضور دارند ؟باید از این وزارت خانه می امدند و در این مورد پاسخ می دادند.

وی ادامه داد : نکته دیگر اینکه برنامه توسعه پنجم در حال اتمام است و برنامه ششم در حال آغازاست لذا باید همگرایی بین بخش های اشتغال زایی برقرار و تحصیلات تکمیلی نیز در ان دیده شود.

سیدی با تاکید براینکه باید توجه داشت که قبل از افزایش ظرفیت تعداد دانشجو در بخش های مختلف باید زیرساخت های ان فراهم شود، خاطرنشان کرد :در حال حاضر به یک بخش این مهم پرداخته می شود و بقیه موارد نظیر هزینه ها یا اساتید و ... مورد غفلت قرار می گیرد.
وی به ارتباط بیشتر صنعت و دانش تاکید کرد.

رشد کمی در سال های گذشته موجب افت کیفی دانشگاه ها شده است

سید حبیب الله طباطباییان، دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به اینکه 47 پروژه کلان ملی در شورای عالی علوم موسوم به عطف طراحی شده که 2 هزار و 800 میلیارد تومان اعتبار مصوب دارد، گفت: کل اعتبار تخصیص داده شده کمتر از 100 میلیارد تومان است. باید توجه داشت که گسترش کمی دانشگاه ها موجب به دستاوردن موفقیت ها در بخش های مختلف شده است اما در ادامه این روند در سال ها گذشته با مشکل افت کیفی روبرو بوده ایم.

دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: در حال حاضر افراد تحصیل کرده با مشکل اشتغال روبرو هستند. تنوع رشته ها پایین است و گستره دانشگاه ها اقتصادی نیست، نکته ای که باید به ان توجه داشت این است که ریشه برخی از این مشکلات در خارج از دانشگاه است.

وی با بیان اینکه در سال 89 قانونی مصوب شد که شرکت های دانش بنیان مورد حمایت قرار بگیرند، تصریح کرد:در سامانه مربوطه در حال حاضر 6 هزار و 500 شرکت اقدام به ثبت نام کردند که از این میزان 2 هزار و 300 شرکت اقدام به تکمیل اطلاعت کرده و از این میزان نیز 800 شرکت تایید شده اند.

طباطباییان با اشاره به اینکه شرکت های دانش بنیان با مشکلات متعددی نظیر نداشتن معافیت های مالیاتی ، ضمانت های بانکی و ... روبرو هستند ، ادامه داد :وزارت خانه ای صنعتی ما با بخش علمی کشور ارتباط کمی دارند. از رئیس جمهور میخواهم که در شورای عطف حضور داشته باشند .

به آموزش غیردولتی بیشتر کمک شو تا بار را از دوش بخش دولتی بردارد

مجتبی علوی فاضل، معاون سنجش و پذیرش دانشگاه آزاد اسلامی گفت :32 هزار هیئت علمی در دانشگاه آزاد وجود دارد. 12 هزار استاد یار و بالاتر در این دانشگاه وجود دارد، 5 هزار نفر دیگر در حال اموزش هستند تا کیفیت بالاتر برود. هم افزایی توان علمی کیفیت آموزش را بالابرده ایم، دانشگاه ها را نباید متهم کنیم که چرا نیروی تحصیل کرده تربیت می کنند.

معاون سنجش و پذیرش دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه باید به این نکته توجه داشت که در برخی رشته ها نظیر هوا فضا و محیط زیست با کاهش طرفدار در دورهای بالاتر مواجه هستیم، گفت: نیازسنجی ها باید بروز شود. توسعه کمی به توسعه کیفی کمک می کند و ما افتخار میکنیم که کارشناسان ارشد ما را در دیگر کشورها به راحتی پذیرفته می شوند. در حال حاضر به این سمت حرکت کرده ایم که 12 درصد درآمد دانشگاه از تاسیس شرکت ها دانش بنیان تامین کنیم .

