اوباما و پوتین یا ویزا و مک دونالد؟ بلاتر چرا هوا شد؟

مهدیه جباری-خبرگزاری خبرآنلاین: چه اتفاقاتی در فوتبال دنیا افتاد و این توفان سهمگین چگونه به فیفا رسید؟ حالا بلاتر 80 ساله به ته خط رسیده و جالب است که میشل پلاتینی را هم که سمبل مدیریت فوتبالی ها بر فوتبال بود، با خود به زیر کشیده است. این دو قطعا در آینده فوتبال دنیا سهمی ندارند . سعید مظفری زاده داور بین المللی کشورمان که سال ها در بالاترین سطح در فوتبال قاره بوده ، با پایان سال های داوری به کانادا رفته و دکتری ورزش می گیرد. او یکی از محققین حوزه مدیریتی فوتبال است که در دو سال گذشته مشغول پژوهش درباره ساختار بنگاه بزرگ اداره کننده فوتبال یعنی فیفا بوده است. او در گفت و گو با خبرگزاری خبرآنلاین این اتفاقات اخیر در مدیریت فوتبال را تحلیل می کند
*فیفا و این رسوایی که اتفاق افتاده. این بهانه ماست برای گفت و گو با شما به عنوان یک محقق مستقل. کسی که این سیستم های اجرایی فوتبال را بهتر می شناسد.
راستش من نمی توانم برای تان از ستاره ها و اسم ها خیلی حرفی بزنم اما اگر از من درباره چرایی این اتفاق بپرسی می توانم توضیحاتی بدهم. البته به شخصه اتفاق امروز فیفا را به فال نیک می گیرم و این را دوباره قدمی می دانم به سوی دموکراتیک تر شدن فیفا. ببینید سازمان هایی مثل فیفا و دست اندرکارانش ، امروز با چنین رخدادی روبرو شدند چون با دنیا و تحول جدیدی که در آن اتفاق افتاده ، آشنایی نداشتند. این انفجار اطلاعاتی و این آزادی دسترسی اطلاعات ، چیزی بود که مدیران تشکیلاتی مثل فیفا یا قبل از آن در کمیته بین المللی المپیک رسومش را نمی شناختند و محاسبات شان به کلی به هم ریخت.
*یعنی می گویید قربانی این دسترسی آزاد به اطلاعات شدند؟
دقیقا. ببینید مثلا در همین فیفا ، 20 سال قبل یکی مثل هاوه لانژ ریاست می کرده و اصلا کسی نمی دانسته او با چه مکانیسمی انتخاب می شود ، چه می کند و چه زمانی می توان کنارش گذاشت. چون اصلا دسترسی به اطلاعات این قدر سریع و راحت نبود اما الان در تمام دنیا و در کمتر از چند دقیقه ، همه متوجه شدند که میشل پلاتینی به دلیل اتهام مالی تعلیق شده است. این دسترسی آزاد به اطلاعات ، نظام تمام موسسات بزرگ بین المللی را به هم ریخته و بسیاری از مدیران سنتی که این انقلاب جدید را نمی شناختند ، به چالش بزرگی کشیده شده اند. یک نگاهی به متهمان این پرونده بیاندازید.این ها آدم هایی بودند که خودشان را برای هماهنگی با دنیای روز آماده نکرده بودند. بخصوص آنهایی که از کشورهای در حاشیه تر آمده بودند. به لیست متهمان که نگاه می کنیم ، بیشتر متهمان از آسیا ، آفریقا و آمریکای جنوبی هستند.فقط یک نفر از آمریکای شمالی و شخص پلاتینی که تنها متهم اروپایی است را پیدا می کنیم. پلاتینی در میان این لیست بزرگ اتهام فساد در فیفا و توفانی که به راه افتاده است فقط در یک پرونده متهم است. یعنی بیشتر متهمان پرونده های فیفا از کشورهایی هستند که خیلی اعتقادی به شفافیت اطلاعاتی ندارند. این جریانی که به راه افتاده ، در تمام سازمان های بین المللی را می زند و اگر خودشان را به روز نکنند، قربانی می شوند.
*خب این نداشتن شفافیت مالی بدون منفعت مالی که مشکل ساز نمی شود؟
دقیقا این نکته دوم است. وقتی که پول وارد تجارتی می شود ، وقتی پول به فوتبال می رسد هر کسی دنبال سهم و حقش است. الان این رسوایی بر سر این نیست که چه کسی رئیس شود. فوتبال الان دیگر برای طرفداران و بازیکنان نیست. الان اسپانسرها صاحب حق هستند و قدرت دارند. قدرتمند شده اند و صاحبان و مدیران باید بتوانند این حق را برای این صاحبان سرمایه ایجاد کنند. شاید بزرگترین تهدیدی که در این مدت مدیریت بلاتر را به چالش کشید ، تصمیم اسپانسرها بود. وقتی ویزا ، مک دونالد و کوکاکولا فیفا را تحریم کردند ، بزرگترین ضربه به پیکره مدیریتی بلاتر وارد شد. در تمام این دعواهای اخیر ، بلاتر پاسخ همه منتقدان را خیلی جدی می داد اما وقتی با تهدید مدیران شرکت ویزا روبرو شد ، در کنفرانس مطبوعاتی با کرنش گفت خودم به دیدار مدیر این شرکت می روم و سعی می کنم مشکل را حل کنم. این نشان از اهمیت اسپانسرها دارد. واقعا تا چند سال پیش چه کسی باور می کرد که این شرکت ها بتوانند ساختار فیفا را تغییر دهند؟ ولی حالا این ها مهمترین نقش را در پایان دادن دوره ریاست بلاتر داشتند. ولی به نظرم این یک دوره گذار برای فیفاست که بدون شک کمک بزرگی به بهبودی ساختارش می کند.
