اس 300، کارت بازی روس ها در مرحله نهایی توافق

علا یاری
 روس ها پس از فروپاشی شوروی، سیاست عملگرایی را در پیش گرفتند و به این وسیله سیاست خارجی خود را به گونه ای تنظیم کردند که تا حد امکان از پرداخت هزینه پرهیز کنند. روس ها در همه سالهای پس از فروپاشی شوروی، تنها به نکته ای اهمیت داده اند که منافع ملی آن ها را بیشتر تامین کرده است و تا جای ممکن هیچ هزینه ای هم نپرداخته اند.

با توجه به آن چه گذشت دولت روسیه، همه تلاشش در طول بحران هسته ای جمهوری اسلامی ایران این بود که با پرداخت کمترین هزینه بیشترین منفعت را ببرد. همین سیاست اعتماد به روسیه را شدیداً در بین مردم ایران کاهش داد و وجهه ی آن را در بین مردم و دولتمردان مخدوش کرد.

اما پس از بحران اوکراین و تحریم شدن روسیه توسط کشورهای غربی، جمله ای از سرگئی ریابکوف شنیده شد و این جمله به عنوان راهبرد روسیه و تغییر سیاست این کشور در نظر گرفته شد. وی گفت ما الان پس از تحریم می توانیم جمهوری اسلامی ایران را درک کنیم و متوجه شدیم این تحریم ها تا چه حد آزار دهنده است. این جملات که نه چند سال پس از تحریم شدن و حتی نه پس از چند ماه بلکه تنها چند هفته بعد از اعمال تحریم ها علیه روسیه عنوان شد، ذهن هر تحلیلگری را به این سمت خواهد برد که این راهبرد جدید برای تحرک بیشتر در موضوع ایران است.

بلافاصله پس از این اتفاق بود که وزیر نفت جمهوری اسلامی ایران به روسیه رفت و قرارداد تهاتر نفت بین دو کشور را امضا کرد. یکی دیگر از اقدامات روسیه، دست و دل بازی در خصوص تحویل اس 300 به ایران بود. معامله ای که به خواسته باراک اوباما به حالت تعلیق در آمده بود و مردم ایران به شدت از عهد شکنی روس ها به خشم آمده بودند. روس ها هفته گذشته در خلال سفر دبیر شورای عالی امنیت ملی و وزیر دفاع کشورمان به روسیه اعلام کردند که اس 300 را پس از سال ها به ایران تحویل خواهند داد. نکته جالب که باراک اوباما نیز هفته گذشته به آن اذعان کرد این است که اساسا فروش اس 300 به ایران، مشمول تحریم ها نبوده و روس ها خیلی زودتر نیز می توانستند این سامانه را به ماتحویل دهند و حالا مشخص است که این سامانه وجه المصالحه غرب و روسیه بوده است.

درباره این دو اقدام روس ها دو نکته ی حائز اهمیت وجود دارد. ابتدا تهاتر نفت با هر چیزی که از روسیه بیاید، ما را از نظر فنی وامدار روسیه خواهد کرد و تا مدت ها ما باید همچنان هم پیمان روسیه و همراه وی بمانیم، یعنی تحریم روسیه بر تغییر رفتار روسیه اثر نداشته، بلکه ترس از توافق بین جمهوری اسلامی ایران و غرب، و باز شدن جای پای تکنولوژی غربی و تنگ شدن فضا برای روس ها باعث موضع گیری آن ها و تغییر رویه آن ها شده است. یعنی روس ها همچنان می خواهند شیر ایران را بدوشند و پیشاپیش برای آینده نقشه ی راه ترسیم کنند.

درباره ی تحویل اس 300 به جمهوری اسلامی ایران بحث های بسیاری وجود دارد؛ اما یکی مانند بالا وابسته نگه داشتن ایران از نظر تکنولوژی نظامی به روسیه است و دوم که از اهمیت بیشتری برخوردار است، نگه داشتن برگ ایران برای بازی کردن با غرب و فشار به آن ها برای امتیاز گیری بیشتر در حین رسیدن به توافق نهایی است. موید این ادعا اظهارات روز پنجشنبه هفته گذشته ریابکوف است که رسما اعلام کرد تحویل اس 300 به ایران به زودی انجام نخواهد شد و این نشان از این است که این برگ تنها برای فشار به غرب مورد استفاده قرار گرفته و نیز نگه داشتن برگ ایران برای مرحله نهایی بازی است و برای ایران نیز چیزی جز بالا رفتن هزینه ها در پی نخواهد داشت.

4949