معاون حقوقی سازمان حفاظت از محیط زیست می گوید دو بند مستقل در حوزه محیط زیست در برنامه ششم اضافه می شود.

امید کریمی-طهورا شهبازی: وضعیت محیط بانان و سختی کار آنها، جایگاه محیط زیست در مجلس و لایحه های زیست محیطی مطرح ارسال شده به مجلس، ارسال نامه هایی که توقف پروژه های بدون ارزیابی زیست محیطی را دارد، جلوگیری از زمین خواری و برخورد با زمین خوارها و ماجراهایی که بر بودجه سال ۹۴ گذشت مباحثی است که می توان با معاونت توسعه مدیریت، حقوقی و امور مجلس سازمان حفاظت از محیط زیست در میان گذاشت تا پاسخ های درخور را دریافت کرد.

سید محمد مجابی که مسوولیت این معاونت را بر عهده دارد خیلی هم با اقدامات این سازمان غریبه نیست. مجابی در دوره قبلی ریاست سازمان محیط زیست هم در راس این معاونت قرار داشته است. مجابی علاوه بر این پست ریاست کمیته خاص محیط زیست سازمان تشخیص مصلحت نظام را هم بر عهده دارد.

او که در عنوان یکی از وظایفش امور مجلس ذکر شده است در مورد رابطه مجلس و سازمان محیط زیست می گوید: «محیط زیست و مجلس روابط مناسبی را دنبال می کنند در همین دوره مجلس طرح های متعددی مانند طرح تالاب ها، طرح ارزیابی و طرح خاک در دستور مجلس قرار دارد که خود نماینده ها این طرح ها را پیشنهاد دادند و با درخواست سازمان محیط زیست مبنی براینکه این طرح ها لایحه شود موافقت کردند. الان برخی از این طرح ها لایحه شده و تقدیم مجلس شده و مجلس حساسیت خوبی در مورد مسایل زیست محیطی دارد.» مجابی همچنین ازدو بند مستقل در حوزه محیط زیست صحبت می کند که در برنامه ششم اضافه شده است:« یکی از بند ها در حوزه منابع طبیعی است اما بند اصلی که ما به آن اتکا می کنیم بحث بسیج ملی است که برای حفظ، احیا و بهره برداری پایدار از محیط زیست باید همه ورود کنند که این مساله خود به تنهایی معادل همه بندهای سیاست کلی است.»

گفت و گوی خبرآنلاین با معاون توسعه مدیریت، حقوقی و امور مجلس که در کافه خبر برگزار شد را در ادامه بخوانید:

از بودجه شروع کنیم؛ بعد از همه چالش ها،‌ اعتباراتی که در بودجه سال ۹۴ برای محیط زیست در نظر گرفته شد آن رقمی بود که خود سازمان به دنبال آن بود؟

ما از همان سال اول به دنبال افزایش اعتباراتمان بودیم. در اعتبارات سال ۹۳بالغ بر ۵۰درصد افزایش داشتیم با توجه به اینکه بودجه دولت در سال ۹۳ نیم درصد نقدی بود اما ما این افزایش را گرفتیم. در بودجه ۹۴ هم توانستیم افزایشی را بگیریم که اگر این افزایش تا انتها به نتیجه برسد نسبت به سال ۹۳باز از افزایش برخوردار هستیم. بودجه سازمان محیط زیست در هر صورت با هر عددی افزایش پیدا کند با مسوولیت هایی که این سازمان دارد سنخیت ندارد یعنی ما در سازمانی هستیم که طبق قانون مسوولیت های زیادی مانند پایش دایمی ده ها هزار صنعت و مجوزهای زیست محیطی دارد اما میزان اعتبارات سازمان نسبت به اعتبارات کل کشور ۰/۱۴درصد است که با این عدد باید این مسوولیت های سنگین را دنبال کنیم. زمانی مباحث محیط زیستی در مرحله ای نیست که خیلی بحرانی باشد اما در حال حاضر بحران های محیط زیستی خود را به صورت جدی نشان می دهد. یکی از اصلی ترین خواسته های مردم درحوزه محیط زیست است و یکی از مباحث جدی هم در سطح ملی و هم در سطح جهانی است بنابراین بحث اعتبارات در این سازمان مساله خیلی مهم است که فاصله زیادی با جایگاه خودش دارد.