وی با اشاره به اینکه کلاس های کارشناسی و کاردانی دانشگاه آزاد در حال حاضر با 25 الی 30 نفر شکل میگیرد، گفت :دانشگاه آزاد در حال حاضر به دانشگاه پیام نور و غیر انتفاعی نیز در برخی نقاط کشور خدمات آزمایشگاهی ارائه می کند. از رئیس جمهور می خواهم تا آموزش غیردولتی را بیشتر کمک کنند تا بار را از دوش بخش دولتی بردارد

در ایران اجماع علمی شکل نگرفته است

یدالله مهر علیزاده ، رئیس انجمن علمی آموزش عالی ایران هم در این برنامه گفت: برای از بین بردن یک درصد بیکاری نیاز به ایجاد 300 هزار شغل است. باید توجه داشت که واقعا در کشور بحران ایجاد شده و اموزش عالی در جای خود دیده نمی شود و هویت دانشگاه زیر سوال رفته است.

رئیس انجمن علمی آموزش عالی ایران گفت: دانشگاه های خارج از کشور به سمت دانشگاه های کارآفرین حرکت کرده اند و این موضوع در کشور ما رعایت نمی شود. درست است که صنعت مشکلات دارد اما باید توجه داشت که خروجی های دانشگاهها نیز به سمت کار آفرینی نرفته و به حل مشکلات کمک نمی کند.

وی گفت: باید توجه داشت که در دنیا تعداد تکنسین ها به کارشناسان 5 به یک است ولی این موضوع در کشورمان برعکس است. مشکل اساسی این است که در کشورمان اجماع علمی شکل نگرفته است.ما هنوز فکر می کنیم که دانشگاه ها باید دولتی باشند و دولت برایشان تعیین تکلیف کند. برای توسعه نیاز به پیش زمینه است .تاکید بیش از اندازه بر نگارش مقاله مشکل ایجاد می کند .

به گفته او سرعت تولید مقاله در کشومان نسبت به دیگر کشورها رشد داشته است و لی باید توجه داشت که این موضوع در خارج از روال استاندارد آسیب می زند.

150 هزار صندلی خالی در دانشگاه ها

پس از سخنان تک به تک شرکت کننده ها، بخش دوم برنامه شروع شد. در این بخش طباطبائیان گفت: ما یک عقب‌افتادگی در حوزه آموزش عالی داریم، در کشورهای در حال توسعه بالای 40 درصد دانش‌آموخته دارند و ما هنوز راه زیادی داریم. حدود 150 هزار صندلی خالی داریم که بخش اعظم آن در دانشگاه پیام نور است،‌ دانشگاه آزاد که شهریه ‌محور است تلاش می‌کند صندلی خالی را کم کند ولی به طور کلی این تعداد صندلی خالی نشان می‌دهد ظرفیت خوبی داریم ولی این ظرفیت درست هدایت نمی‌شود.

دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: کشور انگلستان با تعداد دانشجوی برابر با ما دانشگاه‌های کمتری دارد بنابراین باید واحدها را تجمیع کنیم تا متمرکز شوند و کیفیت افزایش یابد. باید مراکز را ارزیابی کنیم که اگر ضعیف بودند تعطیل شوند ولی امیدواریم یکی از دغدغه‌های وزیر علوم آینده اصلاح راهبردهای اشتباه باشد.

علوی فاضل نیز گفت: آمار 30 دانشجو برای هر استاد در دانشگاه آزاد درست نیست زیرا ما در مورد دانشجویان کارشناسی به ازای هر 5 دانشجو و در دکتری به ازای 1.7 دانشجوی یک استاد داریم. ما ابزار کیفیت را بر روی شقیقه آموزش عالی گذاشته‌ایم. آیا کیفیت مانع اشتغال شده است؟ آیا برای دیپلمه‌ها اشتغال‌زایی کافی وجود دارد؟ هدف از تحصیلات تکمیلی اشتغال نیست بلکه زمینه‌سازی اشتغال وظیفه دولت‌ها است.

معاون سنجش و پذیرش دانشگاه آزاد اسلامی گفت: در بخش دکتری 240 هزار داوطلب داشتیم که 11 هزار نفر پذیرش کردیم آیا باید این حق اجتماعی را معطل نگه داریم به دلیل اینکه بقیه بخش‌ها وظایف خود را معطل نگه داشتند؟ حاصل این کار خروج از کشور و سرخوردگی است.

