توافق شفاهی یا مکتوب/ نگرانی بیش از اندازه نتانیاهو نشانه چیست؟

سعید جعفری پویا -  لوزان

شهر صد و پنجاه هزار نفری لوزان این روزها در حال میزبانی یکی از رخدادهای مهم عصر حاضر است. گفتگوهای هسته‌ای میان ایران و گروه کشورهای ۵+ به ۱ به حساس‌ترین روزها رسیده و شاید بتوان گفت نبض خاورمیانه در این شهر کوچک می‌زند. روز چهارم مذاکرات را می‌توان فشرده‌ترین روز این دور از گفتگوهای ایران و ۵+۱ دانست. روزی که وزرای خارجه روسیه، چین و بریتانیا هم به گفتگوها پیوستند و حالا ۷ وزیر همگی در شهر کوچک لوزان حضور دارند.

قرار بود پس از حاضر شدن وزرا جلسه جامع با حضور کری، ظریف، موگرینی، لاوروف، وانگ یی، هاموند، فابیوس و اشتاین مایر برگزار شود. اما ظاهرا دیر رسیدن هاموند به لوزان سبب تاخیر در برگزاری این جلسه گشته است. در نتیجه دیشب وزرای خارجه ۵+۱ دیداری میان خود برگزار کردند تا هماهنگی‌های بیشتر در این خصوص صورت پذیرد.

از آن‌سو عباس عراقچی در گفتگوی ویژه خبری شبکه دوم سیما از پیشرفت‌های مهم در مذاکرات خبر داد هرچند اذعان داشت که هنوز هم برخی مسائل مورد اختلاف طرفین است و راه حلی برای آنها پیدا نشده است.

ادعاهای غربی، تکذیب‌های ایرانی

بعداز ظهر دیروز جدلی رسانه‌ای میان خبرگزاری‌های غربی داخلی در جریان بود. در حالی که غربی‌ها اصرار داشتند از حاصل شدن توافق سخن بگویند و حتی برای اثبات ادعای خود از نگارش دو سه صفحه متن توافق سخن به میان می‌آوردند این طرف ماجرا؛ رسانه‌های داخلی بر آنچه فضاسازی طرف غربی می‌خواندند، می‌تاختند و همه چیز را تکذیب می‌کردند. در این حین کافی بود مقامی از جلسه‌ای خارج شود و لحظه‌ای از سوی یکی از خبرنگاران رصد شود، به ناگاه موج عظیم عکاسان و خبرنگاران بر سر آن دیپلمات نگون بخت فرود می‌آمد و محافظان برای خارج کردن مقام مذکور از دست اهالی رسانه کار دشواری بر عهده داشتند.

دریاچه‌ای که پیاده‌روی می طلبد

هتل بوقیواژ که مذاکرات هسته‌ای در آنجا انجام می‌شود چشم‌اندازی فوق العاده به دریاچه ژنو و رشته کوه‌های آلپ دارد. شما می‌توانید با ایستادن بر بالکن‌ها و تراس های هتل از این منظره چشم‌نواز استفاده کنید. اما ظاهرا فشار گفتگوها آن‌قدری زیاد است که طرفین نمی‌توانند در فضای محدود و بسته هتل باقی بمانند و حتی تراس‌ها و بالکن ها هم جواب نمی‌دهد و هر جا در بین مذاکرات، فرصتی پیدا می‌کنند بیرون می زنند تا در کنار دریاچه قدمی زده باشند. دکتر ظریف، وانگ یی، فرانک اشتاین مایر و جان کری چند باری در این روزها از هوا و فضای خوب کنار دریاچه استفاده کرده‌اند، هرچند بازهم خبرنگاران کار را برای آنها دشوار کردند و اجازه ندادند ظریف و کری هوایی تازه کنند.