مجلس یکسری بحث ها در مورد بودجه ۶۰میلیاردی داشت. ظاهرا قرار بود قسمتی از آن به ان جی او ها تعلق بگیرد و بحث مجلس معتقد بود در ان جی او ها سیاسی کاری می شود. در دوره قبلی ریاست خانم ابتکار هم ان جی او ها خیلی فعال شده بودند. هدف از این بودچه چیست؟ این پول چقدر برای ان جی اوها خرج می شود و سازمان و مجلس هر کدام چقدر در این بحث حق دارند؟

در بحث بودجه این نکته را دقت داشته باشیم که محیط زیست و مجلس روابط مناسبی را دنبال می کنند در همین دوره مجلس طرح های متعددی مانند طرح تالاب ها، طرح ارزیابی و طرح خاک در دستور مجلس قرار دارد که خود نماینده ها این طرح ها را پیشنهاد دادند و با درخواست سازمان محیط زیست مبنی براینکه این طرح ها لایحه شود موافقت کردند. الان برخی از این طرح ها لایحه شده و تقدیم مجلس شده و مجلس حساسیت خوبی در مورد مسایل زیست محیطی دارد. در رابطه با بودجه ۶۰میلیاردی یک مبلغ ۶۰میلیارد تومان بر اساس «ش ۲۲۴» مجلس رای داد که من هم در مصاحبه خودم از مجلس تشکر کردم که با بیش از دو سوم نمایندگان این اعتبار داده شد. بحث ۶۰میلیارد حذف شده در ارتباط با یکی از بندهای قانون برنامه پنجم بود که بر اساس ماده ۳۸قانون عوارض آلایندگی است که بر این اساس در قسمت درآمدی سازمان درخواست کرد ۶۰میلیارد داده شود. عوارضی که در حال حاضر دریافت می شود برای حوزه های مختلفی که در شهرداری ها هست به هزینه گرفته می شود. این مقدار اعتبار در لایحه دولت آمده بود که برای کاهش عوارض آلایندگی استفاده شود و چند مورد مدنظر قرار گرفته شده بود یکی خرید دستگاه های سنجش آلایندگی هوا، برای اینکه بتوانند میزان آلاینده را مشخص کنند، قسمت دیگر استفاده از ظرفیت ان جی اوها بود تا با استفاده از ظرفیت خود کمک کنند آلودگی ها کاهش پیدا کند. بحث استفاده از مشارکت مردمی جزو سیاست های نظام است و برای اینکه این کار شدنی شود در لایحه دولت افزون بر خرید دستگاه ها برای کاهش صدمات آلودگی که درحوزه های مختلف از جمله آموزش و اطلاع رسانی بود قرار بود این اقدامات از طریق ان جی او ها انجام شود. علت اینکه این موضوع در صحن علنی رای نیاورد دلایل مختلفی داشت یکی از بحث هایی که مطرح شد به ان جی اوها پرداخته شد ولی بحث های دیگر هم بود که به لحاظ قانون برنامه نمی توان این پول را در اختیار سازمان قرار داد ولی به هر حال مجلس در بند «ش۲۲۴» که پیشنهاد لایحه دولت ۵۵میلیادر تومان بود این رقم را به ۶۰میلیارد تومان افزایش داد.

اشاره ای به این موضوع کردید که بودجه سازمان محیط زیست ۰/۱۴ بودجه کل کشور است این بودجه اختصاصی خود سازمان است، بقیه نهادها برای مسایل محیط زیستی چقدر بودجه دارند؟

سازمان محیط زیست یک سازمان حاکمیتی است برای اینکه حاکمیت خود را اعمال کند باید کارهای زیربنایی حاکمیتی را انجام دهد و در بعضی موارد هم باید ورود کند. مثلا الان بیش از ۱۷میلیون هکتار مناطق چهارگانه تحت حاکمیت محیط زیست است که شامل پناهگاه حیات وحش، پارک ملی، منطقه حفاظت شده و اثر طبیعی ملی است.افزون بر این ما ۵میلیون هکتار هم دارای مناطق شکار ممنوع هستیم که برای حفاظت از آن احتیاج به اعتبار مکفی داریم. از طرف دیگر یکی از اصلی ترین مباحثی که در توسعه پایدار مطرح است بحث محیط زیست است باید بدانیم با تمام تگنولوژی ها ارتباط سازنده برقرار کنیم تا توسعه را در مسیر پایداری خود قرار بدهیم بنابر این نیازهای اعتباری سازمان در این حوزه ها قرار دارد. ما در یک سال گذشته تلاش کردیم تا در حوزه تحقیقات قدرت خودمان را افزایش دهیم، ساختاری را انتخاب کردیم تحت عنوان پژوهشکده تا بتواند کارهای پژوهشکده را برای این موضع انجام دهد. اما بحث محیط زیست فقط مربوط به سازمان محیط زیست نیست امور حاکمیتی آن و اینکه حاکمیت چه باید بکند و چه کار نباید بکند بر عهده این دستگاه است و دستگاه هایی که باید کار بکنند اما حتی برای حفظ محیط زیست افراد در خانه ها و زندگی خودشان هم باید هزینه کنند مثلا اگر فردی عایق حرارتی می کند یک کار محیط زیستی انجام می دهد یا مثلا وقتی دستگاهی کارهای مربوط به کاهش مصرفش را انجام می دهد مساله به همین شکل است. در جاهای مختلف دستگاه ها مکلف شدند این کار را انجام دهند یکی بحث مدیریت دولت سبز است که مصوب کردیم یک تا ۳درصد اعتبارات دستگاه باید صرف دولت سبز و کاهش هزیته های مصرفش شود. از موارد دیگری که دستگاه ها مکلف شدند انجام دهند داشتن یک ساختار محیط زیستی در دستگاه هایشان است. خوشبختانه این دوره وزیر امور خارجه یک اداره کل را تبدیل به اداره کل محیط زیست کرد تا تعاملات جدی بین المللی داشته باشد. یکسری کارهای دیگر هم وجود دارد که هر دستگاهی مکلف است خروجی های خود را به استانداردهای لازم تبدیل کند. نحوه برخورد با اینها دو گونه خواهد بود یکی اینکه فعالیت هایی که اثر مخرب محیط زیستی دارند باید هم مالیات بیشتر ی و هم عوارض دهند. در مورد عوارض در گذشته کارهایی صورت گرفته است مثلا اگر کارخانه ای یا دستگاهی اثرات مخرب داشته باشد بین ۱تا ۳درصد عوارض باید پرداخت کند.

