۰ نفر
۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۵ - ۱۶:۲۶
چرا باید با کتاب چاپی مخالفت کنیم؟

کتاب و مقاله می ماند، اما نه نسخه چاپی، بلکه نسخه دیجیتالی آنها. کتاب و مقاله، شناسنامه افکار و اندیشه ها و پژوهشها هستند. مخالفت با کتاب چاپی، هیچ وقت به معنای مخالفت با کتاب نیست. اما ما اگر می خواهیم سهمی در پیشرفت علم داشته باشیم و سرعت انتقال علم را در کشور خودمان بیشتر کنیم، باید روی دیجیتال سرمایه گذاری کنیم در حالی که هنوز هم بزرگترین اتفاق فرهنگی در کشور ما به اشتباه امر کتاب چاپی است. مردم را از سراسر تهران به جایی می کشانیم، ترافیک درست می کنیم و آخر هم با چند جلد کتاب محدود او را بر می گردانیم. در حالی که هزار کار دیگر در این زمینه می شود کرد....

از وقتی که چندین یادداشت در باره کتاب نوشتم و گفتم که دیگر لزومی ندارد ما روی کتاب سرمایه گذاری کنیم و باید به جای آن به راه های جدیدی برای انتقال علم و معلومات بیندیشیم، بارها به شوخی یا به جد، مورد انتقاد قرار گرفته ام.
گاهی گفته شده است که شما خودت کتابخانه داری و برای آن کتاب تهیه می کنی؟ گاهی هم گفته شده است که شما کتاب می نویسی و آن را در بازار کتاب عرضه می کنی؟ به علاوه، همیشه گفته شده است که بر خلاف گفته شما، کتاب چاپی همچنان حرف اول را می زند.
واقعیت این است که بنده نخواسته ام در میان این فضای بزرگی که به کتاب دیجیتال مربوط می شود، مطلبی نو و بدعت آمیز بیان کنم. آنچه بنده گفته ام، نیمی از آن بلکه در برخی از حوزه ها، بسیار بیشتر عملا انجام شده و عملا در حال تحقق است.
در واقع، دیگر بسیاری از مردم، روزنامه چاپی نمی خوانند، غالب محققان دایره المعارف ها را صرفا به صورت دیجیتالی منتشر کرده و مراجعین نیز نسخه های دیجیتالی را می خوانند. و بالاتر آن، بسیاری از مجلات علمی و پژوهی، بلکه غالب آنها، در تیراژ حداکثر صد نسخه منتشر شده و صرفا نسخه دیجیتالی آنها مورد استفاده قرار می گیرد.
در باره کتاب نیز، برخی حوزه ها، نسخه چاپی و در برخی از حوزه ها، نسخه دیجیتالی بیشتر مورد استفاده است. البته کشورهای مختلف نیز در این زمینه متفاوت هستند. شتاب برخی بیشتر است.
در حال حاضر در حوزه نسخ خطی، تقریبا می توان گفت که غالب نسخه های خطی موجود در کتابخانه های بزرگ، دیجیتالی شده و دیگر کسی از اصل نسخه و یا پرینت آن استفاده نمی کند، در حالی که تا چند سال قبل، هزینه های زیادی بابت پرینت پرداخت می شد.
اما در اینجا لازم است یک نکته را بیان کنم. مخالفت با کتاب چاپی به معنای مخالفت با کتاب نیست. همه ما می دانیم اکنون کتاب بر دو قسم است: کتاب دیجیتالی یا ای بوک، و کتاب چاپی. اگر کسی با کتاب چاپی مخالفت می کند، معنایش این نیست که در حوزه انتقال علم، با تولید کتاب که فرمت ارائه یک اندیشه و تلاش علمی است، مخالف باشد.