وی گفت: گره زدن تحصیلات تکمیلی به اشتغال جواب نمی‌دهد،‌ تعدادی از دانشجویان دانشگاه ازاد شاغلان هستند زیرا دستگاه‌ها نیاز به افزایش تحصیلات نیروی انسانی خود دارند. دانشگاه آزاد ابراز آمادگی می‌کند که نیاز دستگاه‌ها را پاسخ دهد.

در ادامه آهون‌منش گفت: دانشگاه آزاد 292 هزار دانشجوی کارشناسی ارشد دارد 24 هزار دکترای حرفه‌ای و تخصصی که حدود 9500 استادیار دارد.

علوی فاضل در پاسخ به وی این آمار را اشتباه دانست.

پس از آن مهرعلی‌زاده گفت: مسئله بیکاری و عدم سیاستگذاری صحیح باعث شده است تا در تله تقاضای اجتماعی بیفتیم و این بحث را مطرح می‌کنیم که چون دانشگاه نمی‌تواند اشتغال ایجاد کند پس مفید نیست در حالی که در تمام دنیا بر مبنای سرمایه انسانی و یا اجتماعی دانشگاه را توسعه می‌دهند.

وی با اشاره به ناهماهنگی بین سند علمی کشور و ظرفیت آموزش عالی گفت: 50 درصد مشکلات آموزش عالی عدم انطباق بوده است.

علوی فاضل در ادامه گفت: دانشگاه‌ آزاد 32 هزار هیات علمی تمام وقت دارد که با پیام نور و غیر انتفاعی قابل مقایسه نیست، 12 هزار استادیار به بالا دارد که از مهر ماه 6 هزار نفر افزوده می‌شود و 5 هزار نفر از مربیان در حال تحصیل هستند.

آهون‌منش در پاسخ گفت: شما 7 هزار نفر از مربی‌های خود را تبدیل به دکترا می‌کنید.

علوی فاضل گفت: با تجمیع واحد علوم و تحقیقات کیفیت را به توازن رسانده‌ایم.

در ادامه سیدی گفت: آمریکا در سال 2012، 420 میلیارد دلار بودجه تحقیقات داشته است. وزارتخانه‌های ما نیز باید نیازهای خود را به دانشگاه‌ها ابلاغ کنند. در تدوین برنامه ششم اگر هماهنگی نباشد مطمئنا اشتغال هم ایجاد نمی‌شود. در سال 84 شش دهم درصد از GDP به پژوهش تخصیص داده شد که در سال 87 به 1.37 صدم درصد رسید.

طباطبائیان گفت:‌ بودجه پژوهشی کشور باید به 3 درصد GDP می‌رسید که امسال کمتر از 5 هزار و 300 میلیارد اعتبار است یعنی 7 دهم درصد GDP. در شورای عتف طرح‌های کلان ملی داشتیم که در سال 90، 2 هزار و 800 میلیارد تومان اعتبار برای آن مصوب بود ولی در حال حاضر کمتر از 100 میلیارد تومان است. یعنی این طرح‌ها تقریبا تعطیل است.

در ادامه آهون‌منش گفت: در طول برنامه‌های توسعه جایی که پول نفت زیاد است دولت خرید می‌کند و جایی که تنگنا است یقه دانشگاه را می‌گیرد. هرم آموزشی ما وارونه شده است در حالی که باید تعداد تکنسین زیاد و دکترا کم باشد در عمل برعکس شده است.

علوی فاضل در ادامه گفت: این که تحصیل کنندگان کشور مشکل ایجاد می‌کنند درست نیست زیرا وظیفه دولت‌ها است که از آنها حمایت کنند.

علوی فاضل در پاسخ به آهون‌منش مبنی بر اینکه وقتی تحصیل در رشته هوا فضا آسان باشد کسی در بخش کشاورزی تحصیل نمی‌کند، گفت: یکی از کم‌طرفدارترین رشته‌های ما هوا فضا بوده است و در رشته محیط زیست نیز تقاضا کم داریم.

پایان نامه فروشی، کیفیت دانشگاه های غیرانتفاعی،‌ بیکاری و ...

