صالحی با انتقاد از وضعیت بازار ارز عنوان کرد: نرخ غیرواقعی ارز، تولید داخلی را سرکوب می کند

ریحانه یاسینی: در این روزهای ابتدایی سال، تنور بررسی وضعیت اقتصاد در سال گذشته و پیش بینی اوضاع امسال، داغ است. این بار نیز حمیدرضا صالحی، دبیر و عضو هیأت مدیره سندیکای صنعت برق ایران، صنایع و معادن ایران، پای بحث با «صدای اقتصاد» نشسته است. او اعتقاد دارد سیاست های ارزی دولت در سال گذشته تولیدکنندگان را به زحمت انداخته و در عمل به حمایت از واردات و ایجاد فضای رانتی، منجر شده است. صالحی که به عنوان رئیس کمیسیون فناوری اطلاعات و دانش‌بنیان اتاق بازرگانی نیز شناخته می شود، می گوید در سال جدید دولت برای فائق آمدن به مشکلات اقتصادی، باید با اتاق بازرگانی همدلی و همراهی بیشتری داشته باشد.

در حوزه ی اقتصادی خودتان عمل کرد دولت و بخش خصوصی را در سالی که گذشت، چگونه ارزیابی می کنید؟ هم چنین تعامل این دو بخش با یکدیگر.

طی دو سال گذشته که دولت جدید روی کار آمده، با میراثی اقتصادی ناشی از بی انضباطی مالی، اجرا نشدن درست هدفمندی یارانه ها و تأثیرات تحریم ها بوده است. همه این­ها دست به دست هم داده که در یک وضعیت رکود تورمی دولت جدید روی کار بیاید. قطعا دولت باید کاری میکرد تا از این فضا خارج شویم و به سمت رونق اقتصادی برویم. طرح های خوبی هم دادند مثل همین طرح عبور از رکود تورمی که آقای دکتر نوری روی آن کار کرد. ما هم در اتاق بازرگانی مشارکت کردیم. در کمیسیون های مختلف هر هفته جلسه می گذاشتیم تا بتوانیم دولت را از اتفاقاتی که در میدان اقتصاد می افتد آگاه کنیم که تصمیمات درستی بگیرند. چون یکی از کارکردهای اتاق بازرگانی این است که بتواند در کنار دولت در تصمیم گیری ها مشارکت کنند. زمانی که بخش خصوصی بخواهد در تولید ثروت ملی به دولت کمک کند، بایستی در جریان تصمیم گیری ها باشد. همینطور در بعد از آن، در جریان پایش و رصد تصمیم ها باشد. مثلاً باید دید اقداماتی که از سوی دولت برای هدفمندی یارانه ها انجام می شود، واقعا اقدامات  خوب و مؤثری بوده؟ ما همیشه گفته ایم این مسیر غلط است و باید اصلاح شود.  در کل دولت در شرایط نابسمانی روی کار آمد و همه از جمله بخش خصوصی، از آن انتظاراتی داشتند. الان هم در بخش هایی دولت خوب عمل کرده و در بخش هایی هم خیر. یکی از عملکردهای مثبت، آن بوده که  شتاب فراوانی را که از ورود نقدینگی و بی انضباطی مالی در بالا رفتن نرخ تورم بود، دولت کنترل کرد. از این بابت ما می توانیم نمره خوبی به دولت و آقای طیب نیا بدهیم که با یک انضباط مالی خوب توانست این شتاب تورم را کنترل کند. ولی هم چنان کشور در رکود تورمی است. به نظر من بایستی دولت سکان اقتصادی را به عنوان اصلاح گر اقتصادی با برنامه و اقتدار بیشتری عمل کند. مثلاً در رابطه با انرژی، مردم ما سالی 80 میلیارد دلار انرژی هدر می دهند، دولت مقتدر و برنامه ریزی می تواند بیاید حرفهایش را با مردم بزند، سیاست هایی را اعمال کند، آن ها را با خود همراه کند و بتواند برنامه اقتصادی­اش را جلو ببرد. ولی متاسفانه ما از دولت آقای روحانی چنین چیزی ندیده ایم.

دقیقاً دولت چه کاستی های اقتصادی داشته که حالا می گویید باید  با اقتدار و برنامه های بیشتری باید عمل کند؟ و چه انتظاراتی از دولت داشته اید که نتوانسته آن ها را برآورده کند؟

انتظار ما این است حرکاتی را ببینیم که نشان دهد به سمت نهادینه شدن حضور صنعت گران و تولید کننده ها در  اقتصاد کشور پیش می رویم. تولید و صادرات بالا ما را از تورم نجات می دهد. چرا که درآمدهای ارزی بالا می رود و به اشتغال جوان های بی کاری که پیش بینی می شود تا چند سال آینده حدود 6 میلیون نفر باشند، کمک می کند. یکی از کارهایی که از دولت انتظار داشتیم این بود که شرایطی ایجاد کند که بازار داخل برای تولید داخل ایران حفظ شود. یعنی مثلاً نرخ ارز را نبایستی پایین نگه دارد، اگر نرخ ارز به طور مصنوعی امروز پایین نگه داشته شود، باعث فاصله بین ارز مبادلاتی و ارز آزاد می شود که چیزی حدود 600،700 تومن است. و این هم باعث می شود که ما عملاً به تولید کننده خارجی سوبسید دهیم که بیاید جنسش را در داخل ایران بفروشد و این تولید کننده ما را سرکوب می کند.

