اگر عربستان دست داعش بیفتد....

اگر این خبر درست باشد که چیزی حدود هفتاد تا هشتاد درصد شهروندان سعودی طرفدار داعش و گروهی افراطی هستند یا با آنها همدلی دارند، این احتمال که روزی سعودی در اختیار این گروه ها قرار گیرد، بسیار زیاد است. آن وقت، سلاح های فروخته شده توسط غرب به سعودی، در اختیار کسانی قرار خواهد گرفت که در رفتارهای اخیرشان نشان دادند چه دیدگاهی درباره غرب و امریکا دارند. در این زمینه، وضع پاکستان بهتر از سعودی نیست.
رفتن عبدالله و آمدن سلمان همراه با تغییراتی که پدید آمده، با گزارش هایی که در باره محافظه کاری دولت جدید در دست است، این مسأله را مطرح می کند که اگر شماری از نیروهای تندرو سر کار آیند، اولا سخت گیری ها نسبت به مبارزه با تروریسم داعشی کاهش یافته و ثانیا امکان آن وجود دارد که با نوعی تغییر که نمی توان چگونگی آن را حدس زد، این کشور در اختیار گروه های افراطی قرار گیرد.
این محتمل است که برخی از شاهزاده های قدرت طلب سعودی، در درون این دولت، در سازش با سران داعش و دیگر گروه های افراطی، یا دولت را ساقط کرده و یا بحرانی را پدید آورند که به مراتب دشوارتر از اتفاقی باشد که در سوریه افتاد.
امریکا و غرب در مقابل چنین احتمالی چه اقدامی می توانند انجام دهند؟ آیا به اندازه کافی در سعودی امکاناتی دارند که بتوانند آن را کنترل کنند؟
مسلما خیر. چرا که اگر چنین امکانی را داشتند، در سال 57 توانسته بودند ایران را کنترل کنند. آن زمان، بیش از چهل هزار مستشار آمریکایی در ایران بود. تقریبا تمامی سران ارتش در ارتباط با دولت امریکا بودند و همه امکانات وجود داشت، اما دولت امریکا کوچکترین کاری نتوانست بکند. همین احتمال درباره عربستان سعودی و حتی کشوری مانند اردن هم وجود دارد.
ممکن است سران پشت صحنه دولت امریکا، چنین فکر کنند که با وجود دولت دمکراتها و با روشهای ساده انگارانه آنها، نمی توانند به جایی برسند و این احتمال بسیار زیاد خواهد بود که دولت آینده را در اختیار گروه های تندرو قرار دهند تا شاید با اقداماتی نظیر آن چه بوش اول و دوم کردند، اوضاع را آرام کنند.
البته این راه حل هم، می تواند نتایج خشن تری را به دنبال داشته باشد، چنان که بدون شک رفتارهای بوش اول و دوم، مهم ترین عامل پدید آمدن جریان های افراطی در جهان جدید بوده است.
این روزها که امریکا و غرب رو در رو با روسیه هم قرار گرفته اند، مشکلات خود را بیشتر کرده و امکان فراهم آوردن نوعی توافق را برای دست کم نوعی همکاری برای فرونشاندن این آتش، از دست داده اند.
آیا امریکایی ها روی ایران و نیروهای طرفدار آن در منطقه می توانند حساب کنند؟ این احتمال وجود دارد که آنها در این زمینه، افکاری داشته باشند، اما این فکر که این مسأله می تواند فاصله آنها را با سنیان بیشتر کرده و آنان را به خشونت و مبارزه طلبی بیشتر سوق دهد، مانع از این مسأله خواهد شد.
سیاست چند سال اخیر امریکا در این قضایا، نشان داده است که نتوانسته به یک جمع بندی برسد و بیش از همه به خاطر رفتار مسامحه گونه با ترکیه و سعودی، موانع عمده ای سر راه خود ایجاد کرده است.