این موضوع عملی می شود؟

این موضوع الان اجرا می شود.در کارخانه ها و صنایع بزرگ یک درصد، ۴۰میلیارد تومان می شود. ما در موضوع ۶۰میلیارد تومان، نگرانی مان این بود که اولا این شیوه دارد تبدیل به تامین منابع برای شهرداری ها می شود در صورتی که ما این عوارض را برای برطرف کردن خسارات زیست محیطی گذاشته ایم مثلا درخت کاشته شود، دستگاه آلاینده تلاش کند تا آلایندگی اش را کاهش دهد و انگیزه داشته باشد و الا اگر قرار باشد بگوییم آلوده کنید پولش را هم بدهید تا با آن اسفالت درست شود یا حقوق داده شود خارج از اهدافی است که قانون تعریف کرده است. شاید اصلی ترین مساله ای که باعث شد ما در لایحه دولت پیشنهاد ۶۰میلیارد تومان را بدهیم این بود که بیتشر بتوانیم از امکانات خودمان استفاده کنیم و جاهایی که نمی توانند آلودگی شان را حساب کنند برویم حساب کنیم. پس یکی از راه هایی که برای این موضوع وجود دارد این است که ما مالیات و جریمه را لحاظ کنیم که در باره جریمه خودش دو جنبه دارد، یکی اینکه وقتی آلودگی ایجاد می شود از نظر غیر قانونی بودن جریمه باید پرداخت شود، یکی دیگر جبران خسارت است. ما باید بتوانیم جبران خسارت کنیم و در حال حاضر یکی از مهم ترین اتفاقاتی که سازمان محیط زیست مکلف است که انجام دهد، این است که ما ارزش گذاری کنیم که اگر کسی اقدامی کرد که منجر به خسارت به محیط زیست شد حالا باید برای جبران این خسارت چه اقداماتی انجام دهد. همچنین من خوشحال هستم که برای اولین بار این موضوع را در یک رسانه مطرح می کنم که الان دولت با همکاری مجلس به دنبال تهیه لایحه ای برای اصلاح مالیات بر ارزش افزوده است تا ما بتوانیم بر روی کالاهایی که اثر تخریبی بر محیط زیست دارند، عوارضی را ببندیم که اینها باید صرف برطرف کردن آن عرضه شود. این مساله فقط برای کالاهایی است که اثر تخریبی دارند و موضوعی است که در دنیا به آن توجه شده است. مثلا در بسیاری از کشور های جهان از سوخت مالیات دریافت می شود چون انواع سوخت های فسیلی کالابی است که اثر تخریبی بر روی محیط زیست دارد. مثلا از محصولات پلاستیکی هم مالیات دریافت می شود. البته لیست این اقلام هنوز مشخص نشده است و الان فقط در مرحله بررسی است.