*سئوال اینجاست که چطور آدم های زرنگی مثل بلاتر و پلاتینی در دام می افتند و پرونده های فسادشان رو می شود؟
هنوز جرم بلاتر و پلاتینی اثبات نشده . بعید هم هست که در نهایت بتوانند اتهامی را علیه بلاتر اثبات کنند. او خیلی زیرک تر از این است که این قدر راحت پرونده یا سندی علیه خود به جای گذاشته باشد. البته بلاتر یک حرفی را مدام تکرار می کند که حرفش به درستی شنیده نشده است. اینکه این هایی که فسادشان ثابت شده استخدام فیفا نیستند. این ها کسانی هستند که در یک سیستم دموکراتیک ابتدا از کشورهای شان ، سپس از طریق کنفدراسیون های شان به چارت فیفا آمده اند. پس اگر تخلفی هم کرده اند ، از فدراسیون ها و قاره خودشان آمده اند. این ها انتخاب های فیفا نبوده اند. پس اگر فسادی هست ، ابعادی جهانی دارد نه یک ساختمان در سوئیس . برای همین است که الان کمیته اخلاق فیفا می گوید اگر دنبال ریشه کنی فساد در فوتبال هستیم باید این مسیر از همان سرچشمه اصلی ، در فدراسیون ها اصلاح شود. مطمئن باشید که از حالا فیفا به دنبال اصلاح مکانیسمی می افتد که این فساد را ایجاد کرده است.
*ولی این متهمین هم برآمده از اساسنامه فیفا هستند که تا مدیریت های عالی رسیده اند. پس این طور نیست که بلاتر بتواند بگوید این ها انتخاب ما نیستند. مثلا الان دولت های ملی هم به این سادگی نمی توانند یک رئیس را کنار بگذارند.
مدل اساسنامه فیفا ، یکی از پیشرفته ترین اساسنامه های دموکراتیک در دنیاست. حالا اگر می پرسید که چرا در این نظام دموکراتیک یک آدم فاسد بالا می آید ، این هم از ویژگی های دموکراسی است. مثلا مگر در ایتالیا یکی مثل برلوسکونی با قدرت رسانه ها بارها رای نیاورده و بارها متهم به فساد نشده اما باز برگشته. آیا این مشکل دموکراسی است؟ نه . وقتی می خواهیم دموکراسی را بپذیریم باید بپذیریم که ممکن است اشتباه هم داشته باشیم. ولی مثلا در اسکاندیناوی ، روسایی بیرون می آیند که مشکلی ندارند. فیفا هم یک اساسنامه مترقی دموکراتیک دارد که اجرایش در فوتبال ایران گامی بلند است و نمی توان به سادگی از کنار این دستاورد گذشت. مگر اینکه بگوییم ترجیح مان داشتن یک نظام استبدادی است. در دموکراسی نگفته اند کسی حق ندارد رئیس شود.
*الان یک بحث دیگری هم هست. اینکه مثلا جنگ قدرتی است بین امریکا و انگلیس با روسیه. روسیه حامی بلاتر است و آن دو قدرت خواهان حذف او. پس تمام این مسائل یک بازی سیاسی پیچیده است.
به نظرم این یک بازی جهانی است که بازیگران زیادی دارد. اگر تصویر بزرگ را نبینی ، در تصاویر کوچکتر می شود به جنگ بین پوتین و اوباما خلاصه اش کرد اما به نظرم بازیگران این بازی خیلی بیشتر هستند و نمای کلی مان باید خیلی بزرگتر باشد تا بدانیم ابعاد پیچیده ماجرا چه بوده. اینجا دعوا سر سهم خواهی و قدرت است و البته پول. یعنی هر یک از بازیگران این بازی دنبال بیشترین سهم و حفظ موقعیت شان هستند. پس قطعا در این دعوا هم روسیه نقش داشته ، هم آمریکا و هم خیلی از کشورهای دیگر از آفریقایی ها تا آسیا و کشورهای دیگری در سراسر دنیا. ایران هم می توانست این نقش را داشته باشد.
*با این رسوایی ، چه اتفاقی برای فیفا می افتد؟
نابود نمی شود و حتی در بلند مدت بهتر می شود. شاید بعضی اسم ها نابود شوند اما در بلند مدت ، فیفا سازمانی سالم تر و پیشرفته تر می شود. این فسادزدایی فیفا بزودی تاثیرش را در تمام کشورهای دنیا می گذارد. قوانینی نوشته می شود که شکل کار و مدیریت فدراسیون ها را تحت تاثیر قرار می دهد.
43 43