دکتر آیینه‌وند می‌گوید: «عنوان کتاب «دو قرن سکوت» چندان علمی نیست چراکه با ورود اسلام به ایران، دو قرن همراهی، همگامی، انتقاد و کمی هم درگیری بود. این موضوع که فکر کنیم ایرانیان پس از ورود اسلام کاری نکردند، بی‌پایه است.»

به گزارش خبرآنلاین، دکتر صادق آیینه‌وند، استاد تاریخ اسلام و رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در گفت‌ و گو با ایبنا درباره کتاب «دو قرن سکوت» دکتر زرین‌کوب اظهار نظر کرده و به نقش ایرانی ها در تمدن اسلامی است. خلاصه اظهارات وی را در ادامه می خوانید.

* نگاهی وجود دارد که می‌گوید اسلام تحت تاثیر تحولاتی که در شبه جزیره اتفاق افتاد وارد کشورهای مختلفی مانند روم، مصر، ایران، بیزانس، عراق و ... شد.

*  با ورود اسلام به این سرزمین‌ها مردم دو بخش شدند؛ بخشی با دین جدید منطبق شدند و آن را پذیرفتند و بخشی هم سکوت کردند و منفعل شدند و البته تعداد اندکی هم با آن جنگیدند. در ایران هم با ورود اسلام همین دو رویکرد اتفاق افتاد. بنابراین باید همه واقعیت‌ها را دید و این گونه نبود که پس از ورود اسلام به ایران همه آن را پذیرفته باشند یا همه آن را انکار کرده باشند.

* عنوان کتاب «دو قرن سکوت» چندان علمی نیست چرا که با ورود اسلام به ایران، دو قرن سکوت حکمفرما نبود بلکه دو قرن همراهی، همگامی، انتقاد و کمی هم درگیری بود، بنابراین عنوان «دو قرن سکوت» برای این کتاب، خوب انتخاب نشده است چون این موضوع که فکر کنیم ایرانیان پس از ورود اسلام کاری نکردند، بی‌پایه است.

* ایرانیان تمدن اسلامی را متحول کردند و سامان دادند، ایرانیان بار عظیم تمدن اسلامی را در طول قرون به دوش کشیدند و بنابراین در برابر اسلام سکوت نکردند بلکه طی این مدت دیوانسالار شدند، مدیریت خودشان را ارائه کردند، کار علمی کردند، عربی یاد گرفتند و فیلسوف و جامعه‌شناس شدند.

* کتاب‌های بسیاری درباره فتوحات نوشته شده است؛ به طور مثال کتاب «فتوح‌البلدان» اثر احمد بن یحیی بلاذری یکی از آن‌هاست. کتاب تاریخ طبری نیز کتاب خوبی در این باره است. برخی از این کتاب‌ها نماینده نگاه عرب قرن چهارم و پنجم هجری است. برخی از کتاب‌ها نیز توسط مصری‌ها، شامی‌ها و سوری‌ها نوشته است. به هر حال هر یک از این کتاب‌ها از یک زاویه به نقش ایرانیان در تمدن اسلامی پرداخته‌اند و بعضی از آنها از زاویه تمدن فرهنگی به این موضوع نگاه کرده‌اند که البته کتاب‌هایی هستند که منصفانه نوشته شده‌اند.

* بخش اندکی از افرادی که در فتوحات اسلامی بودند شبيه همین داعشی‌ها کنونی‌هستند. این‌ها آدم می‌کشتند، سر می‌بریدند، زن‌ها را می‌دزدیدند و ... . البته این گونه افراد در میان مسلمانان خیلی کم بودند و شاید در حد 10 درصد. نمونه این افراد در کتاب‌ها و متون آورده شده و پیامبر (ص) نیز از آنها بیزاری جسته است. این افراد به نام اسلام جنایت می‌کردند و آدم می‌کشتند و مسلمانانی مانند سلمان فارسی از آن‌ها بیزار بود. به هر حال این افراد بسیار کم بودند اما بیشتر مسلمانان تحول‌خواه بودند.

* همواره نوعی تقابل میان ایرانیان و اعراب در متون وجود دارد و متاسفانه در این زمینه کار منصفانه‌ای نشده است در حالی که تاریخ باید منصفانه باشد. ما یا با نگاه عربی در کتاب‌ها نگریسته‌ایم و ایرانیان را افرادی مجوس می‌دانستیم یا با نگاه ایرانی دیده‌ایم و اعراب را افرادی بادیه‌نشین و ملخ‌خوار یاد کرده‌ایم و گفتیم هر چه تمدن اسلامی دارد از آن ماست!

* هیچ کدام از این دو نگاه نباید در کتاب‌ها حاکم باشد. به قول اقبال لاهوري:
گرچه عرب زد چو حرامي به ما / داد يكي دين گرامي به ما / گرچه ز جور خلفا سوختیم/ زآل علی معرفت آموختیم. ...

