چرا دفتر شعر لیلا اوتادی شایسته تقدیر می‌شود؟ مدیر روابط عمومی خانه کتاب توضیح داد

چرا دفتر شعر خانم لیلا اوتادی شایسته تقدیر شناخته می‌شود؟ اندیشه فولادوند را هم می‌توان به فهرست ابهامات اضافه کرد، همچنین اشکان خطیبی یا حتی برخی دیگر از چهره‌هایی که عصر شنبه در جشن «سینما و کتاب» مورد تقدیر قرار گرفتند.

در کنار آنها البته سینماگران برجسته‌ای نیز بودند که از سوی خانه کتاب تقدیر شدند؛ چهره‌هایی مثل داریوش مهرجویی یا مرجان شیرمحمدی.

ماجرا درواقع برمی‌گردد به مراسمی که در تالار شهناز خانه هنرمندان با مدیریت خانه کتاب برگزار شد و جوایزی به سینماگرانی که کتابی تألیف کرده‌اند، تعلق گرفت. در برخورد اول به نظر می‌رسید که نظم و نسقی در اعطای این جوایز وجود ندارد چراکه اصولا نام‌هایی مثل رضا کیانیان (با کتاب «این مردم نازنین») یا حتی عباس کیارستمی (با وجود نقدهایی که درباره کتاب‌هایش همچنان وجود دارد)، در این فهرست نبود. اما محمد طباطبایی، مدیر روابط‌عمومی خانه کتاب، اهداف مجید غلامی‌جلیسه، رئیس این ارگان را این‌طور تعریف کرد که «ما برای دعوت از چهره‌های سینمایی معیارهایی تعیین کردیم و این‌طور نبود که خارج از این ملاک‌ها قدم برداریم. افرادی که تجلیل شدند، در ٣ حوزه قابل تقسیم‌بندی هستند. گروه اول سینماگرانی بودند که در بازه زمانی‌ سال ٩٣ تا ٩٤، کتابی غیرسینمایی چاپ کرده بودند؛ مثل مرجان شیرمحمدی، بهاره رهنما یا لیلا اوتادی. گروه دوم سینماگرانی بودند که از کتاب وارد سینما شدند یا برعکس؛ مثل حبیب احمدزاده و گروه سوم سینماگرانی که فیلم سینمایی‌شان را براساس اقتباس از کتاب کارگردانی کردند مثل بهروز افخمی که فیلم «آذر، شهدخت، پرویز و دیگران» را براساس رمان خانم شیرمحمدی ساخته بود. یا آقای محمد شمس‌لنگرودی که شاعر و محققی شناخته شده است اما در‌ سال گذشته در فیلم «احتمال باران اسیدی» ایفای نقش کرد. در هر حال شما باید دقت داشته باشید که ما به‌عنوان خانه کتاب، مرکز اطلاعات و آمار کتاب هم هستیم و تمام تلاش‌مان این بوده که طبق معیارهای تعریف شده، کسی را از قلم نیندازیم»

البته به نظر می‌رسد همچنان برخی سینماگران از این فهرست خارج شده باشند که ازجمله می‌توان به علیرضا رئیسیان اشاره کرد. او‌ سال گذشته در گفت‌و‌گو با رسانه‌های مختلف عنوان کرد که فیلم «دوران عاشقی»، اثری اقتباسی بوده. طباطبایی در پاسخ به این سوال گفت: «ما با ایشان تماس گرفتیم و ایشان گفتند اثر من اقتباسی نیست.» این هم البته در نوع خود قابل توجه است که چطور کارگردانی به فاصله چند ماه به این نتیجه می‌رسد که اثرش اقتباسی نبوده! در کنار این مسأله، نکته بارز این جشن که برای نخستین‌بار انجام می‌شود، تجلیل از چهره‌هایی است که می‌توانند هرکدام مبلغ کتاب و کتابخوانی برای مردم باشند.

طباطبایی درباره هدف برگزاری این مراسم گفت: «ما دو هدف داشتیم؛ اول ترویج کتابخوانی از طریق سینما و دوم ایجاد انگیزه برای سینماگران در جهت تألیف کتاب». هر چند سینماگران در این سال‌ها نشان داده‌اند چندان هم بی‌انگیزه نیستند و در سال‌های اخیر حتی با نوعی چشم و هم‌چشمی گوی سبقت را  از هم ربوده‌اند؛ از کتاب لیلا اوتادی گرفته تا صابر ابر.