قرار است چه اتفاقی رخ دهد؟

در برخی از گزارش‌ها و تحلیل‌ها از نزدیک بودن توافق جامع و نهایی سخن گفته شده است. امری که شاید از عدم اشراف بر شرایط حاکم بر مذاکرات نشات گرفته باشد. در بهترین حالت محصول و خروجی مذاکرات انتهایی ماه مارس بیانیه‌ای مطبوعاتی و شاید هم فراتر از آن متنی مکتوب اما کلی از فهرست توافقات باشد. بدین معنا که طرفین اشعار می‌دارند پس از مذاکرات فشرده و فراوان حالا در جایگاهی قرار دارند که بگویند برای تمام اختلافات به راه‌حل دست یافته اند. این اتفاق هرچند به معنای توافق جامع و نهایی نیست اما کم از آن هم ندارد. چرا که پس از اینهمه مجادله و بحث‌های جدی دو طرف توانسته‌اند برای مسائلی که به نظر بدون راه‌حل می‌آمد، راه حل پیدا کنند و گشایش‌ها در این پرونده حاصل شود. بر این اساس و در پایان این دور از مذاکرات دو طرف یک بازه زمانی چند ماهه و احتمالا تا اواسط تیر را برای مکتوب کردن توافقات احتمالا شفاهی خود در پیش خواهند داشت. زمانی که البته می‌تواند دستخوش خطرات جدی هم باشد.

نگرانی‌های ناتمام نتانیاهو

بنیامین نتانیاهو حالا نگران‌تر از همیشه گفتگوهای لوزان را رصد می‌کند. او که تا پیش از این هر چه در توان داشت به کار بست تا مانعی برای پیشرفت مذاکرات باشد به نظر ناامید می‌آید. نخست وزیر اسرائیل دیروز در اظهاراتی جالب اظهار داشت: چارچوب کلی توافقات از آن چیزی که فکر می‌کردیم هم بدتر است و این مسئله مایه نگرانی من را فراهم ساخته است. بی‌بی همچنین در بخش دیگر صحبت های جالبش از شکل‌گیری محور خطرناک ایران، یمن و لوزان گفته بود، هرچند نخست وزیر اسرائیل توضیح چندانی در خصوص ارتباط اینها و چگونگی کارکرد خطرناک این محور نداده بود اما واکنش‌ها در شبکه‌های مجازی نسبت به تازه‌ترین نگراني‌های ناتمام نتانیاهو در نوع خودش قابل توجه بود. اما جدا از این تجربه به ما نشان داده نگرانی های بی بی شاخصی بوده از اتفاقاتی که قرار است در آینده نزدیک رخ دهد.

خطرات توافق

اظهارات نتانیاهو دوباره تحلیل‌گران را متوجه خطرات توافق ایران و ۵+۱ می‌کند. امروز کاملا آشکار شده که این توافق چه دشمنان جدی دارد. آنها که آنسو در کنگره آمریکا نفوذ دارند و اینها که حتی حاضرند برای زدن زیر میز، جنگی تمام عیار به راه بیندازند. آنهم در شرایطی که به سختی می‌توان تاریخ آخرین دخالت سعودی در یک جنگ را به خاطر آورد. در نتیجه شاید اگر توافقات حاصل شده شفاهی باقی بماند ضریب شکنندگی آن هم بالاتر خواهد بود و دشمنانش هم ابزارهای بیشتری برای نابودی آن در دست داشته باشند. هنوز مشخص نیست که در صورت حصول به توافق، اعلامیه پایانی این دور به چه صورت خواهد بود اما چند تن از خبرنگاران غربی به من گفتند که ایران خواهان توافق شفاهی و آمریکا در پی مکتوب کردن توافقات است. اما آنچه عیان است تمام نشدن مسیر مذاکرات در این دور است. به این ترتیب که پس از پایان مذاکرات لوزان، نمی‌توان مناقشه طولانی شده و غیر ضروری ایران را پایان یافته ارزیابی نمود و باید چند ماه دیگر هم برای جشن گرفتن تامل کرد. اتفاقی که بی‌تردید نزدیک‌تر از همیشه است.

45۳۰۸