مقام معظم رهبری درباره زمین خواری و کوه خواری صحبت کردند، سازمان محیط زیست در یک سال و نیم گذشته خیلی تلاش کردند تا اراضی ملی تصرف شده را پس گرفته و برگردانند. تا آنجا که اطلاع رسانی شده بود و می دانیم، اوضاع وخیمی را تحویل گرفتید. اوضاع زمین خواری،‌ کوه خواری و دریاخواری چگونه بود؟

اولا بنده فرمایشات مقام معظم رهبری را یک نقطه عطف در بحث های محیط زیستی می دانم. البته رویکردی که مقام معظم رهبری در بحث انفال دارند بسیار حایز اهمیت است. ما حتی در مسایل فقهی استفتایاتی از ایشان کردیم که برای ما راهگشا بوده است. آنچه در ۱۷ اسفند ماه ۹۳ اتفاق افتاد یک رویکرد حاکمیتی بسیار مقتدری بود که نسبت به یک موضوع مهم پرداخته شد. ایشان به چند نکته بسیار دقیق اشاره کردند. به عنوان مثال ایشان تاکید داشتند که ما باید سند جامع محیط زیست کشور را تدوین کنیم، به نظر من بزرگترین خصوصیتی که سیاست های کلی دارد این است که سیاست های کلی در حقوق اساسی قرار می گیرد و حدفاصل میان حقوق اساسی و قوانین برنامه ای و عادی است و می توان آن را در چند برنامه جاری کرد. در حال حاضر یکی از بزرگترین مشکلات کشور در بحث های محیط زیست و حوزه های مختلف برخورد سلیقه ای در دولت ها است که متاسفانه در محیط زیست خیلی خود را نشان داده است. نکته ای که درصحبت های ایشان مشخص بود این بود که مساله محیط زیست مساله این دولت و آن دولت نیست. مساله محیط زیست خیلی فراتر از این حرفاست. شاید ما فراموش کرده ایم که بزرگترین قداستی که برای نظام خودمان قایل هستیم مباحثی است که به مسایل الهی و عدالت در نظام برمی گردد، حالا ما چطور می توانیم عدالت بین نسلی را بین خودمان رعایت نکنیم.

صحبت دیگری که ایشان با جدیت مطرح کردند بحث برخورد با کسانی بود که نسبت به محیط زیست تعرض می کنند که این تعرض یک بخش آن به زمین خواری بر می گردد. ما الان در حوزه کاری خود می بینیم که متاسفانه حجم کاری که برای زمین خواری اتفاق افتاده خیلی زیاد است. در پدیده زمین خواری باید بگویم که اتفاقا بدترین موقع برای زمین خواری در تعطیلات نوروزی است، چرا که بسیاری از زمین خواران در تعطیلات نوروز جاهای مختلفی را شناسایی می کنند و پس از آن اقدام به تصرف عدوانی می کنند. اگر تاریخچه این پدیده را ببینید متوجه می شوید که بخش زیادی از این پدیده در حاشیه شهر هاصورت گرفته است. طبق قانون اساسی انفال برعهده حاکمیت است. پس حاکمیت برای حفظ آن باید ورود پیدا کند ولی این چنین دست اندازی ها وجود دارد. ما باید بدانیم چه کارهایی می توانیم بکنیم که مانع این قضیه شود. مثلا در سازمان محیط زیست قانون حفاظت و بهسازی به صراحت اعلام می کند که سازمان محیط زیست فقط باید حفاظت کند و نمی تواند واگذاری کند و تکلیف سازمان را کاملا مشخص کرده است. در جاهای مختلف می بینیم که دست اندازی می کنند و اتفاقات مختلفی روی می دهد مثلا پرونده ای تشکیل نمی شود، یا نسبت به آن جدیت وجود ندارد، زمینه ها از ید حکومت به صورت غیر قانونی خارج می شود و در آن تصرف صورت می گیرد. سازمان محیط زیست در طی یک سال گذشته با جدیت فوق العاده زیاد در استان های مختلف نسبت به بازپس گیری این زمین ها اقدام کرد. اشاره دقیقی داشتند مقام معظم رهبری که قلع و قمع در بعضی از موارد نیز کفایت نمی کند چرا که وقتی بافت یک منطقه تغییر می کند دیگر نمی توان آن را به حالت قبلی بازگرداند. در استان های مختلف مثل استان فارس، مازندران، بوشهر و... در طی یک سال گذشته زمین هایی که تصرف شده بود از ید افرادی که تصرف کرده بودند، خلع شد. آمار دقیق آن در سایت سازمان است و آمار هایی که ما از پارک ملی نایبند، پارک ملی سرخه حصار و مناطق مختلفی که گرفتیم وجود دارد و جا دارد از دستگاه قضایی و نیروی انتظامی هم تشکر کنم.

منطقه ای که مقام معظم رهبری در شرق تهران اشاره داشتند پارک خجیر بود؟

آن منطقه ای که مقام معظم رهبری اشاره داشتند مربوط می شود به بالاتر از اتوبان بابایی شمال که در اختیار چند دستگاه بود که کار بازپس گیری آن در حال انجام است. قضیه سرخه حصار نیز قضیه دیگری است. در این زمین براساس یک واگذاری خلاف زمین واگذار شده چون در داخل منطقه بوده و اختلافی بود بین دستگاه ها. در یکی از دولت ها مصوب شد که باید واگذار شود اما بعد در دولت بعدی متوقف شد و الان جزو مباحث مطروح سازمان محیط زیست و وزارت راه و شهر سازی است.