کتاب حکم یک شناسنامه برای اندیشه را دارد. وقتی مطلبی در ذهن است، و قرار است به دیگران عرضه شود، می تواند به صورت های مختلف باشد. عمدتا در قالب کتاب و مقاله. در واقع، کتاب جلدی است که در اطراف اندیشه گذاشته می شود تا آن را شناسنامه دار کند و معلوم باشد که چه کسی آن را از مرحله فکر تا ارائه یک طلب، تهیه کرده است. مقاله نیز همین طور است. وقتی کسی فکری و اندیشه و پژوهشی دارد، در قالب یک مقاله، ارائه می دهد و عنوانی که روی آن گذاشته می شود و در دل یک مجله که نه لزوما چاپی بلکه می تواند دیجیتالی هم باشدف شناسنامه آن صادر می شود.
بنابرین قرار است کتاب یا مجله از بین برود، بلکه بحث بر سر این است که «کتاب یا مقاله»، لازم نیست در صدها و هزارها چاپ شود. بلکه می تواند در نسخ بسیار بسیار محدود منتشر شود. همان طور که اکنون مجلات علمی پژوهشی چنین هستند. از یک کتاب، می توان حداکثر پنجاه، صد یا دویست نسخه تکثیر کرد و عمده آن را به شکل دیجیتال توزیع نمود.
صد البته، این که چیزی به مولف می رسد یا نه، به سیاست و فن کامپیوتری ما بر می گردد که بتوانیم از حریم و حقوق کسی که این کتاب یا مقاله در قباله اوست یا شناسنامه اش به نام وی صادر شده، حفظ کنیم یا نه. متاسفانه آن قدر در بخش فنی عقب افتاده ایم و ضعیفیم و کم هزینه کرده ایم و نظام حقوقی آن را تدوین نکرده ایم که نمی توانیم از حقوق مولفان در این باره دفاع کنیم. به همین دلیل آنها با این رویه مخالفت می کنند چون هیچ چیزی دستشان را نمی گیرد. در این زمینه ناشران باید خود پا پیش بگذارند و به جای نسخه چاپی به نسخه دیجیتالی و راه های حفظ حقوق خود و مولفان بیندیشند و در این باره سرمایه گذاری کنند.
به عنوان حاشیه این نکته را هم عرض کنم که پایین آمدن تیراژ کتاب این خاصیت را هم خواهد داشت که اگر برای تکثیر هر تعداد نسخه، امکان اصلاح و افزودن آن باشد. در حالی که در حال حاضر چنین امری نسبت به کتابهایی که با تیراژ هزار و بیشتر چاپ می شود عملا وجود ندارد و برخی از اصلاحات برای همیشه انجام نمی شود.
یاد آوری می کنم این متن برای این جهت نوشته شد که گفته شود کتاب و مقاله شناسنامه دار برای ثبت حقوق معنوی مولف و هم مادی، امری نیست که مورد مخالفت باشد. اما تا وقتی که مردم را با کتاب عادت می دهیم، نخواهیم توانست گام های جدی برای توسعه علم برداریم. این هم دار و هوار برای کتاب و نمایشگاه کتاب، به شکل سنتی آن، بیشتر ما را از مسیر علم دور می کند.
ما برای جهان آینده چاره ای نداریم جز این که فکری برای کتاب چاپی کرده و آن را از زندگی نسل آینده دور کنیم وبه جای آن به ابزارهای تازه ای که بتواند هم هویت فکر و اندیشه را نگاه دارد و شناسنامه دار کند، هم حقوق معنوی و مادی مولف و ناشر را، و از سوی دیگر از نظر انتقال علم، با سرعت نور مطالب را به این سوی و آن سوی دنیا بپراکند و تعامل مردم جهان را بر سر سفره علم بیشتر و بیشتر کند بیندیشیم. آن روز دور نخواهد بود حتی اگر ما سهمی در آن نداشته باشیم کما این که قرنهاست سهم خود را از دست داده ایم.

