دکتر محسن الویری گفت: اگر گفتمان جهاد را وارد مبحث جنگ صلح امام حسن(ع) کنیم، حرکت امام جهادی است؛ جهاد به معنی سخت‌کوشی برای تبیین احکام خداوند. مومن می‌تواند بر اساس موقعیت جنگ را ترک کند ولی روحیه جهادی را نمی‌تواند نادیده بگیرد.

به گزارش خبرآنلاین به نقل از ایبنا، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محسن الویری گفت درباره چگونگی واکنش شیعیان و مخالفان امام حسن(ع) به صلح با معاویه اظهارنظر کرده است. خلاصه سخنان وی را در ادامه می خوانید.

واژگان مهم در استراتژی امام حسن(ع) در ترک جنگ با معاویه

* سه واژه «مصالحه»، «مهادنه»(ترک قتال) و «ترک حرب» در سخنان امام(ع) و مخلفانش واژگانی کلیدی بودند که به اصلی‌ترین واژگان نقد امام(ع) از زبان شیعیان آن حضرت(ع) تبدیل شدند.

* اصطلاح «مُهادنه» که بعدها در فقه جایگاه پیدا کرد و در معنای فقهی در کلام امام(ع) به کار نرفت، به معنای قرارداد برای ترک جنگ است که مدت آن زیر یک سال است و میزان آن را امام(ع) تعیین می‌کند. مهادنه در واقع، قراردادی یک‌طرفه است که بعدها در مباحث فقهی جای خودش را باز کرد.

* امام حسن(ع) در روایتی به ابوسعید می‌گویند که «اگر من از جانب خداوند امام هستم پس اندیشه و باور‌های من در این ماجرا نباید کم انگاشته شود و متهم به بیخردانه بودن بشود؛ چه تصمیم بر محاربه بگیرم یا اعلام مهادنه کنم نباید با من این‌گونه برخورد بشود.»

* در روایات داریم که امام(ع) به صراحت کلمه «محاربه» را به کار برده‌اند و اعلام ترک محاربه کرده‌اند. همچنین واژه «مغالطه» دیگر واژه موثر در بیانات امام(ع) است و در روایتی آمده که امام حسن(ع) فرموده‌اند «قسم به خدا که ما از جنگ با شامیان به دلیل خواری یا تعداد دشمن منع نشدیم.» امام در این روایت به روحیه چند دستگی یارانش اشاره دارند که شکیبایی و صبرشان تبدیل شد به جزع و فزع که اشاره به کلمه مغالطه دارد.

* امام حسن(ع) خطاب به مردم می‌گویند که بیعت‌تان با من این بود که من با هر کس روش مسالمت‌آمیز داشتم از من تبعیت کنید و اکنون نظر من این است که با معاویه «مصالحه» بکنم. امام به صراحت کلمه مصالحه را به کار می‌برند و به معاویه می‌گویند که اگر از ناحیه سپاه خودم خیالم راحت بود با تو مبایعه نمی‌کردم.

گفتمان جنگ و صلح و چگونگی ضد ارزش قرار گرفتن صلح در ذهن مردم

* اگر این واژه‌ها را کنار هم بگذاریم و گفتمان بین افراد را بر اساس این واژه‌ها کشف کنیم و بر ذهنیت افراد در به‌کار‌گیری واژه‌ها سوار شویم، می‌توانیم بر اساس پاسخ امام(ع) بفهمیم که مردم چه تحلیلی از واکنش‌ها و رفتار امام(ع) داشتند و دارای چه فضای ذهنی بودند که از در مخالفت با امام حسن(ع) برخاستند.

* روشن است که گفتمان حاکم بر بحث‌های بین امام(ع) و مخالفانش گفتمان صلح و جنگ بوده است. این دو گفتمان همدیگر را نفی می‌کنند. جنگ ارزشمند است و صلح ضد ارزش قلمداد می‌شود و چون امام حسن(ع) یک ارزش را زیر پا گذاشتند، پس از نظر مردم و به اشتباه، شایسته نقد می‌شوند. فرض مخالفان در این بحث مقوله ارزشمند جنگ با ظالمان است که ارزش دینی محسوب می‌شود و هر کس بر خلاف این ارزش حرکت کند شایسته مذمت است. این نگاه درباره صلح و جنگ همان ذهنیتی است که ما امروزه از مفهوم صلح و جنگ داریم.

* گفتمان صلح و جنگ در دین سر سازگاری ندارند و در نظر مردم اگر یکی از این‌ها دینی شد، دیگری غیردینی و غیر ارزشی می‌شود و چون جنگ با معاویه ارزشی بود، از نگاه مردم، حرکت خلاف آن ضد ارزش محسوب می‌شود، در حالی که می‌توان به شکل دیگری نیز به صلح امام حسن(ع) نگاه کرد و آن از زاویه گفتمان جهاد که به عنوان یک گفتمان غایب است.

گفتمان جهاد، گفتمان مغفول در استراتژی امام حسن(ع)

* گفتمان جهاد موردی است که در استراتژی امام حسن(ع) مغفول مانده است. جهاد مفهومی عمیقاً دینی است که جایگاه بلندی در احکام دینی دارد، چون یک حکم دینی است و به صراحت در قرآن و سخنان علی(ع) و سایر معصومین(ع) به کار رفته است. اگر از این منظر به این موضوع نگریسته شود، به طور کلی می‌تواند زاویه دید نسبت به امام(ع) متفاوت باشد.

*جهاد یک مفهوم منحصر به اقدام نظامی نیست، بلکه یک مفهوم اعم است. هرچند در کتاب‌های فقهی هم بیشتر بر وجه نظامی آن تاکید شده است اما با تکیه بر قرآن، اعم بودن واژه را به خوبی درک می‌کنیم.

 جهاد در لغت به معنای سخت‌کوشی و با انگیزه دینی است. با یک نگاه کوتاه به جهاد و جنگ می‌توانیم بگوییم که خاستگاه جنگ، تضاد هر نوع منافع مادی و غیرمادی است اما خاستگاه جهاد تنها منافع دینی است و نمی‌توان برایش مرزی را در نظر گرفت.

* گفتمان جنگ و جهاد در زبان مردم یکسان انگاشته شده بود و امام(ع) هم جنگ را زیرمجموعه جهاد ذکر نکرده بودند و بنابراین، جنگ را جایز ندانستند. البته گاهی در برخی خطبه‌ها از فضیلت جنگ هم سخن به میان آورده‌اند و هرگز از فضیلت صلح غفلت نکرده‌اند.

* اگر گفتمان جهاد را وارد چنین مبحثی کنیم، حرکت امام(ع) جهادی است؛ جهاد به معنی سخت‌کوشی برای تبیین احکام خداوند. مومن می‌تواند بر اساس موقعیت جنگ را ترک کند ولی روحیه جهادی را نمی‌تواند نادیده بگیرد.

/6262

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 391171

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
2 + 16 =

نظرات

  • نظرات منتشر شده: 1
  • نظرات در صف انتشار: 0
  • نظرات غیرقابل انتشار: 0
  • مرتضی71 IR ۲۱:۰۱ - ۱۳۹۳/۰۹/۲۹
    4 7
    گر چه اسلام گرفته است به خود رنگ حسین به خدا صلح حسن نیست کم از جنگ حسین شیعه آن است که در خط امامش باشد تابع رهبر و در صلح و قیامش باشد . . .