سازمان ها و نهادهایی که زمین خواری می کنند چطور می شود با آنها برخورد کرد؟

من نهاد زمین خوار سراغ ندارم. اما به هرحال ما هیچ گونه مماشاتی با سازمان هایی که به عرصه های تحت مدیریت سازمان محیط زیست وارد می شوند نداریم و برخورد قاطع می کنیم و در مواردی که تغییر کاربری مدنظر هست برخورد می کنیم. چرا که یکی از عرصه هایی که برای بحث زمین خواری خطر افرین است زمین خواری است و الان موارد زیادی است که درحال پیگری هستیم. ما یکی از مهم ترین برخورد هایمان در زمینه کوه خواری در منطقه لواسان انجام دادیم و برخورد کردیم به خصوص در منطقه وردیج.

حفاظت از جان محیط بانان و حقوق آنها یکی از مسایل مهم سازمان حفاظت محیط زیست است. این سازمان در یک سال گذشته چه کارهایی برای ارتقای وضعیت محیط بانان انجام داده است؟

محیط بان یکی از مشاغل بسیار مهم ماست. محیط بان ما فقط حفاظت فیزیکی نمی کند. محیط بان ما یک متخصص اکولوژیست منطقه ای است. اتفاقاتی که در حوزه طبیعی می افتد را محیط بانان ما به گزارش می کنند. مثلا اتفاقاتی که در جنگل های بلوط رخ داد گزارش هایی بود که ما از محیط بانان دریافت کردیم. مگس میاسیزیم را محیط بانان به ما اطلاع دادند پس بنابراین نبض طبیعی منطقه را باید در دست داشته باشند و شغل آنها بسیار ارزشمند است. در حوزه محیط بانی ما با چند چالش جدی مواجه هستیم. یکی اینکه تعداد محیط بانان ما با میزان مسوولیت هایی که در اختیارشان قرار می گیرد همخوانی ندارد، یعنی اینکه اگر ما محیط بان را به عنوان گزاشگر علمی بشناسیم یک مسوولیت اش این می شود. دومی می شود ترویج که باید مسایل محیط زیستی را در منطقه خود ترویج کند و بحث سوم اش می شود حفاظت که به عنوان ضابط قضایی باید با متخلفین برخورد کند. با توجه با اینکه تعداد محیط بانان ما ۲۵۰۰ نفر است با عرصه ی ۱۷ میلیون هکتاری که ۵ میلیون هکتارش هم بحث های شکار ممنوعی به آن اضافه می شود، عملا می بینیم که ما تعداد کمی محیط بان داریم. آنوقت عرصه هایی که ما داریم برای حفاظت متفاوت است. مثلا وقتی شما در اکوسیستم بیابانی هستید در وسعت کمتری نیاز به محیط بان است اما یک عرصه کوهستانی است و شرایط ورود محیط بان سخت تر می شود. محیط بان ما وقتی با مسایل مختلف مواجه می شود باید اقدام نیز بکند. مثلا وقتی با آتش سوزی مواجه می شود باید اقدام نیز بکند. ما باید امکانات خاص را نیز در این زمینه داشته باشیم. اولا اقدامی که صورت می گیرد این است که ما باید بتوانیم در برنامه ششم تعداد نیروهای محیط بان مان را افزایش دهیم. اما نکته حایز اهمیت این است که اساسا ساختار کاری محیط بانی ما باید چگونه باشد. براساس قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست قانون گذار به ما گفته که باید تشکیلاتی در این زمینه داشته باشیم. در قانون برنامه چهارم اعلام شد که تمامی دستگاه هایی که دارای نیروی های مسلح هستند باید زیر نظر نیروی انتظامی تجمیع شوند.

چه اتفاقی دراین باره افتاده است؟

در طول یک سال و نیم گذشته خوشبختانه با نشست هایی که با ستاد کل نیروهای مسلح داشتیم توانستیم نسبت به اصلاح دستور العمل اقدام کنیم که مزایایی را برای محیط بانان دارد. متعاقب آن ما درخواست کردیم که می توانیم سهمیه سرباز داشته باشیم. اما با توجه به اینکه تعداد سربازان کم شده است ولی با همرامی ستاد کل نیروهای مسلح تعداد سربازانی که در سازمان محیط زیست فعالیت می کردند به دوبرابر افزایش پیداکرد. یعنی ما بیش از این نیروهایی که داشتیم فقط در قالب امریه ای بودند و سهمیه سرباز نداشتیم اما الان هم سهمیه سرباز به ما داده شد و هم امریه ای و ما به سمت بهتر شدن شرایط پیش می رویم. 

