روابط تهران و آنکارا طی دهه گذشته رابطه ای پیچیده، پرفراز و نشیب، گاه گرم و گاه سرد و چالشی بوده است و اگر در این بین دو اظهار نظر یا سخنرانی رجب طیب اردوغان علیه ایران و مقامات کشورمان را نادیده بگیریم باید گفت به رغم همه این نوسانها خط کلی روابط در این مسیر پر پیچ و خم بر افزایش روابط بوده است. به بیانی دیگر و دقیق تر می توان دو دوره زمانی مختلف را از زمان روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه در ترکیه در روابط با ایران را ترسیم کرد تا پیش از پیدایش بهار عربی و وقوع چرخش ناگهانی در سیاست خارجی ترکیه بخصوص در قبال تحولات سوریه، عراق، بحرین و یمن طرفین بر گسترش موزون و همه جانبه روابط تاکید داشتند و در همین راستا هم حرکت می کردند، اعمال تحریم های بین المللی از سوی آمریکا، اتحادیه اروپا و سازمان ملل متحد علیه ایران به هرچه نزدیک تر شدن روابط دو کشور بخصوص در بُعد اقتصادی شد. اما از سال 2011 شاهد آن هستیم آنکارا در راستای سیاست خارجی خاورمیانه ایش عملاً در فضاهایی قصد افزایش نفوذ و برهم زدن نظم پیشین را داشت که آن مناطق جزء حوزه نفوذ تاریخی ایران و یا از جمله متحدان استراتژیک چند دهه اخیر تهران بودند.
تداوم بحران سوریه و ادامه سیاست خارجی تهاجمی ترکیه و پیوند خوردن این بحران به مجموعه بحران و رخدادهای جاری در دیگر نقاط خاورمیانه مانند بحران یمن باعث شد تا عملاً از این زمان به بعد بگوییم طرفین از یکسو روابطی پر تنش در عرصه سیاسی را دنبال کردند و از سوی دیگر همچنان خواهان گسترش روابط اقتصادی خود بودند سخنرانی ماه گذشته اردوغان و وارد ساختن اتهاماتی سنگین به ایران در خصوص ناامن سازی در خاورمیانه را می توان اوج این تنش سیاسی قلمداد کرد اما به فاصله کوتاهی از این سخنان وی راهی تهران شد و در تهران نیز با استقبال گرم مقامات ایرانی مواجه شد.
به نظر می رسد وضعیت رقابت و همکاری همچنان در میان دو کشور ادامه پیدا خواهد کرد روابطی که بنا به گفته «احمد داود اوغلو» ،نخست وزیر فعلی این کشور شبیه به روابط میان آلمان و فرانسه به عنوان دو قدرت رقیب و در عین حال دوست در اروپاست. البته بایستی امیدوار بود کم کم سیاست های تنش زدایانه دولت اعتدال که فعلا متمرکز بر تنش زدایی با غرب و آمریکاست، در روابط کنونی با ترکیه و سپس با سختی بیشتر با عربستان نیز اثر گذار شود تنش زدایی که در صورت وقوع می تواند تاثیری مثبت بر کاهش سطح بحران در نقاط مختلف خاورمیانه داشته باشد.
اردشیر پشنگ / پژوهشگر روابط بین الملل
نظر شما