در ادامه برنامه سوالات حضار آغاز شد که آهون‌منش در پاسخ به یکی از حضار در رابطه با عدم کیفیت دانشگاه‌های غیر انتفاعی گفت: وزارت علوم بر دانشگاه‌های غیر انتفاعی نظارت دارد و اگر تخلفی صورت بگیرد اعلام می‌شود تا دانشگاه تعطیل شود.

همچنین سیدی در رابطه با گره زدن ارتقای اساتید به انتشار مقالات گفت:‌ باید برای فعالیت‌ها یک شاخص تعیین کنیم که یکی از شاخص‌ها مقاله است ولی باید سیستم نظارت برای پایان‌نامه‌ها و مقالات داشته باشیم.

طباطبائیان نیز در مورد فساد علمی و پایان‌نامه فروشی گفت: 800 شرکت دانش‌بنیان ما احراز شرایط شده‌اند ولی هنوز در معافیت مالیاتی مشکل دارند، مشکل ما عدم هماهنگی وزارتخانه‌های صنعتی با وزارتخانه‌های علمی است.

علوی فاضل نیز گفت: دانشگاه آزاد کلاس‌هایی را با سقف 25 نفر تشکیل می‌دهد و مدعی کیفیت است ولی در رابطه با این دانشگاه نگاه بدی القا می‌شود ولی دانشگاه آزاد انحصار را شکسته است.

همچنین مهرعلی‌زاده گفت: برای تحول پیش‌نیازهایی لازم داریم که یکی از آنها مقاله است ولی تاکید بیش از حد بر تولید مقالات مشکل ایجاد می‌کند، سرعت رشد تولید مقالات ما بالا است ولی ارجاعات نیز مهم است.

در ادامه آهون‌منش گفت: انتخاب دانشگاه غیر انتفاعی از سوی داوطلبان دانشگاه سراسری در رده‌های پایین است زیرا این دانشگاه ناشناخته است، ورودی ما ضعیف است ولی خروجی ما کیفیت دارد و در قبولی‌های کارشناسی ارشد از دانشگاه آزاد بهتر عمل کرده‌آیم.

در ادامه سیدی گفت: این فارغ‌التحصیل با کیفیت داشته باشیم ولی بیکار باشند ناامیدی ایجاد می‌کنند باید در برنامه‌ریزی کلان باید این حمایت‌ها را ببینیم.

آهون‌منش در ادامه گفت: معاون پیشین وزارت علوم گفته بود هر دانشجوی کارشناسی 100 میلیون هزینه دارد ولی وزیر سابق علوم کامران دانشجو گفت برای یک دوره 48 میلیون تومان هزینه کارشناسی است، در حالی که دانشگاه غیر انتفاعی برای یک دوره 6 میلیون تومان دریافت می‌کند و بهره‌وری بالایی دارد. نزدیک به 440 هزار دانشجو تربیت می‌کنیم که دولت باید 180 هزار میلیارد تومان برای اینها هزینه می‌کرد ولی این هزینه را دانشگاه غیر انتفاعی به دولت کمک می‌کند.

پس از آن طباطبائی گفت:‌ باید به دانشجویان کمک کرد، امسال 5 هزار و 300 میلیارد تومان اعتبار پژوهشی داشتیم که باید در راستای اولویت هزینه شود. شورای عطف مسئول تخصیص اعتبارات پژوهشی است که رئیس جمهور رئیس این شورا است ولی در هیچ یک از این دولت‌ها رئیس جمهور در جلسات شورا شرکت نمی‌کند، در دولت یازدهم نیز هنوز روحانی شرکت نکرده است ولی جهانگیری شرکت می‌کند که سبب ایجاد تحرک شده است.

نتیجه نظرسنجی 

سوال نظرسنجی برنامه این هفته به این شرح بود؛ به نظر شما انگیزه جوانان برای گرفتن کارشناسی ارشد و دکتری چیست ؟

1- افزایش احتمال استخدام و درآمد بیشتر
2- کمک به شناخت و حل مشکلات کشور

گزینه یک با ۹۲.۶۳ درصد مخاطب بیشترین رای را در پی داشت و گزینه دو که کمک به شناخت و حل مشکلات کشور بود ۷.۳۷ درصد رای مخاطبان را شامل شد.

۴۷۴۷