اقدام بعدی که ما برای محیط بانان انجام داده ایم تبدیل وضعیت آنها بود که ۴۴۰ محیط بان را تبدیل وضعیت کردیم و از قرار دادی به پیمانی تبدیل کردیم و جزو تنها دستگاه هایی هستیم که توانستیم این اقدام را با طی مراحل قانونی انجام دهیم. اقدام دیگری که انجام دادیم این بود که میزان سختی کارشان را به سقف اختیارات سازمان مدیریت رساندیم تا براساس گام بعدی بتوانیم درخواست از هیات وزیران کنیم که بتوانیم افزایش بیشتری را برای آن لحاظ کنیم.



یکی از مشکلات محیط بانان،‌ بلاتکلیف بودن شرح وظایفشان هست. کاری برای این موضوع شده است؟

در بحث مسوولیت هایی که محیط بانان با آن دست و پنجه نرم می کنند باید گفت وقتی محیط بانی با متخلفی مواجه می شود و در برخی موارد منجر به درگیری می شود یا در برخی موارد باعث اسیب دیدن محیط بان و یا شخص خاطی می شود. ما الان در حوزه کاری مان محیط بانان زیادی داریم که یا شهید شدند یا جانباز شدند. البته از جمله کارهای خوبی که رخ داد در دولت اصلاحات توانستیم با جدیت خیلی زیاد در آیین نامه بنیاد شهید محیط بان را اضافه کنیم که محیط بان شهید تلقی شود و این کار بسیار ارزشمند بود. در گام بعدی که حرکت کردیم این بود که محیط بانان آموزش های مختلفی را ببینند. به همین خاطر طی یک سال گذشته ما هزار محیط بان را آموزش دادیم اما تعدادی از محیط بانان بودند که اینها مشکلی از قدیم داشتند و براساس همان درگیری های رخ داده، محکومیت هایی برایشان صادر شده بود که ما در طی یک سال گذشته امدیم و موارد این افراد را حل کردیم. به عنوان مثال برای بالغ بر ۴۵ نفر از محیط بانان که محکومیت هایی از این دست داشتند پرداخت هایی را انجام دادیم که محکومیت هایشان نسبت به دیات برطرف شود. در رابطه با چند محیط بانی که محکوم به قصاص نفس شده بودند توانستیم رضایت هایی را بگیریم و برای سه نفر رضایت گرفتیم.

۱۷ میلیون هکتار زمین تحت نظارت سازمان محیط زیست هست. اما سرجمع ۳ هزار نیرو در سازمان وجود دارد. برنامه جدی سازمان برای افزایش تعداد محیط بانان چیست؟

در برنامه ششم ما به طور جدی به دنبال آن هستیم. البته ما فقط کمبود نیرو نداریم بلکه کمبود امکانات هم زیاد داریم. مثلا برآن میزان از حجم فعالیتی که من اشاره کردم ما ۳۰ درصد از خودروهایمان از رده خارج هستند، ۲۰ درصد از خودروها نیاز به تعمیر جدی دارند در حالی که متخلفین در حوزه ما از بالاترین امکانات و ابزار برخوردار هستند. برای برنامه ششم امروز سیاست های کلی نظام در مجمع تشخیص مصلحت نظام در حال بررسی بود که ما برای اولین بار درسیاست های اصلی برنامه ششم شاهد آن هستیم که بعد از اینکه مراحل اش را در مجمع طی کند و به تایید و ابلاغ مقام معظم رهبری برسد، مشخصا یک ماده محیط زیستی گنجانده شده و امیدوار هستیم با این رویکردی که با دستور ایشان دنبال خواهد شد ما شاهد یک حرکت جدی در بحث های محیط زیست باشیم.

قرار است دو بند مستقل در حوزه محیط زیست در برنامه ششم اضافه شود این دو بند چیست ؟

یکی از بند ها در حوزه منابع طبیعی است اما بند اصلی که ما به آن اتکا می کنیم بحث بسیج ملی است که برای حفظ، احیا و بهره برداری پایدار از محیط زیست باید همه ورود کنند که این مساله خود به تنهایی معادل همه بندهای سیاست کلی است.

