علیرضا خائف*
برای پیش بینی وضعیت کشاورزی در سال آینده باید به رابطه دولت و تشکل ها توجه خاص داشت. سال ها پیش اولین سندیکاها یا تشکلات در صنعت و کشاورزی به وجود آمدند، اما هنوز نتوانسته اند آن طور که شایسته است در این حوزه ایفای نقش کنند. رابطه تشکلات با دولت باید این باشد که تشکل ها بیایند و رابطه دولت، دانشگاه و کشاورز را سامان دهند و میان دولت، دانشگاه و فعالان کشاورزی، فاصله زیادی افتاده است. تشکل ها باید این فاصله را پر کنند. کشاورزی الان ما به شیوه سنتی است و این سه باید با کمک هم علم کشاورزی صنعتی و مدرن را به ایران آورند. برای این کار هم اولین قدم این است که نگاه به کشاورز و کشاورزی عوض شود. مثلاً معلم، یکی از پرافتخارترین عناوین شغلی است، اما معلم ها از نظر پولی کم ترین درآمدها را دارند. کشاورز هم همین طور است. نگاه به کشاورز همراه با نوعی نرحم نسبت به جایگاه اجتماعی او است که اشتباه است و تشکل ها باید آن را عوض کنند. باید نگاه به کشاورز نگاهی والا به عنوان شغلی درآمدزا در جایگاه اجتماعی خوب باشد. تا این شخص نخواهد از روستا و شهرهای کوچک، به شهرهای بزرگ و پایتخت بیاید، نخواهد کشاورزی را به صنعت، باغ، ویلا، به فروشگاه، تبدیل کند.
در طی سال های اخیر به جز مشکلاتی که تحریم، مالیات ها و بالا بودن بهره بانکی وام ها، در بخش کشاورزی ایجاد کرده اند، کم کاری دولت در امر فرهنگ سازی بین تمام اقشار مردم، از جمله مشکلات اساسی بخش کشاورزی بوده است. فرهنگ سازی لازم است تا جا بیفتد که کشاورزی یک شغل خوب است. ما باید خیلی روی این فرهنگ سازی کار کنیم که مردم، جوان ها و نسل آینده ما دلشان بخواهد بروند کشاورزی کنند. نه اینکه دانشجویی که از بهترین دانشگاه کشور در رشته کشاورزی فارغ التحصیل شده، در این حوزه کار نکند. چون امکانات و درآمدش کم است. کلاس اجتماعی پایینی دارد. دلش می خواهد پشت میز بنشیند و بیشتر کلاس داشته باشد. این فرهنگ سازی را دولت باید با کمک تشکل ها انجام دهد.
بعد از فرهنگ سازی، صنعتی کردن کشاورزی امکان می یابد که بسیار مهم است. ایران در دوره خشکسالی تا 30 سال آینده به سر می برد و این را همه دنیا می دانند. خودمان هم خوب می دانیم. پس اگر علمی و با هدف کشاورزی نکنیم، همین مقدار آبی را هم که موجود است از بین می بریم. تشکل ها باید بیایند با کمک و مدیریت دولت، برای کشاورز و مدرنیزه کردن کشاورزی تصمیم بگیند. برای استفاده بهینه از منابع آب و زمین. این مسئله خیلی مهم است که در چه زمینی و چه منطقه ای، چه چیزی کاشته شود. هر کسی نباید برای خودش کار کند و هرچه دلش خواست بکارد. این باعث نابودی کشاوری و منابع طبیعی کشور می شود. تشکل ها باید بیایند منطقه بندی کنند، ببینند کجا کم آب است و چه نوع درختی احتیاج دارد. سپس آن منطقه را دولت حمایت کند و بهره وری آن را بالا ببرد. نباید فقط روی قیمت دست بگذاریم، بلکه باید روی کیفیت کار کنیم، چرا که کیفیت مهم ترین مسئله است. ما باید بهترین چیزها را با بهترین استفاده از منابع موجود تولید کنیم. مثلاً دولت طرحی می گذارد که بذر ارزان به دست کشاورز برساند، اما از کیفیت بذر می کاهد، سپس به قیمت ارزان تر شدن بذر، محصول ضعیف تری به عمل می آید. این مسائل باید توسط تشکل ها حل شود و کیفیت را در جامعه بالا ببریم.
در دولت کنونی نیز آقای روحانی و هیئت دولتشان، سعی بر این دارند که تحولی در صنعت و کشاورزی به وجود آورند. چرا که با توجه به وضعیت اقتصادی کشور، باید کارآفرینی داشته باشیم و شغل ایجاد کنیم. برای ایجاد اشتغال هم با توجه به اینکه دولت در نظر دارد به ما در بخش خصوصی کمک کند، پیش بینی می کنم سال 94 بهتر از سال 93 باشد. گویا دولت امکانات بهتری برای بخش خصوصی در نظر گرفته و می خواهد اصل 44 را رعایت کند تا این حالت نیمه فعال کشاورزی را به تمام فعال برگرداند. پس به طور کلی می توانیم بگوییم عملکرد دولتی در حال بهتر شدن است.
به هر حال باید توجه داشت که قیمت نفت پایین آمده و کشور ما را با مشکل درآمدی مواجه کرده، از طرفی هم بحث تحریم ها باعث انزوای کشور شده است. برای اینکه بخواهیم از این وضعیت بیرون بیاییم، ظرفیت هایی وجود دارد که باید به آن ها توجه کرد. در دنیا سه چیز بسیار درآمدزا است، نفت، طلا و پنبه. ما هیچ وقت به این مورد سوم نگاه نکردیم. بعد از نفت و طلا بیشترین فروش در دنیا پنبه است. دشت مغان یک روزی جایگاه پنبه ایران بوده. ما می توانیم این را اعتلا دهیم و باعث شویم از اتکای به درآمدهای نفتی دور شویم به کمک، علمی کردن و صنعتی کردن کشاورزی، قدم بزرگی است که ایران از حالت رکود بیرون بیاید.
در نهایت، برای پیش بینی وضعیت کشاورزی در سال 94 می توان گفت ما به امید زنده ایم و در ناامیدی بسی امید داریم. حرف هایی زده شده که بتوان با استناد به آن ها به سال آینده امیدوار بود، اما باید دید چقدر از آن ها عملی می شود. ما از 8 سالی بیرون آمدیم که از نظر صنعت و کشاورزی واقعاً زجر کشیدیم، پس نمی توان انتظار داشت ظرف یکی دو سال همه چیز درست شود. باید سعی کنیم پله به پله به طرف پیشرفت برویم و با مدیریت درست امید به فرهنگ سازی و جایگزینی افکار را محقق کنیم.
*کارشناس کشاورزی و کارآفرین
3535
نظر شما