طباطبایی درباره علت حضور نداشتن برخی از این چهره‌ها در مراسم گفت: «ما از طرق مختلف ازتمام کسانی که با معیارهایی که گفتیم هم‌خوانی داشتند، دعوت به عمل آوردیم. مثلا خانم نیکی کریمی در جشنواره ونیز بودند یا آقای احمدزاده در همان زمان در مراسم رونمایی از ترجمه روسی کتاب‌شان حضور داشتند. بعضی دیگر هم به هر دلیلی حضور پیدا نکردند» که هیچ بعید نیست صابر ابر یا مسعود کیمیایی جزو این گروه بوده باشند.

کیمیایی ‌سال گذشته کتاب «سرودهای مخالف، ارکستر بزرگ ندارند» و صابر ابر نیز کتاب «هر رازی که فاش می‌کنی یک ماهی قرمز می‌میرد» را چند هفته پیش به چاپ رساند. با تمام این حرف‌ها هنوز سوال اول برجاست. در سینمای جهان، سینماگران دنبال تألیف نیستند و از این رهگذر به دنبال کسب آبرو نمی‌گردند، بلکه در وجه اول کتابخوان هستند و به همین جهت دیگران را به کتابخوانی دعوت می‌کنند. مشکل این‌جاست برخی چهره‌های تقدیرشده در مراسم دیروز نه کتابخوان هستند و نه کتابی به بازار ارایه داده‌اند که کیفیت قابل توجهی داشته باشد. برخی از آنها در حد نوعی دلنوشته است و هیچ‌گونه ارزش ادبی و فرهنگی و حتی به لحاظ مطالعات فرهنگی و اقوال عامیانه ندارد.

طباطبایی در پاسخ به این سوالم گفت: «به‌هرحال خود شما هم می‌دانید که ما جوایزی داریم که هر ساله با هیأت داوری به کتاب‌های مختلف جایزه می‌دهند؛ از جوایز دولتی مثل جلال گرفته تا خصوصی مثل مهرگان ادب. ما بنا نداشتیم که داوری کنیم چون داوری را جوایز ادبی انجام می‌دهند و هر ساله از افراد شایسته حوزه‌های مختلف تقدیر می‌کنند. ما این چهره‌ها را با آن معیارها مورد تقدیر قرار دادیم چون دست‌کم بعضی از آنها که حتی شما به آنها انتقاد دارید، باعث شده‌اند که چرخه یک نشر بچرخد و از قبل چاپ کتاب سینماگر مذکور، بتواند کتاب دیگرش را که مخاطب خاص دارد، پشتیبانی کند و هزینه آن را دربیاورد.» هرچند طباطبایی اشاره‌ای به عناوین این کتاب‌ها نکرد اما با نگاهی به دفتر شعر خانم اوتادی به راحتی می‌توان پی برد که فقدان هرگونه کیفیت ادبی در این کتاب بیش از هر چیز به چشم می‌خورد اما لااقل توانسته در مدت کوتاهی به چاپ‌های متعدد برسد. درواقع نقدی که به برگزاری این مراسم نیز وارد است همین نکته است که با اهدای جوایزی اینچنین، هر بازیگری با کمترین دانش به خود اجازه می‌دهد تا در عرصه تألیف پا بگذارد. بازار بی‌رونق کتاب هم به سرعت کتاب‌های اینچنین را به جهت قابلیت فروش‌شان جذب می‌کند. به همین جهت هیچ بعید نیست که فردا شاهد حضور بازیگران بیشتری در عرصه تألیف باشیم؛ کتاب‌هایی که صرفا عنوان چهره‌ای مشهور روی آن خورده اما بین کلماتش خبری از هیچ‌گونه نگاه و نظر و دانشی نیست.

طباطبایی دراین‌باره گفت: «به‌هرحال باید توجه داشته باشید ما سنگ بنای این حرکت را گذاشتیم و نسبت به هرگونه انتقاد سازنده‌ای هم پذیرا هستیم. شاید در سال‌های بعد هیأت داورانی تشکیل دادیم و کیفیت آثار را هم در نظر گرفتیم. اما دقت کنید با وجود ١٤ کتابی که در سال‌های ٩٣ و ٩٤ از سینماگران منتشر شده، انصافا نمی‌شود داوری برگزار کرد. حداقل اگر تعداد این کتاب‌ها افزایش پیدا کند، ما هم قطعا در شرایط برگزاری این مراسم تجدیدنظر و پیشنهادهای مختلف را بررسی
خواهیم کرد.»

این مراسم همزمان با روز سینما برگزار شد و هنرمندانی چون داریوش مهرجویی، شمس‌لنگرودی، بهروز افخمی، سیروس ابراهیم‌زاده، مسعود رایگان، کاظم هژیرآزاد، بهاره رهنما، نرگس آبیار، مرجان شیرمحمدی، اندیشه فولادوند، لیلا اوتادی و اشکان خطیبی با اهدای لوح تقدیر و کتاب مجموعه آثار استاد محمود فرشچیان، تقدیر شدند.
۵۷۲۴۴