سعید جعفری - روی کار آمدن پادشاه جدید عربستان با شدت گرفتن بحران های منطقه خاورمیانه همراه شده است. از آنسو داعش همچنان در حال بر هم زدن وضعیت منطقه است و از این سو وضعیت در یمن همچنان ناآرام و نگران کننده است. حالا سلمان با این چالش مواجه است که چگونه روندهای آتی سعودی را تنظیم و تعیین کند. آیا تغییر در انگاره های رفتاری ریاض ایجاد خواهد شد یا پادشاه جدید تحولاتی در روند اداره حکومت ایجاد خواهد کرد و الگویی متفاوت با آنچه از سوی ملک عبدالله در سرزمین حجاز ارائه می شد در سالهای آتی مشاهده خواهد شد. برای پاسخگویی به این سوالات به سراغ صباح زنگنه کارشناس مسائل خاورمیانه رفتیم که مشروح این گفت و شنود پیش روی شماست.
وضعیت عربستان در منطقه با توجه به تغییراتی که در خاورمیانه رخ داده به چه شکل است؟
عربستان به عنوان کشور بزرگ همسایه در منطقه با خصوصیات اجتماعی تاریخی و اقتصادی دارای تاثیرات سیاسی متنوعی در مسائل مختلف منطقه است. رابطه عربستان با آمریکا و کشورهای غربی که ناشی از ظرفیت های تولید و صادرات نفت متمرکز است نسبت به سایر عوامل تاثیرات بیشتری بر جای گذاشته و هر نوع سیاستی که عربستان نسبت به پرونده های مختلف منطقه ای اتخاذ می کند متاثر از رابطه این کشور با آمریکا و کشورهای غربی است. حتی در مسائل فلسطین هم عربستان از محدوده های خاصی عبور می کند که به برانگیخته شدن دولت های غربی نینجامد.
به موضوع سیاست های نفتی اشاره کردید. به نظر شما در وضعیت جدید تغییری در راهبردهای سعودی در این حوزه ایجاد خواهد شد؟
عربستان به عنوان بزرگترین کشور صادر کننده نفت همچنان حکم عنصر موثر در تعیین قیمت ها را خواهد داشت. این وضعیت کمک کرده تا در کاهش قیمت های نفت از طریق افزایش تولید و یا عدم رضایت به ایجاد تعادل بین تولید و قیمت ها منجر شود و در نتیجه فشار زیادی هم بر کشورهای رقیب خود مانند ایران و عراق و روسیه وارد کرده است. اما این حربه ای دو لبه است و با کاهش قیمت نفت هم اقتصاد عربستان و هم دیگر کشورها دچار مشکل خواهد بود فلذا تا زمان معینی عربستان این سیاستش می تواند ادامه یابد نه تا زمانی نامحدود.
در خصوص نقش و عملکرد عربستان سعودی در یمن هم سوالات فراوانی وجود دارد. به نظر شما رویه ریاض در یمن چه سمت و سویی خواهد داشت؟
در یمن سیاست پیشین عربستان همواره بر حفظ و مدیریت تناقض های قبایل یمن استوار بوده است. این سیاست در جهت باقی ماندن یمن در ناامنی و عدم اقتدار و ضعف اقتصادی پیش برده می شد. با این سیاست و با حمایت از برخی از قبایل ساکن در مناطق هم مرز عربستان به تحریم بقیه قبایل و گروه های با گرایش ملی یا اسلامی و با برای حفظ منافع ملی یمن دچار تعارض و درگیری شده است. این وضعیت در دو سه سال اخیر شدت بیشتری یافته و به نظر می رسد با طراحی محورهایی از قبیل گفتگو و طرح شواری همکاری برای یمن و دعوت شورای امنیت سازمان ملل تلاش داشته تا اوضاع در یمن را همچنان تحت سیطره خود داشته باشد. بدیهی است این وضعیت با اعتراضات انصارالله و حوثی ها تا حدودی به هم خورده و اینک مجددا شاهد هستیم عربستان تلاش می کند بر یمن از طریق حمایت از افراد و قبایل خاصی وضعیت سابق را بازگرداند.
حالا با شرایطی که در یمن ایجاد شده و پیشرفت هایی که حوثی ها داشته اند، به نظر شما عربستان در این روند موفق خواهد بود؟
به نکته خوبی اشاره کردید، به نظر می آید با پیشرفت های حوثی ها و با توجه به تجربه های تلخی که بر مردم گذشته آنها دیگر حاضر نخواهند بود به سبک قدیم اداره شوند و صرفا در حد تعارض ها و درگیری ها بمانند. یمنی ها نیازمند این هستند تا به آنها به عنوان یک دولت و جامعه مستقل نگاه شود. به نظر نمی آید که وضعیت چندان استثنایی بروز کند. گرچه با احساس ضرورت توجه به مسائل امنیتی سعودی ها بیشتر از دید سیاسی و کاسب کارانه با مسائل یمن برخرود کرده و در نتیجه باید شاهد رفتار واقع گرایانه تری از سوی آقای ملک سلمان با مسائل یمن باشیم. ضمن اینکه اساسا بدون همکاری منطقه ای امکان بازگشت امنیت و استقلال به یمن فراهم نخواهد شد.
به نظر شما خطر ورود جریان های تکفیری به عربستان و تهدید حکومت توسط گروه هایی مانند داعش جدی خواهد بود یا خیر؟
تهدید جریان های تروریستی و تکفیری که عمدتا در عربستان چه به صورت رسمی و چه به صورت پنهان حمایت شده است به تدریج بازگشتی به داخل عربستان هم داشته است و آثاری از ورود جریان های تکفیری به صورت گسترده در جامعه عربستان دیده و شنیده می شود و از این جهت عربستان اینک به جای اندیشیدن برای امنیت بیرون مرزها در کشورهای دیگر می باید با تدبیر و عقلانیت و واقع بینی به امنیت داخلی خود و عوامل موثر در به هم ریختن این امنیت بیندیشد و با همکاری منطقه ای با کشورهایی مانند جمهوری اسلامی ایران بتواند به اصلاح روندهای گذشته بپردازد.
49308
نظر شما