برخی از نمایندگان بحث ادغام سازمان محیط زیست با وزارت جهاد کشاورزی را مطرح کرده بودند. در گذشته هم بحث هایی در مورد وزارتخانه شدن سازمان حفاظت محیط زیست شده بود. وزارتخانه شدن کمک بهتری به انجام وظایف این سازمان نمی کند؟

به نظر من اینکه گفته می شود وزارت یک رده بالاتر از معاون رییس جمهور است موافق نیستم. به دلیل اینکه در پروتکل های جهانی با معاون رییس جمهور از نگاه بالاتری برخورد می شود. اما اینکه چه ساختاری می تواند مسایل زیست محیطی را سرو سامان بدهد، جای بحث دارد. من در ابتدا به فرمایشات مقام معظم رهبری اشاره می کنم که عنوان کردند امر محیط زیست یک امر حاکمیتی است. پس ما باید از منظر حاکمیتی به این موضوع نگاه کنیم. در دستگاه های مشابه در جهان هم حالت های مشابه وجود دارد. برای مثال ما در دهه ۴۰ جزو اولین و پیشرو ترین کشورهای جهان در زمینه تاسیس سازمان حفاظت از محیط زیست بودیم. بعد از انقلاب که در قانون اساسی یک اصل برای حفاظت از محیط زیست تصویب شد ما جزو معدود کشور هایی هستیم که در قانون اساسی شان به بحث محیط زیست پرداخته و بعد از آن جالب اینکه قبل از اجلاس ریو اصل ۵۰ قانون اساسی تعریف مشخصی از توسعه پایدار داشته است. اما از طرفی می بینیم که بحران های جدی محیط زیستی را در کشور داریم که باز در فرمایشات مقام معظم رهبری خیلی صریح به آن اشاره شد و آن این بود که دستگاه هایی که موظف به حل مسایل محیط زیست هستند، همسو، هم جریان با هم حرکت نکردند.

یکی از مشکلات در کشور بخشی نگری است. هرکس در بخش خودش با تمام وجود کار می کند و فکر می کند خیلی عالی کار کرده. مثلا یک سدی را می سازد ولی وقتی دستگاه مربوطه اعلام می کند شما نباید این سد را اجرا کنید، باید قبل از آن ارزیابی زیست محیطی کنید و آن سازمان این ارزیابی را نمی کند، حاصلش این می شود که این سد به جای اینکه آب شیرین تحویل دهد، آب شیرین را تبدیل به آب شور می کند و آخر هم به دست کسی نمی رسد. پس بحثی که وجود دارد ناظر بر چند بخش است. یکی سلیقه ای عمل کردن ، دوم عدم همراهی و همسو نبودن. آنچه در حوزه محیط زیست در دنیا وجود دارد یا مشابه کشور ما معاونتی در ریاست جمهوری است یا اینکه وزارتخانه هستند که براساس اقلیم مهم آن کشور تقسیم می شود، مثلا وزارت آب و محیط زیست، وزارت جنگل و محیط زیست و... . ما در کشور خودمان یک بار چنین مدیریتی را تجربه کردیم. یعنی سازمان جنگل ها و مراتع را در محیط زیست ادغام کردند و شش ماه دوام نیاورد. دو طرحی که در مجلس هست به نظر من از نظر ساختاری دارای مشکل است. به دلیل اینکه گفته شده که ادغام سازمان محیط زیست در یکی از معاونت های وزارت کشاورزی. اولا کاری که سازمان محیط زیست برعهده دارد خیلی فراتر از بخش وزارت جهاد کشاورزی است. این یک ایراد جدی است و بحث دیگر این است که یک دستگاهی که مسوولیت اجرا دارد خودش نمی تواند ناظر بر اقدام خودش باشد آن هم در کشوری که هنوز تفکر سیستمی وجود ندارد. من فکر می کنم که برخی نمایندگان محترم نسبت به این موضوع با عنایت بهتری ورود خواهند کرد.

به نظر شخص بنده با توجه به مطالعات گوناگونی که در حوزه محیط زیست انجام دادیم،بهترین شیوه ای که وجود دارد زیر نظر رییس جمهور بودن است که رییس جمهور از موضع اش برای برخورد با وزارتخانه های اجرایی استفاده کند. چراکه اگر محیط زیست وزارتخانه شود وزارتخانه دیگر از آن تبعیت نمی کند و به همین خاطر است که وزارت برنامه و بودجه تبدیل شد به سازمان و زیر نظر رییس جمهور قرار گرفت. اگر مشکلاتی در حوزه محیط زیست است باید ساختارهای متناسب برای حل آن پیدا کرد که این ساختارها در پیش نویس های سیاست های کلی نظام آمده است یکی از بندهای این پیش نویس ایجاد مدیریت یکپارچه محیط زیست با تقویت شورایعالی محیط زیست است که ما این ساختار را داریم. یکی از چالش های محیط زیست این است که محیط زیست را به عنوان سازمانی که یک جاهایی سختگیرانه عمل کرده است که ای کاش این سختگیری ها اجرایی می شد، می شناسند برای همین محدود کردن آن به شیوه های مختلف ایجاد شده است.



