عباس خاراباف: نتایج نهایی یک نظرسنجی معتبر از صاحب‌نظران و فعالان حوزه هوافضای کشور که به‌تازگی اعلام‌شده، نشان می‌دهد ۷۴ درصد از این کارشناسان تمایل دارند در زمینه اداره و سازماندهی امور فضایی کشور، یک مرکز ملی به سیاستگذاری برنامه‌های فضایی بپردازد و اجرای برنامه‌ها به نهادهای دیگر از جمله دستگاه‌های دولتی اجرایی یا بخش خصوصی واگذار شود.
این نظرسنجی که با همکاری انجمن هوافضای ایران و در حاشیه سیزدهمین کنفرانس هوافضای ایران از جمع کثیری از فعالان و خبرگان نهادهای دولتی و خصوصی، اعضای هیئت‌علمی دانشگاههای معتبر کشور، دانشجویان مقاطع مختلف و سایر صاحب‌نظران هوافضایی کشور گرفته شده، نشان می‌دهد اکثریت کارشناسان هوافضایی کشور نظر موافقی با ابلاغیه رییس‌جمهور به معاون علمی‌فناوری خود در زمینه ایجاد «مرکز ملی فضایی» دارند.
همچنین بخش دیگری از این نظرسنجی نشان می‌دهد که تنها ۱۵ درصد از کارشناسان هوافضایی کشور از وضعیت هماهنگی نهادهای مختلف حوزه فضایی کشور راضی هستند.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر حسن روحانی رییس‌جمهور نیز با توجه به این امر در ابلاغیه خود از دکتر ستاری خواسته تا برای ایجاد مرکز ملی فضایی با اهداف هماهنگی، سیاستگذاری، برنامه‌ریزی و نظارت و با استفاده از ظرفیت‌های قانونی مربوطه به مراکز عالی تحقیقاتی با رعایت قوانین و مقررات مربوطه ایجاد کند.
با توجه به متن ابلاغیه رییس‌جمهور می‌توان دریافت چنین مرکزی می‌تواند به جز سیاستگذاری و برنامه‌ریزی در حوزه فضایی و ایجاد هماهنگی بین تمامی بازیگران عرصه فضایی کشور، بر اساس ظرفیت‌های موجود بخش‌ها و نهادهای مختلف، امور اجرایی را بین آنها تقسیم کند.
چنان‌که نتایج بخش دیگری از نظرسنجی انجام‌شده نشان می‌دهد اکثریت کارشناسان خواستار تقسیم امور اجرایی فضایی کشور بر اساس توانمندی‌ها و ظرفیت‌های موجود و ایجاد تعامل و هم‌افزایی بین تمامی نهادهای مرتبط هستند.
سازمان فضایی منحل نخواهد شد
پس از رسانه‌ای شدن ابلاغیه رییس‌جمهور در زمینه تشکیل مرکز ملی فضایی، ماجرای لغو «ابلاغیه غیرقانونی دولت قبلی در زمینه تغییرات سازمان فضایی ایران» توسط دولت تدبیر و امید بر سر زبان‌ها افتاده است. در این میان رسانه‌های مخالف دولت با انتشار مطالبی به انتقاد از رییس‌جمهور پرداخته و وی را متهم به نابودی یکی از مراکز اقتدار علمی کشور کرده‌اند.
بااینکه هنوز تصمیم دولت تدبیر و امید برای تغییرات قانونی در ساختار سازمان فضایی نهایی نشده، اما حتی اگر این تصمیم مصوب شود نه‌تنها سازمان فضایی منحل نخواهد شد بلکه در یک روند قانونی بخش‌های مختلف فضایی کشور می‌توانند احیا شوند.
اکنون که بسیاری از زیرمجموعه‌های این سازمان مدت‌هاست در حالت بلاتکلیفی قرار دارند، اجرای صحیح و کارشناسی شده ابلاغیه رییس‌جمهور می‌تواند امیدهای فضایی کشور را دوباره زنده کند.
