بحران آب بالا می گیرد/ ایده تعاونی ها شکست خورد؟

بیشترین سهم مصرف آب ­های شیرین ایران را کشاورزی به خود اختصاص داده است. حدود 92 درصد کل آب مصرف شده کشور، به مزرعه ­ها و باغ­ ها سرازیر می ­شود.

میزان استفاده از آب کشاورزی در ایران بسیار زیاد - با هدررفت 65 درصد در آبیاری سنتی- است و با میانگین کشورهای توسعه­ یافته (استفاده از 70 درصد کل آب مصرف شده) فاصله زیادی دارد.

به گزارش خبرگزاري خبرآنلاين،  مسئولان وزارت نیرو می ­گویند که درصد اتلاف آب را باید با استفاده از روش ­های آبیاری تحت فشار، به میانگین جهانی نزدیک کرد. اما با استفاده از آبیاری قطره ­ای، سطح زیر کشت زمین های کشاورزی بالا می­ رود و از میزان استفاده از آب، کاسته نمی ­شود.

از سوی دیگر، استفاده از شیوه ­های نوین آبیاری نیز به سرمایه زیادی نیاز دارد؛ هزینه احداث سامانه آبیاری بارانی در هر هکتار 2 تا 5.2 میلیون تومان و آبیاری قطره­ ای 4 تا 5.4  میلیون تومان است. با تمام تلاشی که در 3 دهه گذشته برای بهینه­ سازی استفاده از آب کشاورزی صورت گرفته، تنها 2 درصد سهم آب کشاورزی از کل مصرف آب شیرین کاسته شده است. بلایای طبیعی نیز مشکل را بیشتر کرده است؛ از میان 40 نوع بلایای طبیعی، ایران 33 بلا را شاهد بوده است که یکی از زیان ­آورترین آنها، خشکسالی است. با خشکسالی ­های پی در پی در ایران، بسیاری از کشاورزان برای جبران کمبود آبهای سطحی، به آبهای زیر زمینی متوسل شده ­­اند. در سال 2009 نشریه نشنال جئوگرافیک اعلام کرد که سالانه نیم متر از سطح آب سفره­های زیرزمینی ایران کاسته می­شود.

طبق ماده 16 قانون افزایش بهره ‌وری، تنظیم بازار محصولات کشاورزی به وزارت جهاد کشاورزی واگذار شده اما به دلیل این ‌که این وزارتخانه ابزار و امکانات اجرایی را ندارد، این قانون عملی نشده است. با این حال، تصویب طرح انتزاع و جداسازی وظایف بازرگانی بخش کشاورزی از وزارت تجارت، می ­تواند اختیارات وزارت جهاد کشاورزی را برای کم ­رنگ کردن دلالی محصولات کشاورزی، بیشتر کند. نبود نقدینگی باعث شده است که کشاورزان توانایی احداث سردخانه و تامین وسیله نقلیه نداشته باشند و به دلیل این که محصولاتشان را نمی­ توانند پس از برداشت به مدت طولانی نگه دارند و هزینه­ های بالای حمل و نقل به مراکز فروش را تحمل کنند، به دلالانی که محصولات را به قیمت بسیار کمتر می­ خرند واگذار کنند.

دلالی محصولات کشاورزی شامل همه نوع محصول می­ شود؛ از سیب ­زمینی گرفته تا توت فرنگی. دلالان سیب ­زمینی را از کشاورزان کیلویی 100 تومان می ­خرند و کل هزینه ­های حمل و نقل آنها نیز 10 تومان می ­شود. اما آنها سیب ­زمینی را بیش از سه برابر از آن چه از کشاورز می ­خرند، در شهرها و مراکز استانها می ­فروشند. درباره محصولات کشاورزی لوکس سود دلالان بیشتر نیز است؛ برای مثال، در کردستان که 80 درصد توت فرنگی ایران تولید می ­شود، کشاورزان توت فرنگی را در فصل برداشت هزار تومان به دلالها می ­فروشند اما در شهرهای بزرگ آن را 5 هزار تومان به مردم عرضه می­ کنند. به طور کلی، در کشاورزی ایران، در کمترین حالت دلالان 70 تا 80 درصد سود می­ برند اما کشاورزان نهایتا 30 درصد سود کسب می­کنند.

فعالیت­ های گروهی و تعاونی ­ها

پس از اجرای قانون اصلاحات ارضی در دهه 40، بسیاری از مزارع و باغ های ایران به مالکیت کشاورزانی درآمد که به جای کار در مزارع بزرگ، مزرعه کوچکی برای خود داشتند. از سوی دیگر، زمین ها به تدریج به نسل جدید به ارث رسید و کوچک و کوچکتر شد. در کنار اصلاحات ارضی، ایجاد شرکتهای زراعی به خوبی دنبال نشد و به همین دلیل، دهقانان نتوانستند که زمینهای خود را برای رسیدن به سود و بازدهی بیشتر، با هم تجمیع کنند. زمین های کشت برنج در شمال کشور نمونه ­ای از زمین های کوچک کشاورزی است؛ در شمال ایران به سختی می ­توان شالیزاری بزرگتر از دو سه هکتار پیدا کرد. وقتی زمین ها کوچک می­ شوند، نمی ­توان در آنها ماشین­ آلات صنعتی را به کار گرفت و سرمایه بیشتری نیز برای صنایع تبدیلی آنها لازم است. کشاورزان تنها با تجمیع این زمین ها و تشکیل تعاونی های روستایی، می ­توانند سود بیشتری را نصیب خود کنند. بیش از 1800 تعاونی کشاورزی در ایران به ثبت رسیده است که با عنوان تعاوني مرغداران، دامداران، گندم­كاران، باغداران، زيتون­كاران، بادام كاران، زنبورداران، مرتعداران، كمباين­ داران، مكانيزاسيون، گل و گياه، زعفران­ كاران، سيب­زميني كاران، پسته­ كاران، چاي­كاران، نوغان­داران و غیره کار می ­کنند. همچنین هزار و سیصد تعاونی تولید روستایی با میزان اراضی 4.3 میلیون هکتار و 500 هزار بهره ­بردار عضو مشغول فعالیت هستند. این تعاونی ­ها از ابتدای کاشت، داشت و برداشت، تامین به موقع ماشین آلات کشاورزی، سم، بذر، كود و بازاریابی محصولات به کشاورزان خدمات می ­دهند. با این حال، بسیاری از تعاونی­ های کشاورزی به دلیل گرایش به ارایه خدمات به جای کارهای ریشه ­ای، ضعف آموزش اعضا، محدودیت سرمایه، اتکا به دولت، تردید اعضا به ارکان و مسایل مالی تعاونی و نیز کاهش حس مشارکت­ پذیری اعضا، با ناکارآمدی مواجهند.

3535

 

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 366586

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
2 + 0 =