یکی از مسایلی که مطرح می شود اختلال وظایف سازمان جنگل ها و محیط زیست است چگونه می توان اینها را هماهنگ کرد یا اصلا سازو کاری وجود داشته باشد ؟

اصلا چنین مساله ای به عنوان تداخل وظایف وجود ندارد به دلیل اینکه سازمان جنگل ها مسوولیت خود را دارد بر اساس قانون حفاظت و بهسازی عرصه هایی به عنوان ذخیره گاه زیست کره شناخته می شوند که باید بر اساس نرم جهانی ۱۰درصد اقلیم کشور باید مشخص شود بر اساس قانون حفاظت و بهسازی در مورد مشخص شدن این محدوده ها باید پیشنهاد سازمان حفاظت محیط زیست بررسی، توسط سازمان جنگل ها و مراتع تایید و وزارت صنعت هم باید تایید کند بعد وارد شورای عالی محیط زیست می شود بعد از تصویب در اختیار سازمان قرار می گیرد که سازمان غیر از حفاظت هیچ کار دیگری نمی تواند انجام دهد. عملا اختیاری که به سازمان داده شده حدود مشخصی دارد.

آشوراده هم به عنوان زیست کره شناخته می شد و بحث واگذاری آن پیش آمد ماجرای آن چه بود. با توجه به اینکه بحث شفافی روی آن نشد؟

اولا آشوراده قطعه ای است از میانکاله، میانکاله یکی از ارزشمندترین مناطق ماست به طوری که میزان گونه های پرنده ای که در این منطقه داریم با اروپا برابری می کند و یک وضعیت فوق العاده ارزشمند دارد یک تفاهمنامه ای بین دو دستگاه امضا شده بود که تفاهمنامه به منزله اجرا نیست حوزه ای که ورود دارد معاونت محیط طبیعی است من نامه ای را ابلاغ کردم که طبق قانون حفاظت و بهسازی باید ارزیابی نسبت به هر اقدام صورت گیرد پس هیچ اقدامی نباید صورت گیرد. ما این طرح را ابلاغ کردیم و الان لازم الاجرا است. یکی از بحث های مهمی که مقام معظم رهبری نیز در سخنانشان داشتند پیوست زیست محیطی بود.

مواردی مثل سد گتوند که اتفاق افتاده است که یک فاجعه زیست محیطی است. آیا از نظر حقوقی می توان کاری کرد که مقصر شناخته شود؟

این یک کارگروه دارد که روی موضوع به صورت جدی کار می کنند. حتما هر وقت به مرحله ای برسد که اعلام کنند اعلام خواهند کرد.

یکی از مسایلی که مطرح می شود، تعارض های شهرداری ها با مسایل زیست محیطی است به خصوص در مورد ساخت و ساز در جاهای مختلف با توجه به فرمایشات مقام معظم فکر می کنید موضع سازمان موضع تقویت شده تری خواهد بود؟

همانطور که می دانید اولین اقدامی که باید صورت گیرد از طرف شواری عالی شهرسازی است ما هفته پیش جلساتی را با مقامات وزارت راه و شهرسازی و در آنجا این موضوع مطرح شد که به چه صورت باید حلو تغییرات کاربری گرفته شود برای هر شهری باید یک طرح جامع و تفصیلی وجود داشته باشد طرح جامع حدود و صغور و ابعاد و میزان جمعیت و استقراری که آنها دارند را مشخص می کند طرح تقصیلی مشخص می کند چه چیزی در کجا باید قرار گیرد برای اینکه چنین طرحی نوشته شود باید مطالاعات جامعی انجام شود مثلا الان برای تهران که در ۴۰سال گذشته وسعت بسیار زیادی پیدا کرده عدم رعایت یکسری مسایل مشکلاتی را برایش ایجاد می کند الان تهران بیش از ۷۰۰کیلومتر مربع وسعت دارد طولانی ترین مسیر شرقی به غربی ۵۲کیلومتر و طولانی ترین مسیر شمالی به جنوبی ۲۸کیلومتر است و میزان استقرار طوری است که ترددهای غیر ضرور را زیاد می کند جایگاه مشاغل را به صورت دقیق تعیین نکردیم. که اینها در طرح تفصیلی پیاده می شود. اما کارهای مطالعاتی که بر حوزه محیط زیست اثر خود را می گذاردمن احساس می کنم باید تمام طرح های جامع با رویکحرد محیط زیست کار شود برای اجرای هر طرحی مباحث زیست محیطی داشته باشد در شورای شهر قبلی مصوب شد که تمام طرح های شهری باید توجیه زیست محیطی داشته باشد ما باید متری هم داشتبه باشیم که آیا رو به بهبود هستیم یهترین متر تهیه اس او ای است که بگوییم در هر زمانی وضعیت محیط زیست هر شهری را روشن کنیم بعد شاخص تعیین کنیم.

عکس ها: حسین زندی

۴۷۲۳۳

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 406424

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
2 + 2 =