یکی از توقعاتمان این است که دولت که به این مهم واقف است، نگذارد این ارز با قیمت پایین باشد تا تولید کننده ما بتواند در محیط امنی تولیداتش را ارائه دهد، که وارادات تولید کننده ما را سرکوب نکند. این اتفاق هنوز نیفتاده. هنوز بین ارز مبادلاتی و ارز آزاد فاصله زیادی است. این منجر می شود که رانت بزرگ چندهزار میلیارد تومنی ایجاد شود که یک عده ای به آن دسترسی دارند. حتی اگر بگوییم رانت هم نیست و دولت این دلارهای ارزان را می دهد که جنس داخل می آورند، باز عملاً رفته ایم و با دلار ارزان به تولیدات خارجی سوبسید داده ایم که در ایران بفروشند و تولیدات داخلی بسته شود. یکی از مهم ترین پیام هایی که دولت می تواند به بخش تولید دهد این است که نرخ ارز را واقعی کند. یعنی همان ایده ای را که برای ارز مبادلاتی داشتیم که 5 درصد زیر قیمت ارز آزاد باشد، تا بتواند ارز را کنترل کند و نگذارد که سرسام آور بالا برود، اجرا کنیم. هم چنین وقتی تورم در کشور داریم، فشار تورم به تولید کننده وارد می شود، ولی به تولید کننده خارجی نه. چرا که قیمت ارز پایین است. پس ما بایستی در نرخ ارز تورم خودمان را لحاظ کنیم. ما مزیت انرژی ارزان داریم، نیروی تخصصی ارزان داریم، و اگر سیاست های درستی اعمال کنیم می توانیم حتی با تولیدات چینی رقابت کنیم. هیچ کشوری این مزیت انرژی ما را ندارد. پس این مزایای ما می تواند کاری کند که اقتصاد ایران دگرگون شود ولی به سکان داری نیاز دارد که این مفاهیم برایش جا افتاده باشد و با بخش خصوصی وارد تعامل شود.

روزهای پیش روی اقتصاد کشور در حوزه ی انرژی را در سال جدید چطور می بینید؟

اگر نتوانیم پروژه ها را فاینانس کنیم که این هم نیاز دارد که دولت پارادایمش تغییر کند، روزهای خوبی نخواهیم داشت. دولت باید اجازه بدهد که بخش خصوصی فاینانس بیاورد و زمینه ای فراهم کند که بتوانیم از جاهای مختلف پول بیاوریم.این هم زمانی میسر می شود که به سمت اقتصاد آزاد حرکت کنیم. به سمت واقعی شدن قیمت ها. اگر قیمت ها واقعی شود دستمزدها هم افزایش پیدا می کند. ما نباید بترسیم از اینکه قیمت برق و بنزین بالا برود، چرا که حقوق هم باید همراه با این ها بالا برود. مثلاً در ترکیه سه ماه سه ماه حقوق ها بالا میرفت. اما اقتصادشان در نهایت بزرگ شد. به این علت که هر کس تلاش بیشتر می کند درآمد بیشتری هم عایدش می شود. این چه معنی دارد که ما 17 میلیون خودرو داشته باشیم و هر خودرو 2200 لیتر در سال بنزین مصرف کند، و ما بیاییم سوبسید حساب کنیم و حدود 6 میلیون سوبسید به هر خودرو دهیم. آن روستایی که خودرو ندارد باید جور آن کسی که 4 تا خودرو دارد را بکشد؟ خب این عدالت نیست. ما در نظام جمهوری اسلامی که قائل به عدالت هستیم، باید عدالت اقتصادی را تعریف کنیم که هر انسانی بایستی حق فعالیت اقتصادی و رشد داشته باشد، ولی در یک فضای سالم و رقابتی. نه اینکه یک نفر با استفاده از رانت های مختلف، رانت انرژی و ... جلوتر باشد و یک نفر دیگر تلاش کند برای یک واحد صنعتی و میزان زیادی مالیات دهد. دولت باید با اتاق بازرگانی به یک همدلی و همراهی برسد تا بتوانند یک نسخه ای بنویسند که در سال 94 و 95 بتوانیم اقتصاد کشور را از این وضعیت دگرگون کنیم. خوشبختانه الان که نفت ارزان هم شده، فرصت بسیار خوبی است که سهم اقتصاد نفتی بسیار کم شود و سهم بخش خصوصی در اقتصاد بالا برود و دولت با مالیات بخش خصوصی اداره شود. پس دولت باید زمینه ای را فراهم کند که ما قوی تر در تولید نقش داشته باشیم.

3535