* بنابراین در این میان اعرابی که به ایران آمدند بخشی ویرانی به بار آوردند و بخش زیادی هم به ما دین و ارزش دادند. ما نیز آن را گرفتیم و تمدن ساختیم. امروز تمدن اسلامی را با سایر تمدن‌ها مقایسه کنید. قوی‌ترین و متفکرترین افراد مانند ابن رشد، فارابی، ابوریحان، ابن‌سینا و ... در دامن تمدن اسلامی پرورش یافتند. کدام تمدن چنین افرادی را پرورش داده است؟

* به برکت اسلام بود که چنین افرادی به وجود آمدند و رشد کردند. امروز نیز باید تقابل ایران و عرب از بین برود و باید با یک زاویه جامع در آثار نگریست. بدون شک اعراب برای ایرانیان ضررها و منافعی داشتند و البته منافعشان بسیار بیشتر از ضررشان برای ما بوده است.

/6262

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 375509

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
8 + 3 =

نظرات

  • نظرات منتشر شده: 7
  • نظرات در صف انتشار: 0
  • نظرات غیرقابل انتشار: 0
  • شهاب A1 ۱۰:۱۵ - ۱۳۹۳/۰۶/۲۴
    5 48
    استاد عزیز خود استاد زرین کوب هم بعدا با نوشتن کتاب کارنامه اسلام به نوعی جبران مافات کردند و به آنچه در کتاب دو قرن سکوت نوشتند تجدید نظر کردند. روحش شاد
  • بی نام A1 ۱۰:۳۲ - ۱۳۹۳/۰۶/۲۴
    63 20
    من با اینکه تاریخ نخوانده ام اما چند اشکال اساسی به فرمایشات جناب دکتر وارد می دانم1 فرموده اند که "ما یا با نگاه عربی در کتاب‌ها نگریسته‌ایم و ایرانیان را افرادی مجوس می‌دانستیم" واژۀ مجوس برگرفته از ماگوس یا مغ است و به هیچ عنوان لفظی توهین امیز نبوده و نیست همانطور که در قرآن کریم آمده است "ان الذین امنوا و الذین هادوا و الصابئین و ا لنصاری و المجوس" 2 نامگذاری کتاب با نام دو قرن سکوت، به معنی این نیست که تمام ایرانیان بلا استثناء در دو قرن اولیۀ ورود اسلام به ایران سکوت پیشه کرده بودند، بلکه منظور از سکوت، فرو نشستن و خاموشی تمدن زایی و آفرینش های ادبی، علمی و هنری ایرانیان به مدت دو قرن و دوره ای است که در کتاب دکتر زرین کوب توصیف شده است.
  • بابك US ۱۰:۴۱ - ۱۳۹۳/۰۶/۲۴
    63 11
    فقط تمدن سازي كرديم ذات ايراني بالاترين نقش رو داشت چون ايرانيها باهوش و با فكر بودن و نقش ايراني برجسته تر ار اسلامي بودنش بود حال نقش متقابلي داشتند ولي نقش ايراني بودن برجسته گي زيادي داره
  • مسعود A1 ۱۸:۳۶ - ۱۳۹۳/۰۶/۲۴
    52 4
    خود اعراب در تاریخشون از بلاهایی که برسر ایرانیها آوردند بعنوان پیروزی یاد میکنند و در واقع تمام آن جنایتها را تأیید میکنند، اونوقت شما میگی اعراب مارو دیندار کردن و علم به ما آموختن ؟ بسه دیگه وارونه نشان دادن حقایق
  • كوروش IR ۰۷:۰۳ - ۱۳۹۳/۰۶/۲۶
    54 3
    زماني كه عرب سوسمار ميخوردكوروش بزرگ ب هرخانواده ب اندازه نيازش گندم ميدادوقتي عرب دخترشو زنده ب گور ميكرد كوروش بزرگ براي دختران پارس دانشگاه ساخت زماني ك عرب چادرنشين بود سرزمين ما تخت جمشيد وپاسارگاد داشت و........پس اعراب وحشي چيزي ب تمدن بزرگ ايران ياد نداد...خواهشا بچاپ
  • بی نام IR ۱۱:۴۶ - ۱۳۹۳/۰۶/۲۶
    1 49
    وقتی از اعراب صحبت می شود صرف تمدن اعراب نیست صرفا" تعالیم دین مبین اسلام است که تمدن پیشرفته ماقبل از اسلام ما را متحول نمود . وگرنه در خصوص قدمت وتاریج وعلوم متمدن ایران باستان شکی نیست .لیکن با ورود اسلام نه تجاوزات وفتوح وجنگهای اعراب وایرانیان بلکه ورود اندیشه های ناب اسلام مبین تاریخ متمدن ایران به نحوی شایسته محتول گردید .به گونه ای امتزاج اندیشه های علمی وفلسفی اسلام وایران باستان .زایش تمدن جدید اسلامی وایرانی نتیجه پیوند ایران وتعالیم قرآن بوده وهست.
  • IR ۱۷:۴۲ - ۱۳۹۷/۰۶/۲۹
    0 0
    ما کنار بذاریم اونا کنار نمی ذارن