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 533779

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
6 + 12 =

نظرات

  • نظرات منتشر شده: 11
  • نظرات در صف انتشار: 0
  • نظرات غیرقابل انتشار: 0
  • بی نام A1 ۱۶:۵۵ - ۱۳۹۵/۰۲/۱۶
    16 52
    بعضي آدما فكر مي كنن خيلي باسوادن رسول جعفريان هم از اون دست آدم هاست، بعد از شيعه كردن بابك خرمدين و پيچيدن نسخه كتاب چاپي منتظر افاضات بعدي شما هستيم ضمنا در شرع اسلام پيش گويي حرام است
    • mahcyp A1 ۰۶:۱۶ - ۱۳۹۵/۰۲/۱۷
      10 6
      ایشان انسان بسیار با سواد و بسیار وارسته ای است. کاش ذیگران هم مثل ایشان بودند. کثیر التالیف هستند و بروز. از عمر خود خوب استفاده می کنند .دست مریزاد.
    • بی نام A1 ۱۲:۳۷ - ۱۳۹۵/۰۲/۱۷
      6 4
      اتفاقا همجین ادعایی ندارن به کارنامه ایشون در کتابخانه مجلس نگاه کنید بینید چه کسانی ادعای سواد دارند
  • بی نام IR ۱۷:۳۲ - ۱۳۹۵/۰۲/۱۶
    8 3
    بله ، خیلی خوبه اما خیلی از کتابها اجازه چاپ پیدا نکرده اند . واقعا چرا ؟ چرا باید در کشوری به بزرگی ایران ، فیسبوک و توییتر و ... فیلتر باشند ؟ چرا فرهنگ درست پیاده نمی شود ؟ چرا روی درست رفتار کردن و درست فکر کردن سرمایه گذاری نمی شود ؟ آره ، خیلی از کتابها چاپ نشدند . اما مردم ایران نمی خواهند محدود شوند ، و نگذاشتند که محدود شوند .
  • بی نام IR ۰۴:۲۷ - ۱۳۹۵/۰۲/۱۷
    6 13
    استاد، هیچ راه میانبری در امور اجتماعی و فرهنگی وجود ندارد. مردم باید اول کتاب‌خوان شوند. انهم کتاب کاغذی و چاپی. بعدا خودشان در مورد دیجیتالی بودن یا نبودن ان تصمیم خواهند گرفت. تا انروز، همین راه‌بندان‌ها، همین دیدن فردی با یک بغل کتاب در مترو و خیابان، شاید بهترین تشویق برای ما باشد تا ما هم کتابی دست بگیریم و بخوانیم. از تقلید چه حاصل؟ در جامعه‌ای که تیراژ کتاب به کمتر از هزار نسخه رسیده، چه جای صحبت از کتاب دیجیتال؟
  • راست پندار A1 ۰۸:۱۳ - ۱۳۹۵/۰۲/۱۷
    6 0
    کاملاً با حرف ایشان موافقم و باضافه اینکه کتاب چاپی چقدر هزینه برای محیط زیست ایجاد میکند علاوه بر هزینه ای که بر ناشر و نویسنده و خواننده و شهر و ترافیک و محل نگهداری ....تحمیل میشود. این حمایت از کتاب چاپی آیا بخاطر این نیست که کتاب دیجیتالی دکور نمی تواند شود؟ من که خرید آن را حتی الامکان برای ده سال است برای خود حرام کرده ام. یک تبلت میتواند بهترین و کاملترین کتابخانه باشد. بایستی سایتهاپی مثل آمازون وطنی راه اندازی شود تا هم کتابها براحتی برای همه در دسترس باشند و هم از حقوق نویسنده بسختی حمایت شود.
  • بی نام A1 ۰۹:۳۵ - ۱۳۹۵/۰۲/۱۷
    5 1
    الان هزاران کتاب انگلیسی زبان تبدیل به پی دی اف شده اند ولی پی دی اف کردن کتابهای انگلیسی به دو دلیل خیلی راحت است دلیل اول اینکه نیازی به تایپ مجدد کتاب انگلیسی نیست و نرم افزارهای اسکن براحتی متن انگلیسی را تشخیص می دهند و بطور کامپیوتری تبدیل به متن ورد می کنند و متن ورد را می توان پی دی اف کرد و در متن پی دی اف شده کتاب کلمات مورد نظر را جستجو کرد در حالیکه تاکنون نرم افزاری ساخته نشده است که بدون مشکل و براحتی و کم غلط تمام کتاب فارسی یا عربی اسکن شده را بطور اتوماتیک شناسایی و متن اسکن شده را به ورد تبدیل کند لذا متون اسکن شده کتابهای فارسی یا عربی بصورت عکس از صفحات کتاب هستند اصولاً حتی اگر فایل ورد را تبدیل به پی دی اف کنیم باز کلمات فارسی یا عربی قابل جستجو نیستند بدیل ماهیت فونتها
  • شاگرد IR ۰۹:۴۸ - ۱۳۹۵/۰۲/۱۷
    3 1
    خب این خیلی فرق کرد با مطالب قبلی تان. جوری سخن می گفتید که انگار دشمن سرسخت کتابید اما اینکه کتاب باید باشد و در کنارش مطالعه دیجیتال گسترش یابد مساله قابل تفکر و توجهی است.داشتید نگران می کردید که یک نویسنده چرا اینقدر باید با کتاب چاپی مخالفت کند آن هم در کشوری مانند کشور ما
  • ّبی نام IR ۱۴:۵۸ - ۱۳۹۵/۰۲/۱۷
    2 1
    بسیار مفید و درست بود؛ جهان پیش می رود، امید که جا نمانیم
  • سعید A1 ۲۰:۳۲ - ۱۳۹۵/۰۲/۱۷
    3 2
    خواندن کتاب کاغذی بسیار راحت تر و برای سلامتی بدون زیان است حال آنکه استفاده از دستگاههایی که بستر ارائه نسخه های دیجیتال کتاب هستند مثل انواع رایانه و تبلت و گوشی و ... هم سخت تر و هم زیانبار است، شک نکنید که اینهمه قرارگرفتن در معرض نور این دستگاهها برای مغز و چشم آثار سوء به همراه خواهد داشت. مشکلات زیست محیطی ناشی از چاپ نسخ کاغذی کتاب، به راحتی با استفاده از صنعت بازیافت قابل حل هست.
  • بی نام A1 ۰۵:۲۶ - ۱۳۹۵/۰۲/۱۸
    3 0
    شاید حرفت درست باشه. پایه حرفت بروز بودنه. نوع نوشتن خودت بروز نیست. مطالبت معمولا انقدر بلند است که آدم امروزی حوصله خوندنش رو نداره. درازای نوشتارت مناسب آدمهای سنتی است.