جشنواره فیلم فجر و دو نکته مهم

یک. فهرست فیلم های بخش مسابقه جشنواره سی و سوم فیلم فجر هم اعلام شد و مثل همیشه برخی فیلم های کارگردانان مطرح بیرون ماندند.
این به خودی خود نباید اتفاق بدی به حساب آید. چه بسا از حیث کیفی، فیلم یک کارگردان جوان و گمنام بالاتر از فیلم یک فیلمساز باتجربه از آب درآمده باشد و در رتبه بالاتری نسبت به او بایستد. وظیفه هیات انتخاب همین است که با نگاه کیفی فیلم ها را مرتب کند و تنها بر اساس اعتبار نام و پیشینه فیلمساز تصمیم نگیرد.
اگر هیات انتخاب را صاحب تخصص و شناخت بدانیم، باید در مواجهه اول با انتخاب های آنان، پیش فرضمان اعتماد باشد. قرار بر این است که وظیفه انتخاب بهترین های سینمای ایران در سال پشت سر، به عهده آنان باشد. البته این درحالی است که انان را مستقل و مبسوط الید بدانیم و قرار نباشد دائم از مصلحت اندیشی، تحت تاثیر بودن یا دخالت های بالادستی هایشان داستان بسازیم.
اما از این نکته نمی توان گذشت که معمولا در هر دوره فیلم هایی هم داریم که فلسفه وجودیشان در بخش مسابقه، مضمونی و ایدئولوژیک است و نه سینمایی و حرفه ای. به هر روی انتخاب های جشنواره فیلم فجر هم به نوعی حق الناس است و باید توجه داشت دوز مصلحت اندیشی و ملاحظه کاری به اندازه ای بالا نرود که حق برخی فیلمسازان تضییع شود و گاه فیلمی را در بخش مسابقه ببینیم که کیفیتش از فیلم بیرون مانده، پایین تر باشد.
دو. امسال اعلام شد که به دلیل کثرت فیلم های خوب، هیات انتخاب نتوانسته فیلمی را از میان فیلم اولی ها در بخش مسابقه اصلی وارد کند. خب این خلاف روال همیشگی است. اتفاقی که بخش مسابقه سودای سیمرغ را به کلی از بخش فیلم اولی ها جدا کرده است. این به آن معناست که اگر فیلم خیلی خوبی در میان فیلم اولی ها وجود داشته باشد _که دارد_ و اگر کیفیت برخی فیلم های اول از فیلم های بخش مسابقه اصلی بهتر باشد_که در مواردی هست_ ما این فیلم ها را از داوری شدن در بخش مسابقه اصلی محروم کرده ایم.

از آنجا که در بخش مسابقه فیلم های اول تنها فیلم و فیلمنامه و کارگردانی مورد قضاوت قرار می گیرند عملا سایر رشته ها و تخصص ها داوری نمی شوند و این می تواند انگیزه عوامل دیگر را نسبت به همکاری با کارگردان فیلم اولی کم کند. بازیگر، تدوینگر، طراح صحنه، موسیقیدان، فیلمبردار و... وقتی اینگونه از دایره رقابت کنار می روند، بار دیگر با رغبت کمتری پیشنهاد کار با یک فیلمساز اول را خواهند پذیرفت و این اتفاق خوبی نیست.
بارها پیشنهاد شده جشنواره فجر هم مانند جشنواره های مهم جهان جوایز بخش فنی را از فهرست جوایزش حذف کند و تنها به چند رشته اصلی بسنده کند و جوایز تخصصی را به داوری صنفی جشن خانه سینما بسپرد که تا ابن لحظه پذیرفته نشده. اما حالا که جشنواره فجر همه رشته ها را در بخش اصلی داوری می کند، بد نیست در بخش فیلم اولی ها نیز _لااقل در برخی رشته ها_ این اتفاق بیفتد. نگاهی به فهرست بازیگران، فیلمبرداران، تدوینگران و... نشان از آن دارد که برای گرم تر شدن فضای جشنواره و احیای انگیزه ها می شود چندجایزه به بخش فیلم اولی ها افزود.
می دانم این مغایر با سیاست کم کردن جوایز جشنواره است که سیاست درستی است و من هم با آن موافقم اما در شرایط فعلی گمان می کنم بد نیست تنور مسابقه فیلم اولی ها هم گرمتر از این که هست باشد.

این یادداشت در 15 دی ماه در روزنامه ایران به چاپ رسیده است