تصمیم کدام رییس‌جمهور قانونی است؟
نزدیک ۱۱ سال پیش و طی مصوبه ۶۸۱۵۹ مجلس شورای اسلامی، سازمان فضایی ایران به عنوان یک نهاد زیرمجموعه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تأسیس شد. هفت سال پس از تأسیس، دولت وقت (دولت دهم) طی یک ابلاغیه «سازمان فضایی» را با «پژوهشگاه هوافضای وزارت علوم، تحقیقات و فناوری» و «پژوهشکده مهندسی جهاد کشاورزی» ادغام کرد. همچنین این سازمان از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات جدا و اداره آن مستقیماً به نهاد ریاست جمهوری واگذار شد. ابلاغیه دولت قبل در زمینه ادغام بخش‌های مختلف ذکر شده و تشکیل یک نهاد مستقل زیر نظر نهاد ریاست جمهوری به دلیل نقض مصوبه مجلس شورای اسلامی غیرقانونی به حساب می‌آمد و به همین دلیل با انتقاد بسیاری از کارشناسان مواجه شد. حال اگر دولت تدبیر و امید تصمیم خود را در زمینه لغو این ابلاغیه غیرقانونی نهایی کند، تنها نوعی بازگشت به قانون اتفاق افتاده است.
پس از خروج سازمان فضایی از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و ادغام با چند نهاد دیگر، اتفاقات عجیب بسیاری رخ داده و در نتیجه مشکلاتی خاص هم به وجود آمده است. این مشکلات انتقاد بسیاری از کارشناسان فضایی کشور و حتی بخشی از کارمندان خود سازمان فضایی را به دنبال خود داشته؛ اما از طرفی قطعاً نمی‌توان دستاوردهای فضایی کشور را در زمینه‌های مختلف در سال‌های گذشته نادیده گرفت. همان‌طور که نمی‌توان ادعا کرد این دستاوردها مختص یک نهاد یا سازمان مثل پژوهشگاه فضایی کشور یا تنها حاصل اقدام دولت قبلی در جهت ادغام و ارتقای غیرقانونی است.
درحالی‌که بسیاری از منتقدان دولت تدبیر و امید، موفقیت فضایی کشور را به سازمان فضایی نسبت داده و حتی نتایج را تنها محصول اتفاقات رخ‌داده در دولت قبل می‌دانند باید گفت که چنین دستاوردهایی مدیون سال‌ها تلاش متخصصان و مهندسان جوان کشور پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در نهادهای مختلفی همچون وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و سایر نهادها مثل وزارت علوم نیز بوده است. از طرفی پژوهشکده سامانه‌های فضانوردی که به عنوان فعال‌ترین زیرمجموعه سازمان توانسته است با تکیه بر مدیریت جوان و کارشناسان با انگیزه موفقیت‌هایی را در زمینه راکت‌های کاوش و پرتاب موجود زنده به زیر مدار به دست آورد، در واقع همان پژوهشگاه هوافضای سابق فعال زیرمجموعه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است.
در این که چنین فعالیت‌هایی ظرفیت‌های مناسبی را در کشور ایجاد کرده و قطعاً باید از این ظرفیت‌ها با حمایت دولت، تخصیص بودجه‌های خوب و پروژه‌های مناسب به درستی استفاده شود، شکی نیست؛ اما با اینکه تصمیم دولت جدید در زمینه ساختار جدید فضایی کشور و به خصوص وضعیت سازمان فضایی نهایی و تصویب نشده، بر فرض لغو ابلاغیه غیرقانونی دولت قبل باید گفت که دولت جدید در یک اقدام کارشناسی شده و با رعایت همه جوانب قصد دارد به صورت قانونی فعالیت‌های فضایی را از این وضعیت آشفته و بلاتکلیف بیرون آورده و احیا کند.
5353
نظر شما