بهرام بیضایی را برگردانیم

کیوان کثیریان

به گمانم دیگر وقتش رسیده که سازمان سینمایی بی هراس و ملاحظه، در یک اقدام عملی جدی، برای بازگرداندن بهرام بیضایی دست به کار شود. بیضایی با آن کارنامه درخشان و بی تکرار در تئاتر و سینما و آن همه فعالیت ارزشمند در حوزه نظری و علمی نباید حالا فرسنگ ها دور از وطن تدریس کند و فعالیت های تئاتری را پی بگیرد. جای او در همین سرزمین است و مجموعه تئاتر و سینمای ایران -چه بخش دولتی و چه بخش خصوصی- وظیفه دارد بستری فراهم کند تا به این تبعید ناخواسته پایان داده شود. سینما و تئاتر و فرهنگ ایران به این چهره موثر و ماندگار نیاز دارد. نبود بیضایی خسارت جبران ناپذیری برای فرهنگ ماست و به گمانم خود او نیز دارد خسارت می بیند، گرچه در زمان حضورش نیز نتوانستیم شرایط مناسب را برای هنرمند باسواد، فرهیخته و گزیده کارمان فراهم کنیم و با دل شکسته تبعیدش کردیم.

درجه حساسیت آدم ها متفاوت است و کم نیستند هنرمندان وطن دوست و بزرگی که حساس تر بودند؛ مشکلات و محدودیت های بی منطق را تاب نیاوردند و به ناچار جلای وطن کردند. نظیر بی توجهی ها و بی مهری هایی که مدیران سینمایی دهه 60 درحق سوسن تسلیمی روا داشتند و سینما و تاتر ایران را از بهترین بازیگر زن تاریخ مان محروم کردند. همین شرایط نامناسب برای فعالیت سینمایی موجب شد ناصر تقوایی نیز خود را از فضای فیلمسازی تبعید کند و تمایلی به کار نداشته باشد و امیر نادری هم دلخور از اوضاع و احوال سینما برای همیشه ترک وطن کند. اگر اینها اسمش فاجعه نیست پس چیست؟
بیضایی اما از ایرانی ترین مهم ترین هنرمندان ماست که حالا خود را از این سرزمین و ما را از خودش محروم کرده است. و البته خسران این جدایی، دوسویه است؛ یک توافق نانوشته باخت باخت.
بی شک حضور بیضایی در ایران با فراهم شدن زمینه های تولید یک اثر هنری به دلخواه خود او میسر است و تردید ندارم که بیضایی درآنصورت از بازگشتش استقبال خواهد کرد چرا که ریشه در همین خاک دارد و به گواه آثارش، عشق به ایران در وجودش موج می زند.

روزنامه شرق اول شهریور 94